Kinh tế Việt Nam phục hồi tương đối tốt

Sáng 15/10, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) - Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) đã phối hợp cùng Truyền hình Quốc hội tổ chức Tọa đàm Đối thoại chính sách: Phục hồi tăng trưởng - Triển vọng và thách thức.

Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) phối hợp cùng Truyền hình Quốc hội tổ chức Tọa đàm Đối thoại chính sách: Phục hồi tăng trưởng - Triển vọng và thách thức. Ảnh: NH

Tại Tọa đàm, ông Nguyễn Quốc Việt – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách đã điểm lại tình hình kinh tế quý III/2024 và 9 tháng năm 2024. Theo ông Nguyễn Quốc Việt, kết thúc quý III/2024, nền kinh tế Việt Nam đã phục hồi tương đối tốt trong sự lạc quan về tăng trưởng chung của nền kinh tế thế giới cuối năm 2024 và năm 2025.

Tăng trưởng GDP 9 tháng đạt 6,82%, tăng hơn 1,5 lần so với mức tăng 4,4% cùng kỳ năm ngoái với sự đóng góp chủ yếu từ khu vực công nghiệp và dịch vụ. Ở phía tổng cầu, thương mại trên đà phục hồi và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tích cực là động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế.

“Cùng với đó, xuất nhập khẩu hàng hoá tăng nhanh hơn so với dự kiến, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 578,5 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ, xuất siêu đạt 20,8 tỷ USD. Đây được đánh giá là mức xuất siêu khá tích cực trong giai đoạn 2020-2024” – TS Nguyễn Quốc Việt nêu.

Tuy nhiên, báo cáo của VEPR cũng cho thấy, chi tiêu của người tiêu dùng vẫn thấp hơn mức trước đại dịch và áp lực lạm phát trong nửa đầu năm 2024 cũng làm giảm tốc độ tăng trưởng của vốn.

Thu ngân sách nhà nước vượt kế hoạch trong khi chi tiêu công giảm so với cùng kỳ năm 2023, dẫn đến ngân sách tiếp tục đạt thặng dư cao, tạo dư địa cho các chính sách tài khoá tiếp tục trong năm 2024 như các chính sách miễn, giãn, giảm thuế, nhất là trong bối cảnh các ngành, lĩnh vực chịu thiệt hại do cơn bão Yagi.

Thương mại tăng trưởng tích cực, vốn FDI thực hiện đạt mức cao kỷ lục, du lịch phục hồi mạnh mẽ, tỷ giá USD tại các ngân hàng thương mại trong nước đã liên tục giảm, với mức giá thấp hơn nhiều so với trần do Ngân hàng Nhà nước quy định. Tốc độ tăng cung tiền và tăng trưởng tín dụng phục hồi khá tốt, góp phần tích cực vào tăng trưởng và đầu tư, mặc dù vẫn thấp hơn nền trung bình những năm trước đại dịch Covid-19. Ngân hàng Nhà nước tiếp tục thực hiện các chính sách tiền tệ linh hoạt tương đối thành công giai đoạn vừa qua để giảm các “cú sốc” và can thiệp thanh khoản, giúp hạ nền lãi suất, hỗ trợ chi phí vốn cho nền kinh tế mà không cần can thiệp lãi suất điều chỉnh.

VEPR đưa ra 2 kịch bản tăng trưởng kinh tế trong năm 2024. Ảnh: NH

Tăng trưởng GDP có thể đi ngang trong quý IV/2024

Mặc dù nền kinh tế quý III và 9 tháng có nhiều điểm sáng tích cực, tuy nhiên theo ông Nguyễn Quốc Việt, kinh tế Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều rủi ro, thách thức ở phía trước. Các chỉ số quản trị mua hàng PMI suy giảm và xuống dưới 50 điểm trong tháng 9/2024. Cùng với đó, tỷ lệ doanh nghiệp rút lui so với doanh nghiệp gia nhập thị trường vẫn ở xu hướng cao. Tiêu dùng trong nước lẫn giải ngân đầu tư công chưa đạt được như kỳ vọng.

Tính chung 9 tháng năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước, trong đó có sự phục hồi rất mạnh mẽ của ngành du lịch, tăng 16,7%. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng đã giảm so với trước Covid-19.

Đặc biệt, theo nhận định của ông Nguyễn Quốc Việt, thời gian qua, FDI là động lực tăng trưởng chính trong các quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam, tuy nhiên tại Việt Nam, dòng vốn FDI dường như đang có sự chững lại trong quý III/2024.

"Theo đó, cần nghiên cứu kỹ các dòng chảy dòng vốn FDI trên thế giới nói chung và vào Việt Nam nói riêng để có chính sách đối ứng trong thời gian tới" - Phó Viện trưởng VEPR thông tin thêm.

Báo cáo cũng cho thấy, xu thế phân mảnh kinh tế - chính trị toàn cầu, hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu khiến cầu bên ngoài có thể suy giảm, điều này sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng của Việt Nam. Bên cạnh đó, chi phí đẩy khiến năng lực cạnh tranh xuất khẩu và khả năng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu gặp nhiều thách thức. Các yếu tố đầu vào trong sản xuất gặp nhiều rào cản cũng như tình thế khó khăn trong chuyển dịch mô hình tăng trưởng, đổi mới môi trường kinh doanh và cải cách thể chế mặc dù đạt được một số tiến bộ nhưng vẫn chậm chạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro trong đầu tư, kinh doanh, làm nản lòng cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Điều này được thể hiện qua số liệu doanh nghiệp gia nhập và rút lui khỏi thị trường trong 9 tháng. Cụ thể, 9 tháng năm 2024, đã có hơn 183 nghìn doanh nghiệp đăng ký mới và quy trở lại thị trường, cao hơn con số cả năm của giai đoạn 2018-2021. Tuy nhiên, số doanh nghiệp rút khỏi thị trường vẫn ở mức cao và liên tục tăng từ 2020. 9 tháng năm 2024, tổng số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 163,76 nghìn.

Phát biểu tại sự kiện, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, động lực tăng trưởng trong quý III và 9 tháng năm 2024 chủ yếu vẫn là xuất nhập khẩu và khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đặc biệt, các chỉ tiêu nền kinh tế có sự phục hồi, nhưng vẫn chưa được như giai đoạn trước Covid-19, đây là vấn đề cần lưu ý.

Đồng tình với ý kiến cho rằng tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm 2024 đối mặt với nhiều thách thức, theo ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội: Bên cạnh những thách thức đã được phân tích, những thiệt hại về cơn bãi Yagi vẫn chưa thể khắc phục, điều này đã và sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân. Do đó, những chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp sau bão Yagi cần được triển khai nhanh, để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Trong bối cảnh thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen, VEPR đưa ra 2 kịch bản tăng trưởng kinh tế trong năm 2024, bao gồm kịch bản cao và thấp. Trong đó, ở kịch bản cao, tăng trưởng GDP quý IV sẽ đi ngang với mức tăng trưởng 7,4%, tăng trưởng cả năm dự kiến sẽ đạt mục tiêu mới mà Chính phủ đưa ra, là 7%. Với kịch bản thấp, tăng trưởng GDP quý IV/2024 sẽ dưới mức 7%, dự báo tăng trưởng cả năm 2024 sẽ dao động quanh mức 6,84%.