Từ năm 2018, HNX đã áp dụng đánh giá chất lượng CBTT&MB đối với các doanh nghiệp đại chúng quy mô lớn (ĐCQML) trên sàn UPCoM, nhằm đánh giá nhận thức, thực thi các quy định và thông lệ tốt về CBTT&MB; cung cấp các cơ sở, dẫn chứng cho việc kiến nghị rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến CBTT trên thị trường chứng khoán. Trong năm 2019, HNX tiếp tục đánh giá và so sánh kết quả so với năm 2018, đồng thời đưa ra các kiến nghị, đề xuất để giúp các doanh nghiệp nâng cao chất lượng CBTT.

Đối tượng đánh giá là các doanh nghiệp ĐCQML có cổ phiếu đang giao dịch trên UPCoM và có ngày giao dịch đầu tiên trước 20/4/2018. Tổng cộng có 237 doanh nghiệp (tăng 77 doanh nghiệp so với năm 2018), chiếm 75,71% tổng giá trị vốn hóa toàn thị trường UPCoM tại thời điểm chốt dữ liệu đánh giá.

Bộ tiêu chí đánh giá được xây dựng dựa trên các quy định về CBTT và quản trị công ty (QTCT) của các doanh nghiệp ĐCQML trên thị trường chứng khoán (TTCK), những thông lệ CBTT cũng như quản trị công ty (QTCT) quốc tế (nguyên tắc về QTCT của OECD năm 2015), với 65 câu hỏi, được chia theo các nguyên tắc cốt lõi của QTCT, đó là: Quyền của cổ đông và đối xử bình đẳng với cổ đông, các bên có quyền lợi liên quan, CBTT và minh bạch, trách nhiệm của HĐQT và ban kiểm soát. Các tiêu chí của chương trình năm 2019 tập trung vào CBTT&MB để đánh giá được cả tính tuân thủ và tự nguyện áp dụng các thông lệ QTCT và CBTT&MB tốt.

Việc đánh giá được thực hiện từ góc nhìn của nhà đầu tư đối với doanh nghiệp, nguồn dữ liệu dựa trên các thông tin doanh nghiệp công bố rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng theo pháp luật. Dữ liệu đánh giá gồm toàn bộ các thông tin công bố của doanh nghiệp trong năm tài chính 2018 trên trang thông tin điện tử chính thức của doanh nghiệp (website), website HNX và các ấn phẩm do doanh nghiệp phát hành (các báo cáo tài chính, báo cáo thường niên, báo cáo quản trị, điều lệ công ty, quy chế nội bộ về QTCT, thư mời và tài liệu họp đại hội đồng cổ đông, nghị quyết và biên bản họp đại hội đồng cổ đông thường niên, các thông tin công bố định kỳ, bất thường, các thông tin do HNX công bố liên quan đến các nội dung vi phạm CBTT của doanh nghiệp). Trường Đại học Kinh tế quốc dân là đơn vị độc lập thực hiện đánh giá khách quan, chuyên nghiệp.

Kết quả cho thấy, điểm CBTT&MB trung bình của các doanh nghiệp ĐCQML trên HNX năm 2019 đạt 61,40% điểm, tăng 1,65 điểm so với năm 2018; có 126/237 doanh nghiệp điểm cao hơn mức trung bình. Các doanh nghiệp đã tập trung nhiều hơn vào thực hiện các tiêu chí tuân thủ với tỷ lệ điểm là 61,61% (năm 2018 là 59,99%); trong khi đó, việc thực thi các tiêu chí mang tính thông lệ tuy đã có cải thiện nhưng vẫn còn thấp, chỉ đạt 40,72% (năm 2018 39,75%).

Các doanh nghiệp thuộc rổ chỉ số UPCoM Large có điểm CBTT&MB trung bình cao hơn các doanh nghiệp không thuộc rổ chỉ số này. Các doanh nghiệp có tỷ lệ nắm giữ của nhà nước cao hơn có xu hướng thực hiện CBTT tốt hơn. Không có mối liên hệ giữa doanh nghiệp có vốn sở hữu nước ngoài với chất lượng CBTT. Điều này có thể lý giải rằng, khi chất lượng CBTT&MB trong nước dần tiếp cận những chuẩn mực hoặc thông lệ quốc tế, thì mối liên hệ giữa việc doanh nghiệp có tỷ lệ vốn sở hữu nước ngoài với chất lượng CBTT&MB không còn.

Các doanh nghiệp có chức danh chủ tịch HĐQT và tổng giám đốc tách biệt có kết quả CBTT&MB trung bình đạt 63,28% điểm (năm 2018 là 61,68%); trong khi, các doanh nghiệp có chủ tịch kiêm nhiệm tổng giám đốc chỉ đạt 50,24% điểm (năm 2018 là 51,04%). Đối với các doanh nghiệp thành lập tiểu ban trực thuộc HĐQT điểm trung bình đạt 62,35% điểm, còn các doanh nghiệp không thành lập tiểu ban đạt 61,32% điểm. Ngoài ra, các doanh nghiệp có quy chế nội bộ về QTCT có điểm trung bình là 65,83% điểm (năm 2018 là 64,30%), cao hơn so với các doanh nghiệp không có hoặc không công bố (56,77%).

Các doanh nghiệp có vốn hóa thị trường và tổng tài sản cao hơn thường có chất lượng CBTT&MB tốt hơn. Điểm CBTT&MB cũng có mối quan hệ tích cực với kết quả kinh doanh được đo bằng ROE và ROA; theo đó, mỗi 1% tăng của điểm CBTT&MB đồng nghĩa với việc ROA tăng 0,08% và ROE tăng 0,17%. Doanh nghiệp có chất lượng CBTT&MB càng tốt thì giá cổ phiếu càng cao. Đây là dẫn chứng tốt để khuyến khích và thúc đẩy doanh nghiệp thực thi tốt hơn các quy định, thông lệ về CBTT&MB.

Ngoài ra, kết quả đánh giá cũng chỉ ra các tiêu chí doanh nghiệp thực hiện tốt, các tiêu chí thực hiện chưa tốt trong từng nội dung CBTT&MB. Những phân tích chi tiết này giúp các doanh nghiệp có thể nhìn nhận các vấn đề trong triển khai và thực thi các quy định và thông lệ CBTT&MB tốt để khắc phục hạn chế, tăng cường các mặt đạt được phù hợp với xu hướng quốc tế và bối cảnh của Việt Nam.

Dựa trên kết quả đánh giá của chương trình CBTT&MB 2019, HNX cũng đã đưa ra khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng CBTT&MB cũng như hướng tới nâng cao chất lượng QTCT của doanh nghiệp phù hợp với thông lệ quốc tế. Báo cáo kết quả đánh giá của chương trình năm 2019 sẽ được HNX phát hành tới tất cả các doanh nghiệp được đánh giá và công bố công khai trên website HNX.

Để khích lệ, ghi nhận những tiến bộ đạt được trong năm 2018-2019, thúc đẩy nâng cao nhận thức của doanh nghiệp đại chúng trong việc thực hiện tốt CBTT&MB trong thời gian tới, HNX đã trao giải và vinh danh 10 doanh nghiệp thực hiện tốt CBTT&MB trong 2 năm 2018-2019.