Dừng hoạt động mỏ cát vì sạt lở bờ sông

Theo tìm hiểu của phóng viên, Công ty TNHH Minh Chung (địa chỉ xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) là đơn vị trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản mỏ cát số 18, đoạn sông Mã chảy qua địa phận xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc vào tháng 11/2013. Đến ngày 26/4/2014, UBND tỉnh Thanh Hóa đã cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 148/GP-UBND cho Công ty TNHH Minh Chung với công suất khai thác 17.000m3/năm, thời hạn khai thác là 15 năm. Cũng từ đó, đơn vị này tiến hành khai thác, kinh doanh cát tại khu vực mỏ cát số 18 nói trên.

Bờ sông Mã bị sạt lở nghiêm trọng, tỉnh Thanh Hóa phải tạm dừng hoạt động mỏ cát số 18. Ảnh tư liệu - CTV

Tuy nhiên đến khoảng đầu năm 2023, tại thôn Giang Đông, xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc, tình trạng bờ sông Mã bị sạt lở đã trở nên nghiêm trọng, vị trí sạt lở có đoạn cao từ 5 đến 7m, kéo theo đó là nhiều diện tích đất canh tác của người dân bị trôi theo dòng nước. Vị trí sạt lở được xác định là có 1 phần nằm trong diện tích mỏ cát số 18 của Công ty TNHH Minh Chung.

Ngay sau khi có phản ánh của người dân, tỉnh Thanh Hóa đã kiểm tra và xác định hiện tượng sạt lở bờ sông Mã, đoạn chảy qua 2 thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ của xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc là rất nghiêm trọng. Khu vực sạt lở kéo dài khoảng 400 m, trong đó, khoảng 100 m nằm trong khu vực mỏ cát số 18 đã được cấp phép khai thác cho Công ty TNHH Minh Chung; 300 m còn lại nằm ở phía hạ du mỏ cát số 18.

Sau khi nghiên cứu đề xuất của cơ quan chuyên môn, ngày 14/11/2023, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Đức Giang đã ký quyết định số 17229/UBND-CN, yêu cầu Công ty TNHH Minh Chung dừng hoạt động khai thác khoáng sản tại mỏ cát số 18; đồng thời yêu cầu các sở, ngành và chính quyền địa phương khẩn trương xử lý và khắc phục tình trạng sạt lở bờ sông Mã, đoạn qua thôn Nghĩa Kỳ và Giang Đông, của xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc.

Khu vực bãi bồi của người dân đứng trước nguy cơ bị sạt lở, trôi xuống dòng sông. Ảnh tư liệu - CTV

Trao đổi với phóng viên Vuasanca , ông Trịnh Xuân Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc cho biết, sau khi có hiện tượng sạt lở nghiêm trọng, huyện đã thuê đơn vị tư vấn, đánh giá để xác định nguyên nhân và đưa ra phương án xử lý.

“Phía bên kia sông đã được kè cứng, bên này thì bãi bồi, cộng với đó là thay đổi dòng sông và đoạn này cũng là hợp lưu của sông Mã và sông Bưởi nên nước chảy rất mạnh, dẫn đến tình trạng sạt lở. Còn việc hút cát có tác động đến việc sạt lở hay không thì chưa có căn cứ để khẳng định. Hiện nay mỏ cát trên vẫn đang tạm dừng theo quyết định của UBND tỉnh Thanh Hóa”, ông Thắng chia sẻ.

Xin trả lại hơn 1 nửa diện tích mỏ để được tiếp tục khai thác

Sau khi bị tạm dừng khai thác vào tháng 11/2023, khoảng giữa năm 2024, Công ty TNHH Minh Chung có đơn đề nghị được trả lại một phần diện tích mỏ để được tiếp tục khai thác cát. Tuy nhiên, sau khi xem xét văn bản đề nghị của Sở Tài nguyên và Môi trường vào ngày 19/7/2024, UBND tỉnh Thanh Hóa đã quyết định chưa chấp thuận đề nghị xin khai thác trở lại tại phần diện tích 5 ha phía thượng lưu mỏ cát số 18, xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc của Công ty TNHH Minh Chung.

Đồng thời, giao UBND huyện Vĩnh Lộc chỉ đạo các phòng ban liên quan, UBND xã Vĩnh Hòa giám sát quá trình dừng khai thác tại mỏ cát số 18. Sau đó Công ty TNHH Minh Chung tiếp tục đề nghị trả lại 3,95ha, tính từ khoảng giữa mỏ trở về hạ lưu mỏ và được khai thác trở lại đối với phần diện tích 3,05ha.

Để có căn cứ tham mưu cho UBND tỉnh Thanh Hóa đồng ý hoặc không đồng ý đề nghị của Công ty TNHH Minh Chung, các sở, ngành, đơn vị có liên quan đã tiến hành kiểm tra và xác định; tại khu vực đề nghị trả lại có diện tích 3,95 ha nằm về phía hạ lưu khu vực mỏ, hiện trạng đang ngập nước hoàn toàn. Phía bờ tả tiếp giáp phần diện tích trả lại có tình trạng sạt lở, tuy nhiên hiện tượng này đã có từ trước.

Sau 1 năm bị tạm dừng hoạt động, mỏ cát số 18 sẽ được tiếp tục khai thác, nhưng diện tích mỏ đã bị giảm đi một nửa. Ảnh tư liệu - CTV

Theo báo cáo kết quả thống kê, kiểm kê trữ lượng cát đã khai thác của Công ty TNHH Minh Chung thì tổng khối lượng cát đơn vị đã khai thác từ thời điểm cấp phép đến ngày 14/11/2023 (thời điểm dừng khai thác theo chỉ đạo của UBND tỉnh) là 89.966,7 m (cát ở trạng thái tự nhiên), trữ lượng cát còn lại là 161.269,3 m3. So sánh giữa đề xuất trả lại diện tích mỏ và hiện trạng thì việc trả lại phần diện tích này là hợp lý.

Sau khi xem xét đề nghị của cơ quan chuyên môn, ngày 21/10/2024, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành văn bản số 4185/QĐ-UBND, quyết định cho Công ty TNHH Minh Chung được phép trả lại 3,95ha diện tích mỏ cát số 18 với mục đích trả lại và đóng cửa một phần diện tích mỏ để bảo vệ bờ bãi sông. Đồng thời đồng ý cho Công ty TNHH Minh Chung tiếp tục khai thác 3,05ha diện tích mỏ còn lại, với công suất 17.000m3/năm, thời hạn khai thác đến hết ngày 26/4/2029.

Công ty TNHH Minh Chung có trách nhiệm hoàn thiện hồ sơ, thủ tục đóng cửa mỏ đối với phần diện tích trả lại và thông báo kế hoạch khai thác phần diện tích phần diện tích còn lại đảm bảo theo quy định của pháp luật.

Ông Trịnh Xuân Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc cho biết, hiện nay mỏ cát số 18 vẫn đang dừng hoạt động, thời gian gần đây điểm sạt lở trên cơ bản vẫn giữ nguyên hiện trạng, không còn sạt lở nhiều như thời gian trước. Điểm sạt lở trên cũng đã UBND tỉnh Thanh Hóa chấp thuận chủ trương đầu tư một dự án kè, UBND huyện Vĩnh Lộc đang triển khai các bước tiếp theo để triển khai thi công dự án.