Khởi sắc chưa bền vững

Để tạo thuận lợi cho thông quan hàng hóa XNK trong năm 2021, UBND tỉnh Lạng Sơn đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phối hợp, kịp thời nắm bắt tình hình XNK hàng hóa, bến bãi, kho hàng... tại các cửa khẩu trọng điểm, qua đó phân luồng, điều tiết phương tiện hợp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa được thông quan nhanh (ưu tiên trước với nông sản, hoa quả xuất khẩu dễ bị hư hại); thực hiện nghiêm các quy định phòng, chống dịch bệnh. Đồng thời, tiếp tục hội đàm với phía Trung Quốc nhằm thúc đẩy hợp tác thương mại biên giới, XNK hàng hóa; khuyến cáo tới các địa phương, các hiệp hội ngành hàng, các cơ quan chức năng về tình hình XNK tại các cửa khẩu, trên cơ sở đó có biện pháp chủ động quản lý, điều hành XNK và xây dựng kế hoạch XNK phù hợp. Ngành Công Thương Lạng Sơn cũng đã tạo điều kiện thuận lợi cấp chứng nhận xuất xứ (C/O) cho hàng hóa xuất khẩu (từ ngày 01/01/2021 đến 10/5/2021, đã cấp 6.911 bộ C/O cho các mặt hàng nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc)...

Hoạt động XNK hàng hóa tại Cửa khẩu Hữu Nghị. Ảnh NQ

Nhờ vậy, qua 4 tháng đầu năm 2021, ước tính tổng kim ngạch XNK qua Lạng Sơn đạt 1.290 triệu USD, tăng 57,3% so với cùng kỳ 2020. Trong đó, xuất khẩu đạt 480 triệu USD, tăng 26,3% so với cùng kỳ (xuất khẩu nông sản ước đạt 350 triệu USD, chủ yếu gồm thanh long xuất khối lượng 120.000 tấn, xoài xuất 220.000 tấn, mít 200.000 tấn, dưa hấu 125.000 tấn, chuối 16.000 tấn, tinh bột sắn 126.000 tấn...); nhập khẩu kim ngạch ước đạt 810 triệu USD, tăng 84,1% so với cùng kỳ năm 2020.

Tuy nhiên, hoạt động XNK qua Lạng Sơn hiện vẫn đang gặp khó khăn. Do diễn biến dịch Covid-19 phức tạp, phía Trung Quốc đã thông báo tạm ngừng thông quan hàng hóa tại các cặp cửa khẩu phụ Pò Nhùng - Dầu Ái; Na Hình - Kéo Ái; một số cửa khẩu phụ khác như Bình Nghi, Nà Nưa, Co Sâu, Bản Chắt từ năm 2020 đến nay cũng vẫn chưa khôi phục hoạt động. Bên cạnh đó, Trung Quốc ngày càng quản lý chặt chẽ nhập khẩu biên giới, hạn chế nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu phụ, lối mở, tăng cường kiểm tra, khử trùng hàng hóa, phương tiện... và thực hiện các qui định về truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Tuyến đường chuyên dụng vận tải hàng hóa tại khu vực Tân Thanh (Lạng Sơn) - Pò Chài (Quảng Tây, Trung Quốc) dù đã thông xe, song vẫn hoạt động theo hình thức mua bán hàng hóa cư dân biên giới; danh mục, chủng loại các mặt hàng xuất, nhập khẩu qua cặp cửa khẩu này còn hạn chế, các phương tiện Việt Nam vẫn phải sang nhận hàng xuất khẩu từ phía Trung Quốc...

Bãi xe XNK tại Cửa khẩu Hữu Nghị. Ảnh NQ

Sau kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5, hàng hóa xuất khẩu đã dồn về phía các cửa khẩu đang hoạt động để chờ xuất, khiến cho khu vực Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị tuần đầu tháng 5/2021 xảy ra ùn ứ cục bộ hàng hóa. Trong khi, phía Trung Quốc cũng đang thiếu lái xe chuyên trách để đưa hàng hóa XNK qua cửa khẩu theo các qui định, thỏa thuận về phòng, chống dịch giữa hai bên. Diện tích bãi xe tại khu vực cửa khẩu Hữu Nghị cũng chưa đáp ứng được yêu cầu. Các doanh nghiệp hoạt động XNK cũng không có kế hoạch gửi tới các cơ quan chức năng tại cửa khẩu để có các phương án điều tiết phù hợp.

Ngoài ra, tại Lạng Sơn hiện cũng đang chuẩn bị vào vụ thu hoạch ớt. Đây là một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng của địa phương, đem lại giá trị kinh tế lớn cho nông dân và doanh nghiệp. Song, các thương nhân, doanh nghiệp xuất khẩu phản ánh, ớt của Việt Nam nói chung và Lạng Sơn nói riêng, hiện không thể xuất khẩu sang Trung Quốc, do vướng mắc về kiểm dịch thực vật...

Gải pháp tháo gỡ khó khăn

Trước tình hình nêu trên, UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, sẽ chỉ đạo các cơ quan, lực lượng chức năng tại cửa khẩu bên cạnh thực hiện nghiêm phòng chống dịch bệnh, phải tạo điều kiện thuận lợi nhất cho thông quan hàng hóa XNK. Đồng thời, tiếp tục trao đổi, hội đàm với chính quyền địa phương Quảng Tây (Trung Quốc) để thúc đẩy hợp tác phát triển thương mại biên giới, XNK, nâng cao hiệu quả quản lý cửa khẩu và phòng chống dịch. Thực hiện các thủ tục để đưa tuyến đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa XNK khu vực mốc 1088/2-1089 vào hoạt động chính thức và trở thành lối thông quan thuộc cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Việt Nam) - Hữu Nghị Quan (Trung Quốc); xúc tiến thủ tục nâng cấp và chính thức mở cặp cửa khẩu song phương Bình Nghi (Việt Nam) - Bình Nhi Quan (Trung Quốc), mở và đưa vào vận hành tuyến đường bộ qua khu vực mốc 1035 nhằm nâng cao năng lực thông quan hàng hóa.

UBND tỉnh Lạng Sơn kiến nghị Bộ Công Thương tăng cường thông tin về chính sách thương mại biên giới của phía Trung Quốc; tăng cường công tác hỗ trợ xúc tiến thương mại, thúc đẩy quảng bá và hỗ trợ tiêu thụ nông sản, hoa quả; đề nghị với phía Trung Quốc sớm mở rộng danh mục hàng hóa nông - lâm - thủy - hải sản Việt Nam được xuất khẩu vào Trung Quốc; đề nghị phía chính quyền địa phương Quảng Tây đề xuất cấp có thẩm quyền mở rộng danh mục hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu qua cặp cửa khẩu song phương Chi Ma - Ái Điểm (thanh long, dưa hấu, nhãn, chuối, xoài, thủy hải sản..) để giảm áp lực thông quan tại các cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh, Cốc Nam.

UBND tỉnh Lạng Sơn cũng đã kiến nghị Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kịp thời trao đổi với các cơ quan chức năng phía Trung Quốc để sớm có thông tin chính xác về việc tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu mặt hàng ớt của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc.