Hai đường ống dưới biển nối Nga với Đức đang là tâm điểm chú ý của quốc tế sau khi một loạt vụ nổ gây ra vụ giải phóng khí mêtan lớn nhất trong lịch sử - và nhiều người nghi ngờ đó là kết quả của một vụ tấn công. Một cuộc điều tra hiện trường vụ án ban đầu về nguyên nhân gây ra rò rỉ khí đốt trên đường ống Nord Stream 1 và 2 đã củng cố nghi ngờ về "sự phá hoại tổng thể".

Khi các cuộc điều tra tiếp tục, nhiều người ở châu Âu nghi ngờ vụ việc là kết quả của một cuộc tấn công, đặc biệt là vì nó xảy ra trong thời kỳ bất đồng năng lượng gay gắt giữa Liên minh châu Âu và Nga. Điện Kremlin đã nhiều lần bác bỏ cáo buộc họ đã phá hủy các đường ống dẫn, đồng thời tuyên bố rằng Mỹ là bên có lợi nhất từ ​​vụ rò rỉ khí đốt. Nhà Trắng đã phủ nhận mọi liên quan đến vụ tấn công bị nghi ngờ.

Chuyện gì đã xảy ra?

Vào ngày 26/9, một loạt vụ nổ trên hai đường ống dẫn dưới nước nối Nga với Đức đã khiến khí gas phun ra bề mặt biển Baltic. Các vụ nổ gây ra 4 vụ rò rỉ khí đốt tại 4 địa điểm - 2 trong vùng đặc quyền kinh tế của Đan Mạch và 2 trong vùng đặc quyền kinh tế của Thụy Điển.

Các nhà chức trách Thụy Điển và Đan Mạch cho biết, cường độ của những vụ nổ đó được đo lần lượt là 2,3 và 2,1 độ richter, và có khả năng tương ứng với tải trọng nổ “vài trăm kg”. Cả hai đường ống Nord Stream đều không vận chuyển khí đốt vào thời điểm xảy ra vụ nổ, mặc dù cả hai đều chứa khí mêtan có áp suất - một loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh. Đáng chú ý, dấu hiệu của bọt khí trên bề mặt biển Baltic có thể được nhìn thấy từ không gian. Các nhà khoa học khí hậu đã mô tả những hình ảnh gây sốc về khí mêtan phun ra từ vụ nổ như một sự “phóng thích liều lĩnh” khí thải gây hiệu ứng nhà kính, nếu có chủ ý, “sẽ là một tội ác về môi trường”.

Vào thời điểm đó, các lực lượng vũ trang của Đan Mạch cho biết đoạn video cho thấy vụ rò rỉ khí lớn nhất đã tạo ra nhiễu động bề mặt có đường kính khoảng 1km (0,62 dặm), trong khi vụ rò rỉ nhỏ nhất gây ra một vòng tròn khoảng 200mét. Các đường ống Nord Stream đã trở thành tâm điểm của căng thẳng giữa Nga và châu Âu trong những tháng gần đây, với việc Moscow bị cáo buộc vũ khí hóa nguồn cung cấp khí đốt nhằm tìm kiếm biện pháp trừng phạt trong bối cảnh nước này đang tấn công ở Ukraine.

Ai bị đổ lỗi?

Cơ quan an ninh quốc gia của Thụy Điển cho biết rằng các vụ nổ đã gây ra "thiệt hại lớn" cho các đường ống và "tăng cường nghi ngờ về sự phá hoại tổng thể". Cơ quan an ninh của Thụy Điển cho biết, một số vụ bắt giữ nhất định đã được thực hiện mà không cung cấp thêm thông tin chi tiết và hiện đang được xem xét và phân tích. Họ cho biết cuộc điều tra sơ bộ tiếp tục phải cho thấy liệu ai đó có thể bị nghi ngờ và sau đó bị truy tố hay không.

Văn phòng công tố của Thụy Điển cho biết trong một tuyên bố riêng rằng khu vực này không còn hoạt động nữa. Liên minh châu Âu đã cảnh báo rằng bất kỳ cuộc tấn công có chủ ý nào vào cơ sở hạ tầng năng lượng của châu Âu sẽ phải đối mặt với "phản ứng mạnh nhất có thể", gọi những gì họ nghi ngờ là một cuộc tấn công có chủ đích "hoàn toàn không thể chấp nhận được."

Hầu hết các chính phủ phương Tây đã ngừng chĩa mũi dùi trực tiếp vào Nga, trong khi Điện Kremlin tìm cách đổ lỗi cho phương Tây. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã mô tả các vụ nổ trên đường ống Nord Stream là một "hành động phá hoại có chủ ý" vào cuối tháng trước, nói rằng Washington đang làm việc với các đồng minh của mình để tìm ra chính xác điều gì đã xảy ra.

Fatih Birol, Giám đốc điều hành của Cơ quan Năng lượng quốc tế, cho biết tại một hội nghị ở Paris vào tháng trước rằng "rất rõ ràng" ai là người chịu trách nhiệm cho các vụ rò rỉ khí đốt. Nga phủ nhận trách nhiệm về vụ rò rỉ khí đốt. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết tại một cuộc họp báo rằng những tuyên bố như vậy là "vô lý”. Phía Nga nhấn mạnh “khoản đầu tư khổng lồ” mà Điện Kremlin đã nhận vào dự án cơ sở hạ tầng và đả kích phương Tây vì đã ngăn cản Moscow tham gia vào các cuộc điều tra.

Tác động môi trường

Sự cố rò rỉ khí đốt Nord Stream đặt ra câu hỏi nghiêm trọng về tác động môi trường của sự cố. Các nhà khoa học khí hậu thừa nhận sau sự kiện này rằng rất khó để định lượng chính xác kích thước chính xác của lượng khí thải và cho biết các lỗ rò rỉ là một “bong bóng nhỏ trong đại dương” so với lượng khí mêtan khổng lồ thải ra khắp thế giới mỗi ngày. Khí mêtan mạnh gấp 84 lần so với cacbon và không tồn tại lâu trong khí quyển trước khi phân hủy. Điều đó làm cho nó trở thành mục tiêu quan trọng để chống lại biến đổi khí hậu một cách nhanh chóng đồng thời giảm thiểu phát thải khí nhà kính khác.

Hai đường ống Nord Stream được ước tính chứa đủ khí để thải ra 300.000 tấn khí mêtan - nhiều hơn gấp đôi so với lượng khí thoát ra từ vụ rò rỉ Aliso Canyon năm 2015 ở California, vụ giải phóng khí mêtan lớn nhất được biết đến trong lịch sử nước Mỹ.

Mặc dù điều đó có nghĩa là nó có thể là một trong những vụ giải phóng khí mêtan đơn lẻ lớn nhất, nhưng vụ việc lại nhạt nhòa so với khoảng 70 triệu tấn khí mêtan do ngành công nghiệp dầu khí thải ra mỗi năm. Cơ quan Vũ trụ châu Âu ước tính rằng lượng khí thải rò rỉ từ các đường ống dẫn khí Nord Stream gần tương đương với một ngày rưỡi lượng khí mêtan toàn cầu. Tuy nhiên, các nhà vận động môi trường cho rằng vụ việc này còn là một lời nhắc nhở khác về những rủi ro liên quan đến cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch.