Ảnh minh họa

Ví như trong hơn 10 năm kể từ khi thành lập, Coca-Cola Việt Nam luôn lỗ trên 100 tỷ đồng mỗi năm, đỉnh điểm năm 2006 lỗ tới 228 tỷ đồng. PepsiCo Việt Nam trong 10 năm đầu hoạt động lỗ lũy kế hơn 1.200 tỷ đồng. Keangnam Vina hoạt động tại Việt Nam từ tháng 7/2007, liên tục báo lỗ... Không thể không lạ lùng bởi doanh nghiệp FDI “đau khổ” kêu lỗ lớn nhưng vẫn liên tục đầu tư mở rộng sản xuất- kinh doanh, trái ngược với quy luật thông thường là thua lỗ phải co cụm, thu hẹp quy mô.

Và, ít ai biết rằng, những cuộc thanh tra về chuyển giá được khởi sự từ năm 2009 với một danh sách “đen” các doanh nghiệp FDI nghi ngờ chuyển giá được lập ra. Từ năm 2010- 2011, có nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra thuế được tiến hành, nhưng không công bố kết luận.

Đầu năm 2012, đề xuất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu một dự án hỗ trợ kỹ thuật để tìm hiểu vấn đề chuyển giá trong 6- 8 tháng, làm 2- 3 “án điểm”..., đã “hâm nóng” cuộc chiến chống chuyển giá. Hàng loạt “đại gia” FDI báo lỗ trong nhiều năm được đưa vào tầm ngắm.

Rất đáng ghi nhận sự tích cực “tham chiến” của Bộ Tài chính. Trong vòng 3 năm (2012- 2014), Bộ Tài chính chỉ đạo thanh tra, kiểm tra 714 doanh nghiệp FDI báo lỗ, đấu tranh chống chuyển giá, giảm lỗ của doanh nghiệp FDI tới 6.487,3 tỷ đồng. Cụ thể: Năm 2012, thanh tra 243 doanh nghiệp FDI lỗ, tăng số thuế phải nộp 170,2 tỷ đồng, giảm lỗ 2.354,7 tỷ đồng; năm 2013, thanh tra 225 doanh nghiệp FDI lỗ, tăng số thuế phải nộp 390,3 tỷ đồng, giảm lỗ 1.625,4 tỷ đồng; năm 2014, thanh tra 246 doanh nghiệp FDI lỗ, tăng số thuế phải nộp 341,5 tỷ đồng, giảm lỗ 2.507,2 tỷ đồng.

Song, số lỗ giảm, số thuế truy thu được đó chẳng đáng bao nhiêu. Thực tế, khi bước vào cuộc chiến chống chuyển giá mới thấy, so với các doanh nghiệp FDI có thâm niên hàng chục, hàng trăm năm “chinh chiến”, kinh nghiệm đầy mình, thủ thuật trốn thuế tinh vi..., lực lượng thanh tra Việt Nam kém xa về năng lực. Năng lực đã kém, vũ khí được trao- hệ thống pháp luật hiện hành- còn nhiều bất cập, thiếu những “chiếc gậy” pháp lý đủ mạnh... Còn nhiều, rất nhiều điểm yếu khác nữa.

Có chuyên gia thuế nhận xét: Cuộc chiến chống chuyển giá chẳng khác đem quân nghiệp dư đi đánh quân chuyên nghiệp! Đúng nhưng hơi... bi quan. Một đội quân nghiệp dư tích cực cải thiện năng lực, trang bị vũ khí hiện đại, sẽ nhanh chóng vươn lên chuyên nghiệp và chiến thắng. Vấn đề là có quyết liệt làm hay không mà thôi!