Tam Đảo là dãy núi có chiều dài khoảng 50km, toạ lạc ở phía Bắc thành phố Vĩnh Yên (tỉnh Vĩnh Phúc), chạy dài suốt từ đèo Khế đến Đa Phúc, nơi quy tụ các cánh cung Đông Bắc; với diện tích khoảng 10 - 15km2, chia ngăn thành danh giới tự nhiên giữa tỉnh Vĩnh Phúc và các tỉnh Tuyên Quang, Thái Nguyên.

Địa danh “Tam Đảo” xuất hiện do có 3 chỏm nổi lên bồng bềnh ẩn hiện trong mây, trông giống như ba hòn đảo giữa biển nước mênh mông, có tên là: Ngọn Thạch Bàn, Thiên Thị và Phù Nghĩa. Trong đó, Thạch Bàn (Bàn đá): Trên đỉnh núi địa hình bằng phẳng như hình bàn cờ Tiên, có độ cao tuyệt đối 1420m so với mực nước biển; Ngọn Thiên Thị (Chợ trời), trên đỉnh có nhiều đá tảng lô nhô như người Tiên họp chợ. Có độ cao tuyệt đối 1585m; Ngọn Phù Nghĩa: Cao 1250m, chân núi có ngôi chùa Phù Nghì.

Đến với Tam Đảo du khách dễ dàng bắt gặp cảnh sương khói chờn vờn trên đỉnh núi rồi sà xuống những thảm cỏ xanh mướt

Đến với Tam Đảo du khách dễ dàng bắt gặp cảnh sương khói chờn vờn trên đỉnh núi rồi sà xuống những thảm cỏ xanh mướt; muôn hoa đua thắm bên những ngôi nhà ven sườn núi, và lắng nghe tiếng suối chảy róc ránh như những bản nhạc của núi rừng. Du khách cũng sẽ cảm nhận được thời tiết bốn mùa trong một ngày. Buổi sáng, thời tiết se se gió xuân, buổi trưa nóng ấm mùa hạ, buổi chiều lãng đãng heo may mùa thu, và Tam Đảo về đêm có đôi chút lạnh giá của mùa đông.

Bên cạnh đó, Tam Đảo cũng có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, có thế mạnh trong phát triển du lịch như: Đỉnh Rùng Rình, rừng Ma, ao Dứa, Thác Bạc, suối Bát Nhã, suối Giải Oan. Khu du lịch Tam Đảo nằm ở độ cao hơn 900m so với mặt nước biển, nhiệt độ trung bình trong năm là 180C, là nơi lý tưởng cho du khách nghỉ dưỡng, nghiên cứu khoa học, du lịch công vụ, mạo hiểm tại vùng núi tự nhiên Tam Đảo.

Về tiềm năng di tích lịch sử, toàn huyện Tam Đảo có 103 di tích, trong đó 1 di tích quốc gia đặc biệt, 17 di tích xếp hạng cấp tỉnh, 85 di tích công trình tín ngưỡng, tôn giáo chưa xếp hạng. Một số di tích nổi tiếng tại Tam Đảo phải kể đến như: Đền thờ Quốc Mẫu Lăng Thị Tiêu, Đền Bà chúa Thượng ngàn, Đền thờ Đức Thánh Trần, Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên... Hệ thống hầm của Bộ Chính trị trong kháng chiến chống Mỹ. Và khu di tích lưu niệm nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần về thăm và làm việc tại thị trấn Tam Đảo (hay còn gọi là nhà Rông).

Tam Đảo có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, có thế mạnh trong phát triển du lịch

Tam Đảo còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu như lễ hội truyền thống. Trên địa bàn huyện Tam Đảo hiện có 44 lễ hội lớn, nhỏ ở các xã, thôn được tổ chức tại các đình, đền, chùa trong năm. Một số lễ hội tiêu biểu có sức thu hút khách du lịch lơn như: Lễ hội Tây Thiên (Tại Đền Thỏng – thị trấn Đại Đình) được tổ chức từ ngày 15 – 17 tháng 2 âm lịch hàng năm để tưởng nhớ Quốc Mẫu Lăng Thị Tiêu, chính Vương phi của Hùng Chiêu vương thứ VII - người đã có công lớn trong việc giúp Vua Hùng mở mang bờ cõi, dạy dân trồng lúa nước, chiêu mộ quân sĩ, củng cố vương triều. Ngoài ra, Hội vật Làng Hà xã Hồ Sơn cũng được đánh giá tiêu biểu, đây là lễ hội lâu đời của cư dân vùng chân núi Tam Đảo được tổ chức vào ngày mùng 7 Tết âm lịch…

Để khai thác các thế mạnh của vùng đất này, trong những năm qua, ngoài sự quan tâm, chỉ đạo của tỉnh Vĩnh Phúc, sự nỗ lực của nhân dân các dân tộc trong huyện, kinh tế - xã hội của huyện Tam Đảo có bước phát triển tương đối toàn diện; Khu du lịch Tam Đảo đang được tỉnh quy hoạch để trở thành trọng điểm du lịch với nhiều loại hình du lịch phong phú như: Nghỉ dưỡng, sinh thái, mạo hiểm, nghiên cứu, tín ngưỡng, tâm linh… dần trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam và thế giới.

Khu du lịch Tam Đảo đang được tỉnh Vĩnh Phúc quy hoạch để trở thành trọng điểm du lịch với nhiều loại hình du lịch phong phú

Nhờ được đầu tư lớn, Tam Đảo từng bước hoàn thiện cơ sở hạ tầng dịch vụ, khẳng định vị thế là khu du lịch trọng điểm quốc gia. Tháng 1/2022, Khu du lịch Quốc gia Tam Đảo được công nhận là Khu du lịch cấp Quốc gia và tháng 11/2022 thị trấn Tam Đảo được Tổ chức World Travel Awards (Tổ chức Giải thưởng Du lịch Thế giới) vinh danh là "Tam Đảo -Thị trấn điểm đến hàng đầu thế giới năm 2022" tại Gala chung kết trao giải thưởng du lịch thế giới lần thứ 29 năm 2022 diễn ra ngày 11/11/2022 tại Oman. Đây là lần đầu tiên thị trấn Tam Đảo, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc được để cử và chính thức nhận giải thưởng danh giá của World Travel Awards.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Vĩnh Phúc Vũ Việt Văn: Việc Tam Đảo được một tổ chức uy tín trên thế giới vinh danh không chỉ là vinh dự cho Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc mà còn uy tín cho cả thương hiệu du lịch Việt Nam.

Thị trấn Tam Đảo được Tổ chức World Travel Awards (Tổ chức Giải thưởng Du lịch Thế giới) vinh danh là "Tam Đảo -Thị trấn điểm đến hàng đầu thế giới năm 2022"

Đặc biệt, trên hành trình chiến thắng giải thưởng, thị trấn Tam Đảo đã vượt qua nhiều điểm đến nổi tiếng thế giới như: Hana (Maui, Hawaii, Mỹ) hay Shirakawa-go (Ono, Gifu, Nhật Bản). Theo đó, kết quả đó là một dấu ấn không nhỏ cho sự cố gắng của các cấp uỷ, chính quyền và nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc cũng như các dân tộc huyện Tam Đảo trong việc xây dựng Khu du lịch quốc gia Tam Đảo có thương hiệu, là một trong những trung tâm du lịch của vùng và cả nước, điểm đến hấp dẫn, thân thiện của du khách.

Trên cơ sở đó, để giữ gìn danh hiệu này, ông Vũ Việt Văn cho rằng, dưới góc độ của chính quyền địa phương, tỉnh Vĩnh Phúc cam kết sẽ có hành động cụ thể để Tam Đảo ngày một tốt hơn, hấp dẫn hơn, ấn tượng hơn trong mắt du khách trong nước và chinh phục được bạn bè quốc tế.