Với mong muốn hỗ trợ mạnh mẽ các DN tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA, sáng ngày 29/6, Bộ Công Thương đã cùng với Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan tổ chức Hội nghị “Tận dụng hiệu quả Hiệp định EVFTA: Cơ hội phát triển cho doanh nghiệp Việt Nam sau cú sốc Covid-19”, với sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về kinh tế và thương mại quốc tế.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về kinh tế và thương mại quốc tế phát biểu tại Hội nghị (Ảnh Tạp chí Công Thương)

EVFTA thực thi: Tạo động lực cho doanh nghiệp Việt phục hồi

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết, hội nghị này là một trong chuỗi hội nghị mà Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức phổ biến về Hiệp định EVFTA kể từ sau khi Quốc hội Việt Nam chính thức phê chuẩn Hiệp định vào ngày 8/6/2020 và lãnh đạo Bộ Ngoại giao trao cho Đại sứ EU tại Việt Nam công hàm về việc Việt Nam đã phê chuẩn Hiệp định EVFTA và Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA) vào ngày 18/6.

“Chỉ khoảng một thời gian ngắn nữa, Hiệp định EVFTA sẽ chính thức đi vào cuộc sống. Với những cam kết sâu rộng, Hiệp định EVFTA được kỳ vọng sẽ thúc đẩy quan hệ thương mại - đầu tư song phương giữa Việt Nam và EU nói riêng, cũng như thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam nói chung và từ đó góp phần vào công cuộc đổi mới và hiện đại hóa đất nước” - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch Covid-19, tình hình kinh tế, thương mại của Việt Nam trong thời gian qua đã bị sụt giảm đáng kể. Về thương mại, tính đến hết tháng 5/2020 tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nước giảm 2,8%, trong đó xuất khẩu giảm 0,9%, và nhập khẩu giảm 4,6%. Nếu tính riêng tháng 4/2020, xuất khẩu giảm 27,1% và nhập khẩu giảm 16,4% so với tháng trước đó, và lần lượt giảm 13,9% và 11,4% so với cùng kỳ năm 2019.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng, trong bối bối cảnh đó, Hiệp định EVFTA khi được đưa vào thực thi sẽ giúp tạo thêm động lực cho các DN Việt Nam phục hồi và phát triển hoạt động kinh doanh. Với EVFTA, DN Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường gần 460 triệu dân với GDP bình quân hơn 35.000 USD với mức thuế bằng 0 ngay từ thời điểm Hiệp định có hiệu lực cho hơn 85% số dòng thuế.

Ngoài ra, các DN còn có thể tham gia các chuỗi cung ứng mới thay thế cho các chuỗi cung ứng truyền thống vốn đang bị đứt đoạn hoặc đình trệ do dịch Covid-19, đồng thời mở rộng và đa dạng hóa hơn thị trường xuất nhập khẩu, giảm sự lệ thuộc vào một nhóm thị trường nhất định.

Ông Lương Hoàng Thái – Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) – cho rằng, việc tham gia Hiệp định EVFTA là ra biển lớn. Tuy nhiên, cách chơi trên thế giới hiện nay đã khác hơn so với trước đây, tức chuyển đổi sang hợp tác thông qua hiệp định mang tính song phương, với tiêu chuẩn cao. Việt Nam là một trong những nước đi đầu, đón xu hướng này. “Đây chính là cơ hội song cũng đi kèm thách thức. Hiệp định EVFTA được Thủ tướng ví như đường cao tốc kết nối với EU. Tuy nhiên, nếu ra đường cao tốc mà không trang bị tốt, khả năng tai nạn còn cao hơn. Vì vậy, cần chuẩn bị tâm thế, nguồn lực để tham gia một cách chơi mới. Đây là điều buộc phải làm vì thế giới bắt đầu chuyển đổi về chuỗi cung ứng” – ông Lương Hoàng Thái nhấn mạnh.

Phiên thảo luận giữa các lãnh đạo đơn vị Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và lãnh đạo một số hiệp hội

Doanh nghiệp cần chủ động, thay đổi tư duy

Tại hội nghị, nhiều DN cũng bày tỏ vấn đề vướng mắc và khó khăn nhất chính là giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Một DN xuất khẩu đồ gỗ chia sẻ, C/O là mảng vất vả nhất khi xuất khẩu sang các thị trường. Tuy nhiên, nhiều C/O xin tại VCCI phải mất 2,5 tháng mới có được, điều này khiến nhiều lô hàng bị lỗ vì không lấy được C/O và không thông quan được hàng. Hiện, công ty đang xúc tiến sang thị trường EU đối với mặt hàng gỗ dán, sản phẩm nội thất, cửa tủ bếp, tuy nhiên, vấn đề liên quan đến giấy C/O rất khó khăn để làm được.

Cùng chung “nỗi niềm” về C/O, đại diện Hiệp hội DN dịch vụ logistics tại Việt Nam cho rằng, một trong những vướng mắc nhất chính là C/O. “C/O thường được ví như “con ốm”, mà con ốm thì bố mẹ rất sợ. Bởi nếu không lấy được C/O thì không có tiền. Đặc biệt là các DN dệt may, da giày không giải quyết được C/O thì khó có thể tận dụng được cơ hội mà EVFTA mang lại”.

Không chỉ giấy C/O khiến nhiều DN lo ngại, mà ngay cả vấn đề truy xuất nguồn gốc cũng là điều mà nhiều DN quan tâm. Theo ông Trần Việt Cường – Tổng giám đốc Công ty Cacao Đồng Nai - vấn đề truy xuất nguồn gốc đã tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân, nhà sản xuất nhanh chóng tiếp cận được thị trường EU khi EVFTA đi vào thực thi. Cụ thể, từ khâu thu mua, sơ chế, bảo quản, tiêu thụ sẽ được đồng bộ. Tuy nhiên, khó khăn là không chứng minh được có bao nhiêu lượng hàng, dẫn đến bị cạnh tranh bởi Indonesia, Philippines, khiến doanh nghiệp bị bắt đền thuế. “Nên áp dụng bằng tem, mã vạch từng khâu một để truy suất nguồn gốc chuẩn, minh bạch, tạo điều kiện cho DN tận dụng tối đa từ Hiệp định EVFTA” - ông Trần Việt Cường cho hay.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Cẩm Trang – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) – cho rằng, xuất xứ là một nội dung quan trọng. Xuất xứ của hàng hóa chính là tạo sự khác biệt của hàng hóa nội khối và hàng hóa bên ngoài. Nếu hưởng những ưu đãi thuế quan trong 1 hiệp định thì phải chứng minh hàng hóa có xuất xứ, đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo quy định của Hiệp định.

“Cho nên, nhiều khi khó khăn không phải do câu chuyện cấp giấy chứng nhận đó, mà bởi nguồn nguyên liệu đang sử dụng không phải nguyên liệu nội khối, không đáp ứng quy định của quy tắc xuất xứ” – bà Nguyễn Cẩm Trang khẳng định.

Còn về phía Tổng cục Hải quan, ông Mai Xuân Thành – Phó Cục trưởng Tổng cục Hải quan - cho rằng, với vướng mắc C/O, cơ quan hải quan sẵn sàng phối hợp đầu mối với Bộ Công Thương, VCCI để chia sẻ những số liệu, kinh nghiệm, đặc biệt là đánh giá DN, xếp hạng DN để dựa vào đó rút ngắn thời gian cấp C/O cho DN. Tuy nhiên, các DN xin cấp C/O, sau tự chấp nhận thì đòi hỏi các DN cần tuân thủ đầy đủ quy định và minh bạch.

Vì vậy, để có thể chủ động bước vào cuộc chơi mới này, theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, các DN cần chủ động tìm hiểu kỹ lưỡng nội dung về Hiệp định. “Muốn có mùa vụ bội thu thì phải dậy sớm đi ra đồng”, muốn tận dụng hiệu quả thì cần phải chuẩn bị đầy đủ nhân lực, tài lực cũng như các điều kiện cần thiết khác để có thể đáp ứng được các yêu cầu không chỉ của Hiệp định mà của cả thị trường EU.

Về phía Chính phủ, các bộ, ngành và cơ quan liên quan, cũng đang gấp rút hoàn tất Kế hoạch thực thi cũng như ban hành các văn bản pháp luật cần thiết, đồng thời tăng cường công tác đối thoại, trao đổi với cộng đồng DN nhằm tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Hiện, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ký ban hành Thông tư số 11/2020/TT-BCT ngày 15/6/2020 quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định EVFTA. Đây chính là cơ sở pháp lý quan trọng để hàng hóa xuất khẩu đi EU được cấp giấy C/O ưu đãi ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng cung cấp thông tin về việc thực thi cơ chế hạn ngạch thuế quan trong Hiệp định EVFTA.

Liên quan tới vấn đề thuế, hiện Bộ Tài chính đã xây dựng danh mục và lộ trình các cam kết được nội luật hóa và xây dựng pháp luật thể chế để DN có thể hiểu, thực thi đúng, có hiệu quả.

“Với mong muốn hỗ trợ mạnh mẽ các DN tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA, Bộ Công Thương đã cùng với Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan tổ chức Hội nghị này nhằm tạo ra diễn đàn để 2 Bộ có điều kiện trao đổi trực tiếp với cộng đồng DN, lắng nghe tâm tư, giải đáp các thắc mắc cũng như đề xuất các giải pháp để giúp cộng đồng DN có thể được tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể khi tận dụng Hiệp định EVFTA, không chỉ ở khía cạnh xuất khẩu mà còn về nhập khẩu” - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh khẳng định.