Phong tục lì xì đầu năm trở thành nét văn hóa không thể thiếu trong ngày Tết, người lớn tuổi phát lì xì cho con cháu với mong muốn lấy may, cùng những lời chúc làm ăn phát đạt, con cháu mừng tuổi ông bà với lời chúc sức khỏe, chúc thọ... Cũng chính vì thế, nhu cầu đổi tiền mới để lì xì cho người thân, bạn bè cũng gia tăng vào thời điểm cận Tết. Theo quy định, chỉ có các tổ chức tín dụng mới được phép thu đổi tiền không còn đủ tiêu chuẩn lưu thông, những trường hợp thu đổi tiền không đúng quy định sẽ bị xử phạt hành chính. Do đó, một số điểm thu đổi tiền lì xì Tết đã không công khai biểu phí dịch vụ như mọi năm.

Khảo sát trên một số website, mạng xã hội đổi tiền mới ở Hà Nội, hoạt động đổi tiền lẻ thường sôi động vào khoảng thời gian cách Tết Nguyên đán từ 2-3 tuần. Hiện nay, một số điểm vẫn nhận đổi tiền với mức phí dịch vụ từ 5 - 30% tùy mệnh giá. Trong đó, nếu đổi tiền lẻ, tiền mới trực tiếp, người dân thường phải chịu phí từ 18 - 30%. Trong khi đó, nếu đổi tiền trực tuyến (online) phí chỉ mất khoảng 10 - 15%. Theo chủ một trang chuyên đôi tiền trên Facebook, các mệnh giá thấp như 1.000 đồng, 2.000 đồng thường xuyên hết hàng. Trong khi đó, nhu cầu phổ biến đang tập trung ở mệnh giá 10.000 đồng, 20.000 đồng và 50.000 đồng vì phù hợp cho việc lì xì và đi chùa. Cụ thể, đối với tờ tiền mệnh giá 1.000 đồng và 2.000 đồng có phí đổi tiền là 10 - 16%; mệnh giá 5.000 đồng, 10.000 đồng, 20.000 đồng, 50.000 đồng có mức phí từ 7 - 8%; tiền mệnh giá 100.000 đồng, 200.000 đồng có phí đổi 3 - 4%; mệnh giá 500.000 đồng có phí 2%... Đối với tờ tiền USD mệnh giá 1 USD có giá 30.000 đồng/tờ, 2 USD có giá 50.000 đồng/tờ.

Rao đổi tiền mới trên mạng xã hội

Bên cạnh đó, các dịch vụ đổi tiền mới lì xì còn cung cấp những bộ sưu tập tiền có số sêri 4 số cuối là tứ quý có số seri từ 0000 đến 9999 với giá cao gấp nhiều lần so với giá trị thật của tiền với mức giá đổi từ 150.000 - 350.000 đồng/bộ, mức giá này có thể thay đổi từ giờ đến Tết. Đối với tờ tiền USD mệnh giá 1 USD, 2 USD cũng được giao bán với giá khoảng từ 250.000 - 300.000 đồng/tờ tùy theo độ mới của tờ tiền. Đặc biệt, thị trường tiền lì xì tết năm nay cũng xuất hiện nhiều mẫu tiền hình con trâu – linh vật của năm 2021 – đến từ chất liệu giấy và đồng xu làm bằng chất liệu hợp kim, mạ vàng có xuất xứ từ nước ngoài được giao bán với giá từ 20.000 - 500.000 đồng/ đồng vẫn được người đổi lựa chọn tặng người thân với ý nghĩa may mắn. Người đổi tiền cho biết, loại tiền này chủ yếu được xách tay từ nước ngoài về, giá bán các tờ tiền thường cao gấp nhiều lần so với mệnh giá thực tế tùy vào độ độc, lạ của loại tiền.

Vừa đổi 100.000 đồng tiền mới với mức phí dịch vụ 10.000 đồng để lì xì dịp Tết, chị Đoàn Thu Hà (quận Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ, năm nay, ngân hàng Nhà nước Việt Nam có chủ trương siết chặt hoạt động đổi tiền lẻ và không in tiền mới mệnh giá nhỏ trong dịp Tết Tân Sửu 2021 vì thế lượng tiền lẻ, tiền mới khan hiếm hơn những năm trước, nhất là các mệnh giá nhỏ như từ 5.000 đến 50.000 đồng. Một số điểm vẫn nhận đổi tiền với mức phí dịch vụ khá cao vào khoảng 10 - 20% tùy mệnh giá mà vẫn không có để đổi. Một số người chuyên đổi tiền cho biết giáp Tết, mức phí dịch vụ đổi tiền sẽ còn cao do lượng tiền mới không còn nhiều.

Năm nay, do tình hình dịch Covid-19 có những diễn biến phức tạp, với xu hướng không dùng tiền mặt gia tăng, lì xì qua hình thức chuyển khoản trở thành sự lựa chọn của giới trẻ. Một số ngân hàng, ví điện tử cũng có các chương trình giúp khách hàng sử dụng dịch vụ lì xì tết cho người thân, bạn bè qua ngân hàng số, ví điện tử. Ngoài ra, khách hàng còn có thể lựa chọn những tấm thiệp cùng lời nhắn gửi chúc mừng. Với dịch vụ này, người nhận ở xa vẫn có thể nhận những lời chúc cùng tiền mừng năm mới may mắn.

Trong dịp Tết Tân Sửu 2021, về chủ trương, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tiếp tục siết chặt chuyện đổi tiền lẻ và không in tiền mới mệnh giá nhỏ. Trong khi đó, tiền lẻ đã qua lưu thông vẫn sẽ được cung ứng để phục vụ nền kinh tế. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tích cực phối hợp với các cơ quan để tuyên truyền cho người dân hiểu đúng về vai trò của tiền mệnh giá nhỏ.

Theo quy định, đổi tiền không đúng quy định pháp luật sẽ bị phạt. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 44/CT-TTg về tăng cường công tác quản lý, điều hành nhằm bình ổn giá cả thị trường, bảo đảm trật tự an toàn xã hội dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu, trong đó, yêu cầu các cơ quan chức năng tăng cường phát hiện và xử lý các hành vi đổi tiền lẻ trái quy định của pháp luật. Theo pháp luật hiện hành, hoạt động đổi tiền lẻ nhằm hưởng % chênh lệch là hành vi trái pháp luật. Nghị định 96/2014/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng quy định hành vi này sẽ bị phạt tiền ở mức thấp nhất là 20 triệu đồng. Cụ thể, điểm a khoản 5 Điều 30 Nghị định 96/2014/NĐ-CP có nêu: Phạt tiền từ 20 - 40 triệu đồng đối với hành vi thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật. Mức phạt này áp dụng cho các cá nhân vi phạm; tổ chức vi phạm bị phạt gấp 02 lần.

Theo đó, người đổi tiền online cũng như trực tiếp dịp cận Tết cũng cần cẩn trọng do những rủi ro như bị đổi thiếu tiền; tiền bất hợp pháp, tiền giả do không có tổ chức, trụ sở rõ ràng. Khi bị nhận tiền giả, người đổi còn gặp rủi ro khi phải chứng minh nguồn gốc tiền đó từ đâu mà có. Do vậy, người dân cần thận trọng, không nên đổi tiền, mất phí, nhất là sử dụng dịch vụ đổi tiền online, tránh tình trạng “tiền mất tật mang”.