Một trong những nội dung đáng chú ý được dư luận quan tâm đó là việc, Điều 48 của Nghị định 43/2023 có hiệu lực từ ngày 15/8 tới đây đã quy định rõ: Kết luận thanh tra phải được công khai toàn văn, trừ những nội dung trong kết luận thanh tra thuộc bí mật nhà nước, bí mật ngân hàng, bí mật kinh doanh theo quy định của pháp luật không được công khai.

Ngoài ra, việc đăng tải kết luận thanh tra trên cổng thông tin điện tử của cơ quan thanh tra, cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành, cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp phải được thực hiện ít nhất 15 ngày liên tục.

Thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng (bao gồm báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử). Thời gian thông báo trên báo in, báo nói, báo hình ít nhất là 2 lần liên tục; việc thông báo trên báo điện tử phải thực hiện ít nhất 15 ngày liên tục.

Việc niêm yết kết luận thanh tra tại trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức là đối tượng thanh tra do đối tượng thanh tra thực hiện. Thời gian niêm yết ít nhất là 15 ngày liên tục.

Có thể thấy, việc quy định phải công khai toàn văn kết luận thanh tra trước hết đã bám sát đường lối, chủ trương của Đảng về công tác thanh tra, quy định của Luật Thanh tra và những văn bản pháp luật có liên quan như Luật Kiểm toán, Luật Phòng, chống tham nhũng, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. Bên cạnh đó, với những quy định chi tiết và đầy đủ những nội dung mà Quốc hội giao Chính phủ hướng dẫn thi hành tại Luật Thanh tra, và các quy định cụ thể về biện pháp thi hành luật sẽ bảo đảm tính khả thi, hiệu lực, hiệu quả của các quy định Luật Thanh tra khi đi vào cuộc sống.

Đặc biệt, việc công khai toàn văn kết luận thanh tra trừ những bí mật Nhà nước, bí mật ngân hàng…một lần nữa thể hiện Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng việc bảo đảm và thực thi dân chủ, nỗ lực triển khai nhiều chủ trương, chính sách bảo đảm các quyền dân chủ, giám sát cho người dân nói chung và các cơ quan, trong đó có báo chí nói riêng. Điều này còn là sự tiếp nối và khẳng định những nỗ lực không ngừng của Đảng ta trong việc ghi nhận và tăng cường các biện pháp bảo đảm, hiện thực hóa các quyền dân chủ thật sự cho người dân với nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” luôn được đề cao.

Việc công khai toàn văn kết luận thanh tra sẽ nâng cao vai trò giám sát, tạo sự minh bạch trong hoạt động thanh tra - Ảnh minh họa

Trước đây, cũng còn những ý kiến cho rằng công tác thanh tra ở một số nơi chỉ là hình thức, “thanh tra ra rồi để đó”, khi ban hành kết luận rồi để…hộc tủ, làm hình ảnh của công tác thanh tra, người thanh tra viên, đoàn thanh, kiểm tra bị hoen ố. Tuy nhiên, với quy định công khai toàn văn kết luận thanh tra đã đề cao vai trò giám sát của nhân dân, tạo ra sự minh bạch cho công tác thanh tra. Cán bộ làm công tác thanh tra cũng không dám, không thể...tham nhũng, tiêu cực.

Bên cạnh đó, với việc được nắm kết luận thanh tra, người dân không chỉ chủ động, tích cực theo dõi, kiểm tra, giám sát việc thực hiện, khắc phục các vi phạm, hạn chế, khuyết điểm trong quá trình thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ các cấp, quá trình triển khai các chính sách phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương,... mà còn theo dõi, giám sát đạo đức, lối sống, ý thức trách nhiệm, tinh thần thái độ làm việc, ứng xử, phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức…trong việc thực thi công vụ.

Đối với các kết luận thanh tra liên quan đến doanh nghiệp, việc quy định bắt buộc phải công khai toàn văn còn giúp hạn chế, ngăn ngừa, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực trong quá trình thanh, kiểm tra. Doanh nghiệp mắc vi phạm, khuyết điểm phải chủ động có ý thức khắc phục, sửa chữa để làm tốt hơn nữa chứ không phải chỉ đi lo “chạy thanh tra” cho…xong việc. Cán bộ, công nhân viên trong doanh nghiệp cũng cũng được biết và thấy một phần trách nhiệm của cá nhân trong việc để xảy ra những khuyết điểm, vi phạm (nếu có). Từ đó có ý thức nâng cao vai trò, trách nhiệm của cá nhân trong thực thi nhiệm vụ.

Hay thông qua việc nắm bắt kết luận thanh tra, người dân còn tích cực tham gia đóng góp ý kiến, đề xuất những giải pháp, ý tưởng mới, những cách làm hiệu quả hơn, hoặc góp ý trực tiếp cho cán bộ, lãnh đạo để hoàn thiện năng lực, phẩm chất, nâng cao hiệu quả công tác, đấu tranh ngăn chặn những hành vi tiêu cực, tham nhũng, lãng phí gây tổn hại cho cơ quan, đơn vị, tổ chức,...

Có thể khẳng định, quy định công khai toàn văn kết luận thanh tra, một lần nữa cho thấy Đảng, Nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề phát huy vai trò kiểm tra, giám sát của người dân, đặc biệt đối với công tác thanh tra. Coi đây là một hành động để đẩy lùi, dần tiến tới xóa bỏ, tham nhũng, tiêu cực. Cao hơn, việc tăng tính minh bạch, đề cao tính giám sát của nhân dân sẽ là một khâu quan trọng để mở rộng, tăng cường thực thi dân chủ, bảo đảm quyền lực thật sự là của nhân dân, thuộc về nhân dân đồng thời cũng thể hiện rõ quan điểm trọng dân, cần dân, dựa vào dân, “lấy dân làm gốc”.