Lợi nhuận lao đốc

Là công ty tài chính có thị phần lớn nhất cả nước, song Công ty Tài chính TNHH Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (FE Credit) không còn là “gà đẻ trứng vàng” cho ngân hàng mẹ VPBank trong 2 năm gần đây. Theo báo cáo mới đây của Công ty Chứng khoán MB, lũy kế cả năm 2023, FE Credit ghi nhận lỗ trước thuế 3.529 tỷ đồng, cao hơn 408 tỷ đồng so với mức lỗ của năm 2022.

Tương tự, Công ty Tài chính TNHH MTV Shinhan Việt Nam (Shinhan Finance) vừa công bố tình hình tài chính năm 2023, với lỗ sau thuế hơn 462,7 tỷ đồng (trong khi năm 2022 lãi 312,2 tỷ đồng). Đây là khoản lỗ đầu tiên kể từ khi ra mắt thương hiệu Shinhan Finance tại thị trường Việt Nam vào năm 2019.

Tính đến cuối năm 2023, vốn chủ sở hữu của Shinhan Finance đạt gần 2.450 tỷ đồng, giảm hơn 462 tỷ đồng so với đầu năm 2023; tổng tài sản ước tính đạt 11.808 tỷ đồng, giảm 4,6% so với đầu năm. Ngoài ra, tỷ lệ an toàn vốn theo quy định của Shinhan Finance cũng giảm từ 26,16% hồi đầu năm xuống 21,41%.

Trước đó, Công ty Tài chính TNHH MTV Mirae Asset (Việt Nam) cũng công bố năm 2023 lỗ sau thuế 963 tỷ đồng, trong khi năm 2022 lãi 127 tỷ đồng. Đến cuối năm 2023, vốn chủ sở hữu của Công ty đạt 1.744 tỷ đồng, tăng nhẹ so với đầu năm và tỷ lệ an toàn vốn tăng từ 15% lên 21,75%.

Nguyên nhân thua lỗ hay lợi nhuận giảm mạnh của các công ty tài chính chủ yếu do trích lập dự phòng rủi ro tín dụng vì nợ xấu gia tăng

Bên cạnh các công ty tài chính báo lỗ, nhiều công ty khác trong ngành đã ghi nhận kết quả kinh doanh năm 2023 lao dốc mạnh, giảm từ 50 - 75% so với năm 2022. Cụ thể, Công ty Tài chính TNHH MB Shinsei (Mcredit) vốn lãi lớn trong các năm trước, đã ghi nhận lợi nhuận sau thuế năm 2023 chỉ đạt 240 tỷ đồng, giảm mạnh đến 75% so với mức lãi 960 tỷ đồng của năm 2022. Đến cuối năm 2023, vốn chủ sở hữu Công ty tăng lên 3.008 tỷ đồng, tỷ lệ an toàn vốn đạt 13,99%.

Công ty Tài chính cổ phần Tín Việt (VietCredit) cho hay, năm vừa qua chỉ đạt lợi nhuận sau thuế hơn 19,2 tỷ đồng, giảm gần 70% so với mức lãi hơn 63,3 tỷ đồng của năm 2022.

Về cơ cấu tài sản, VietCredit ghi nhận sự tăng trưởng ổn định với tổng tài sản cuối 2023 đạt 6.849 tỷ đồng, tăng gần 5% so với năm 2022. Cho vay khách hàng cũng tăng khoảng 4,6%, đạt 4.621 tỷ đồng. Tuy nhiên, do tình hình tín dụng tăng trưởng chậm và cầu vốn tiêu dùng giảm, VietCredit chỉ đạt 20,8% mục tiêu kế hoạch kinh doanh năm 2023.

Trong khi đó, cũng là một trong những công ty tài chính tiêu dùng hàng đầu trên thị trường - Công ty Tài chính TNHH MTV Home Credit Việt Nam (Home Credit) vẫn không thể tránh khỏi những ảnh hưởng chung của thị trường trong bối cảnh khó khăn. Home Credit có mức lợi nhuận sau thuế trong năm 2023 giảm hơn 68% so với năm 2022, xuống còn hơn 375 tỷ đồng. Tổng nợ phải trả gấp 2,79 lần vốn chủ sở hữu, tương đương 18.841 tỷ đồng, nhưng giảm đáng kể gần 27% so với đầu năm, cho thấy Công ty đang sử dụng ít vốn vay hơn đồng thời sử dụng nhiều vốn chủ sở hữu hơn, nhằm tự chủ trong việc tài trợ cho hoạt động kinh doanh cho vay.

