Vốn hóa thị trường tương đương 300 tỷ USD, tạo giá trị lớn cho nền kinh tế

Chia sẻ tại Tọa đàm “Thị trường chứng khoán Việt Nam: Động lực mới, cơ hội mới” do Báo Đầu tư tổ chức ngày 23/7, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước - cho biết, chặng đường 24 năm đã qua của thị trường chứng khoán Việt Nam, sự trưởng thành vượt bậc của thị trường được thể hiện ở nhiều con số. Từ 2 cổ phiếu ban đầu, hiện sàn chứng khoán đã có 1800 cổ phiếu niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường.

Theo ông Hải, dù thời gian hình thành và phát triển chỉ bằng 1/4 quãng thời gian của các thị trường xung quanh như: Phillipines, Thái Lan, Malaysia… nhưng quy mô vốn hoá của thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đạt gần 70% GDP; tương đương 300 tỷ USD, đứng 30 - 35 trên thị trường thế giới.

“Xét về thanh khoản, với giá trị giao dịch gần 1 tỷ USD - khoảng 24.000 tỷ đồng trong mỗi phiên giao dịch, chưa tính đến thị trường trái phiếu Chính phủ - khoảng 8.000 - 10.000 tỷ đồng/phiên, trái phiếu doanh nghiệp - khoảng 3.000 tỷ đồng, có thể tự tin nói rằng thị trường cổ phiếu Việt Nam là một trong những thị trường sôi động nhất Đông Nam Á” - ông Hải nói.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chia sẻ tại tọa đàm

Cũng theo đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thị trường chứng khoán 24 năm qua đã tạo giá trị lớn cho nền kinh tế như việc hỗ trợ mạnh mẽ công tác cổ phần hoá, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước. Một nửa trong khoảng 1.800 tổ chức niêm yết hiện nay là doanh nghiệp có nguồn gốc Nhà nước, thực hiện cổ phần hóa với nhiều doanh nghiệp đã mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh và phát triển hơn so với trước khi lên sàn.

Cùng đó, các tập đoàn tư nhân đang niêm yết trên thị trường chứng khoán cũng phát triển nhờ thị trường. Nếu chỉ dựa vào nguồn vốn góp ban đầu và vốn vay ngân hàng, Việt Nam khó có tập đoàn kinh tế lớn, đứng top 500 trong khu vực Đông Nam Á như hiện nay.

Ý nghĩa lớn hơn, theo ông Hải, thị trường chứng khoán cũng là nơi lan tỏa tinh thần kinh doanh công bằng và minh bạch. Với sự khuyến khích từ các chính sách, thị trường này cũng đang tác động lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh theo hướng tăng trách nhiệm với xã hội thông qua thực hiện tiêu chuẩn ESG, đóng góp sự tăng trưởng bền vững của nền kinh tế.

Gỡ khó để nâng hạng thị trường

Về đánh giá của nhà đầu tư nước ngoài đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, bà Lê Thị Lệ Hằng - Giám đốc Chiến lược Chứng khoán SSI - cho biết, nhà đầu tư nước ngoài đánh giá tiềm năng tăng trưởng của Việt Nam là rất lớn, với dân số trẻ, GDP tăng trưởng cao nhất trong các thị trường láng giềng và nguồn vốn FDI dồi dào.

Tuy nhiên, thị trường còn những mặt hạn chế như phải ký quỹ 100% trước khi giao dịch, gây khó khăn cho các nhà đầu tư nước ngoài; giới hạn tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài (room ngoại) cũng là một rào cản lớn; và những năm qua, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng chưa xây dựng được các rổ hàng hoá mới để tạo nên sức hấp dẫn riêng cho nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư ngoại.

Bà Lê Thị Lệ Hằng - Giám đốc Chiến lược Chứng khoán SSI chia sẻ tại tọa đàm

“Điều này dẫn đến hệ luỵ là dù các nhà đầu tư muốn phân bổ nhiều hơn vào thị trường Việt Nam vẫn phải chờ đợi. Hiện số lượng nhà đầu tư cá nhân, nhỏ lẻ trên thị trường chứng khoán đang chiếm hơn 90%” - bà Hằng thông tin, đồng thời khẳng định, việc nâng hạng thị trường chứng khoán sẽ giúp gia tăng số lượng nhà đầu tư có tổ chức, nhà đầu tư có quy mô lớn, từ đó, tăng tính chuyên nghiệp và bền vững trong hoạt động đầu tư, giảm thiểu các biến động mạnh của thị trường do bị tác động tâm lý của số lượng lớn nhà đầu tư cá nhân.

Cũng theo bà Hằng, để nâng hạng thị trường, cơ quan quản lý cần có các quy định cụ thể, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trên UPCoM (các doanh nghiệp đã thực hiện đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng - IPO) có thể thuận lợi lên sàn giao dịch chính thức HoSE hoặc HNX.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý cũng cần có các chế tài mạnh hơn gắn với thời gian cụ thể để buộc các doanh nghiệp ở UPCoM phải lên sàn giao dịch chính thức. Thực tế là chỉ có khoảng 10% các quỹ đầu tư ở Việt Nam là đầu tư vào doanh nghiệp UPCoM.

Nói về nguyên nhân khiến nhiều doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp lớn trên UPCoM chưa thực hiện niêm yết chính thức ông Bùi Hoàng Hải cho rằng, là do ý chí của bản thân doanh nghiệp và do chưa đáp ứng các tiêu chí của sàn giao dịch chính thức như báo cáo tài chính có khoản bị loại trừ,… “Các tiêu chí này dù rất bé nhưng nếu doanh nghiệp chưa giải quyết thì không thể niêm yết chính thức” -ông Hải nói.

Theo đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cơ quan này đang thực hiện tái cấu trúc để phân chia lại các mảng của thị trường chứng khoán, sắp xếp các doanh nghiệp trong các mảng của thị trường một cách phù hợp. “Câu chuyện sắp xếp của Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phải dựa trên cơ sở tự nguyện của doanh nghiệp, không có tính chất bắt buộc và không để xảy ra tình trạng bất ổn, đảm bảo tính ổn định của thị trường” - ông Hải cho hay.

Chia sẻ về mục tiêu đặt ra cho thị trường chứng khoán vào năm 2025, ông Hải cho biết thực tế đã có một số tiêu chí gần đạt được như tỷ lệ vốn hóa trên GDP, tổng số lượng nhà đầu tư tính trên tổng dân số. Dù tỷ lệ vốn hoá trên GDP giảm so với giai đoạn năm 2020 - 2021, con số tuyệt đối về vốn hoá thị trường vẫn tăng rất mạnh.

“Khi đặt ra các mục tiêu trong Chiến lược, chúng tôi đã khá tham vọng. Mục tiêu này không dễ đạt được. Thị trường chứng khoán Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển. Tuy nhiên, các mục tiêu đề ra sẽ khó lòng đạt được nếu không có sự cố gắng của tất cả thành viên thị trường” - ông Hải nhấn mạnh, đồng thời khẳng định, với các chính sách đang thực hiện rà soát quy định pháp lý để việc tham gia thị trường ngày càng thuận lợi với doanh nghiệp và nhà đầu tư, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có niềm tin vững chắc có thể hoàn thành được mục tiêu.

Tọa đàm “Thị trường chứng khoán Việt Nam: Động lực mới, cơ hội mới”

Theo lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, việc thị trường chứng khoán nâng hạng vào năm 2025 là mục tiêu đã được Chính phủ chỉ dạo, đồng thời Thủ tướng Chính Phủ cũng đã có chỉ thị yêu cầu các bộ, ngành liên quan thực hiện các giải pháp trong phạm vi, chức trách, nhiệm vụ của mình để giải quyết nút thắt gây cản trở cho việc nâng hạng.

Về phía Bộ Tài chính, công tác chuẩn bị không hề trầm lắng mà diễn ra vô cùng sôi động. Hiện nay, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cùng các thành viên thị trường như SSI, Techcombank và các ngân hàng lưu ký… đang tích cực xây dựng các giải pháp, chuẩn bị nguồn lực, nhân lực, công nghệ, tài chính… để chuẩn bị cho việc thị trường nâng hạng, cũng như các giải pháp để nâng hạng.

Đến thời điểm hiện tại, tựu chung lại, giải pháp để vượt qua nút thắt lớn nhất là câu chuyện về prefunding (ký quỹ trước khi giao dịch) đã được Bộ Tài chính thực hiện thông qua hoàn thành dự thảo bằng việc sửa 4 thông tư. Theo đó, dự thảo của thông tư này đã được lấy ý kiến của toàn bộ thành viên thị trường, các đối tượng chịu tác động, thậm chí là cả World Bank, các nhà đầu tư nước ngoài… và đã được đăng trên website của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính.

“Vào thứ 6 tuần vừa qua (19/7), Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã hoàn thiện bản dự thảo cuối cùng và đăng trên trang web bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt để nhà đầu tư và các thành viên thị trường có thể thấy được. Nếu có thêm ý kiến đóng góp, bản dự thảo này sẽ còn được chính sửa trước khi Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước trình ký ban hành” - ông Hải cho hay.

Đối với câu chuyện về tỷ lệ sở hữu nước ngoài và quyền tiếp cận bình đẳng thông tin của nhà đầu tư nước ngoài, tại bản dự thảo thông tư mới đăng tải, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã có những quy định mang tính chất bắt buộc và có lộ trình. Theo đó, đối với các công ty niêm yết sẽ phải đăng công bố thông tin đồng thời bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt để đảm bảo quyền bình đẳng tiếp cận thông tin đối với nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài thông tin định kỳ và bất thường ra, thông tin về tỷ lệ sở hữu nước ngoài cũng sẽ được đăng song ngữ công khai trên các nền tảng đại chúng.

Về phía bộ, ngành khác, ông Hải cho biết, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước đang tích cực triển các giải pháp có liên quan đến vấn đề như tháo gỡ thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở tài khoản đầu tư vốn gián tiếp và rà soát lại việc công bố đầy đủ danh mục tỷ lệ sở hữu nước ngoài của các ngành nghề theo hướng công khai.

Trong quá trình tiến hành các giải pháp, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước luôn trao đổi trực tiếp với nhà đầu tư và tổ chức quốc tế. Đến thời điểm hiện tại, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã nhận được đánh giá tích cực của các nhà đầu tư có tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam và các nhà đầu tư lớn trên thế giới. Phần lớn các giải pháp đều đã nhận được sự đồng thuận. Còn những vấn đề đang được trao đổi hầu như liên quan đến tính kỹ thuật, liên quan đến mối quan hệ giữa nhà đầu tư, công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký.