Ảnh minh họa

Ưu tiên phát triển gạo chất lượng cao

Dù nửa đầu năm 2016, XK gạo giảm mạnh cả về khối lượng và giá trị nhưng tỷ lệ gạo chất lượng cao trong tổng lượng gạo XK vẫn gia tăng mạnh. Cụ thể, gạo thơm giống Jasmine tăng từ 22% trong năm trước lên 31%; gạo nếp tăng từ 6,58% lên 16%; các loại gạo đặc sản, gạo hữu cơ, gạo đồ... bước đầu thâm nhập được các thị trường khó tính như: Hàn Quốc, Singapore, Hồng Kông, Hoa Kỳ, châu Âu... Điều này cho thấy, chuyển đổi dần từ phân khúc gạo chất lượng trung bình và thấp sang gạo chất lượng cao là điều phải được gấp rút tính đến để hướng tới XK bền vững.

Nhằm gỡ khó cho XK gạo, Dự thảo Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường XK gạo của Việt Nam giai đoạn 2016-2020, định hướng đến 2030 đã được Bộ Công Thương xây dựng. Dự thảo nêu rõ, mục tiêu trong giai đoạn 2016-2020, cơ cấu thị trường XK gạo của Việt Nam chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ trọng phân khúc thị trường gạo có chất lượng, giá trị cao, gạo hữu cơ, gạo dinh dưỡng, gạo đặc sản, có thương hiệu quốc gia và sản phẩm chế biến từ gạo. Đến năm 2020, phân khúc thị trường XK gạo trắng chất lượng thấp giảm còn 15% tổng lượng gạo XK; năm 2025, phân khúc thị trường gạo trắng chất lượng thấp còn dưới 10%, phân khúc gạo trắng chất lượng trung bình chiếm 20%, phân khúc gạo trắng chất lượng cao và gạo thơm, nếp chiếm khoảng 60%...

Thời gian tới, sản phẩm gạo XK sẽ phát triển theo hướng tập trung sản xuất và chế biến gạo trắng, hạt dài, gạo chất lượng cao (5-10% tấm), giảm tỷ trọng loại gạo trên 15% tấm; tăng tỷ trọng các loại gạo thơm, gạo đồ, gạo Japonica; đa dạng sản phẩm chế biến từ gạo, trong đó có gạo dinh dưỡng để tiêu thụ tại thị trường cao cấp như châu Âu, Bắc Mỹ. Nguồn cung cho thị trường XK chủ yếu ở vùng nguyên liệu chuyên canh đã được quy hoạch với giống lúa đồng nhất, đảm bảo chất lượng đồng đều, đáp ứng yêu cầu và thị hiếu của nhóm thị trường tiêu thụ.

Đa dạng hóa thị trường

Về thị trường, Bộ Công Thương chủ trương nỗ lực đa dạng hóa thị trường XK, tăng dần tỷ trọng XK gạo tại các thị trường có giá trị gia tăng cao và giảm dần tại những thị trường có giá trị gia tăng và lợi nhuận thấp.

Cụ thể, tiếp tục củng cố, giữ vững thị phần gạo có chất lượng trung bình trở lên tại thị trường tập trung truyền thống như: Philippines, Malaysia, Indonesia, Timo Leste (gạo trắng hạt dài, thơm hoặc không thơm); đẩy mạnh XK gạo chất lượng cao sang thị trường Singapore, Malaysia, Timo Leste, Brunei (gạo trắng chất lượng cao, kích cỡ đồng đều). Với thị trường Trung Quốc, từng bước đưa gạo có chất lượng, thương hiệu và giá cao hơn vào kênh phân phối chính thức, trực tiếp và bền vững (gạo trắng, gạo thơm, dẻo cơm; gạo nếp, gạo làm bún, bánh). Riêng khu vực thị trường châu Phi, Trung Đông, gạo chất lượng, chế biến sâu (gạo thơm, gạo đồ) được tiếp tục đẩy mạnh XK sang Ai Cập, Algeri, Maroc, Cộng hòa Nam Phi, Angola, Mozambique, Bờ Biển Ngà, Ghana, Nigeria, Senegal, Ethiopia, Kenya, Tanzania, Cameroon, Congo.

Tại những thị trường mới và khó tính như châu Âu, châu Mỹ, đẩy mạnh XK gạo chất lượng cao để tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký như FTA Việt Nam - EU, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).