Ước tính tổng tài sản của Home Credit Việt Nam vào cuối năm 2023 là 25.594 tỷ đồng. Đáng chú ý, chỉ tiêu an toàn vốn (CAR) của công ty vào cuối năm 2023 ở mức gần 25%, cao hơn đáng kể so với yêu cầu là 9%. Về chất lượng tài sản của Home Credit Việt Nam, đến cuối 2023, hệ số nợ xấu (NPL) là 2,5%, thuộc nhóm thấp nhất ngành tài chính tín dụng tiêu dùng tại Việt Nam. Trong khi đó, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn của Home Credit ở mức âm 13,55%, hay nói cách khác là không cần dùng nguồn vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn.

Khách hàng đua nhau “bùng nợ”, doanh nghiệp trích lập dự phòng rủi ro cao

Trước đó, vào khoảng thời điểm nửa cuối năm 2023, tình trạng khách hàng đua nhau “bùng nợ” của công ty tài chính tăng cao, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp Hội ngân hàng Việt Nam cho biết, năm 2023, bên cạnh việc kinh tế suy thoái, thì có thêm một lý do chính yếu và không kém phần quan trọng là sự đánh đồng, hiểu sai của xã hội về mô hình hoạt động của các công ty tài chính tiêu dùng chính thống với “tín dụng đen”.

Cụ thể, sau khi phương tiện truyền thông đưa tin về việc cơ quan chức năng kiểm tra, phong tỏa trụ sở làm việc của các công ty tài chính tiêu dùng đã tạo nên sự hiểu nhầm các công ty tài chính này hoạt động phi pháp nên người vay không cần trả nợ. “Nhiều công ty tài chính lâm vào tình trạng khó khăn, thậm chí thua lỗ do phải trích dự phòng rủi ro nợ xấu tăng cao”, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết.

Trên các nền tảng mạng xã hội, số hội nhóm tư vấn “bùng nợ”, “trốn nợ” có hàng chục nghìn, thậm chí hàng trăm nghìn thành viên

Cùng quan điểm, đại diện Mcredit cho rằng, nguyên nhân của tình trạng này ngoài kinh tế khó khăn, thu nhập của người lao động giảm còn do các công ty tài chính bị đánh đồng với các tổ chức tín dụng đen, khách hàng cố tình bùng nợ, hoạt động gian lận ngày càng tinh vi và gia tăng. Trên các nền tảng mạng xã hội, số hội nhóm tư vấn “bùng nợ”, “trốn nợ” có hàng chục nghìn, thậm chí hàng trăm nghìn thành viên.

Lý giải cho sự sụt giảm về lợi nhuận, đại diện VietCredit cho biết, thu nhập từ lãi, thu nhập từ hoạt động dịch vụ của công ty giảm nhẹ, do Công ty tiếp tục xuất toán thêm các thu nhập liên quan tới các khách hàng có khoản vay quá hạn nhằm đảm bảo tuân thủ nguyên tắc thận trọng khi ghi nhận doanh thu.

Đồng thời, báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2023 của VietCredit thể hiện, thu nhập lãi thuần của công ty có sự sụt giảm xuống còn 915,8 tỷ đồng. Theo Viet Credit, sự giảm sút này một phần đã được bù đắp thông qua thu nhập từ hoạt động xử lý nợ xấu, điều này cho thấy công ty đã tập trung vào việc quản lý và giảm thiểu rủi ro tín dụng tích cực, một chiến lược có thể coi là phù hợp trong bối cảnh thị trường bất định.

PGS, TS. Nguyễn Hữu Huân - Trường ĐH Kinh tế TP. Hồ Chí Minh nhận định, có thể nguyên nhân bị thua lỗ hay lợi nhuận giảm mạnh của các công ty tài chính chủ yếu do trích lập dự phòng rủi ro tín dụng vì nợ xấu gia tăng. Bởi công ty tài chính chủ yếu cho vay tín chấp, khách hàng là người lao động có thu nhập thấp, không ổn định. Đây là nhóm khách hàng dễ bị tổn thương khi kinh tế khó khăn như năm vừa qua. Đồng thời, lực lượng lao động này cũng không có tiết kiệm nên khi bị mất việc, giảm thu nhập thì hầu như sẽ mất khả năng trả nợ. Khi đó, mức lãi suất cho vay cao cũng không đủ để bù đắp nếu tỷ lệ nợ xấu đột ngột tăng mạnh.