Đề xuất điều chỉnh một số nội dung tại chủ trương đầu tư

Chiều 16/4, tiếp tục phiên họp thứ 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét Tờ trình về đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2023.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh

Nêu sự cần thiết điều chỉnh chủ trương đầu tư của chương trình, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, chương trình được phê duyệt chủ trương đầu tư theo Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội là một chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước dành cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Đây là chương trình mục tiêu quốc gia mới, gồm nhiều dự án, tiểu dự án thành phần với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, cơ quan trung ương cùng tham gia chủ trì, quản lý các dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành trung ương đã ban hành các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện. Với sự quan tâm của toàn bộ hệ thống chính trị, thời gian vừa qua Chương trình đã được triển khai tại các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, bước đầu tạo được những tác động tích cực tới đời sống của người dân, đặc biệt là ở khu vực các xã, thôn bản đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện phát sinh một số khó khăn, vướng mắc, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân và kết quả thực hiện chương trình, cần thiết phải điều chỉnh một số nội dung tại chủ trương đầu tư Chương trình.

Cụ thể như sau, một là, theo điểm b khoản 3 Điều 1 Nghị quyết số 120/2020/QH14 quy định: “Nguồn vốn của Chương trình được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025”.

Tuy nhiên, nguồn vốn ngân sách Trung ương của Chương trình gồm cả vốn đầu tư và vốn sự nghiệp dẫn đến lúng túng trong quá trình lập kế hoạch và phân bố của các địa phương, do vốn sự nghiệp thực hiện Chương trình chưa được quy định, Ủy ban Dân tộc tiếp thu ý kiến của Hội đồng Dân tộc và tham mưu cho Chính phủ đề nghị Quốc hội, trong nội dung Nghị quyết Kỳ họp thường kỳ lần thứ 7, tháng 5 năm 2024 đề xuất đưa vào nội dung “Kinh phí sự nghiệp được bố trí trong dự toán ngân sách hàng năm theo quy định”.

Hai là, một số bộ, ngành, địa phương đề nghị điều chỉnh để tháo gỡ khó khăn về đối tượng tham gia thực hiện Chương trình tại các dự án Dự án 4, Dự án 5, Dự án 6, Dự án 7 đang được triển khai chưa được quy định tại Nghị quyết số 120/2020/QH14. Cụ thể như sau: Tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 phê duyệt chủ trương đầu tư chương trình quy định đối tượng chương trình theo quy định của Nghị quyết số 88/2019/QH14 gồm: “Xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiếu số và miền núi; Hộ gia đình, cá nhân người dân tộc thiếu số; Hộ gia đình, cá nhân người dân tộc Kinh thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo sinh sống ở xã, thôn đặc biệt khó khăn; Doanh nghiệp, hợp tác xã, các tổ chức kinh tế, xã hội hoạt động ở địa bàn vùng đặc biệt khó khăn”.

Trong thực tiễn triển khai thực hiện Chương trình một số đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực dân tộc, cơ sở giáo dục, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, thiết chế văn hóa dân tộc thiểu số tiêu biểu, cơ sở y tế... có vai trò quan trọng và trực tiếp tác động đến các chỉ tiêu, mục tiêu của Chương trình như: Phát triền nguồn nhân lực, đào tạo nghề, giải quyết việc làm, chăm sóc sức khoẻ nhân dân, bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số.

Các cơ quan, đơn vị, tổ chức nêu trên khi tham gia thực hiện nhiệm vụ của Chương trình với tính chất, vai trò phục vụ cho đối tượng chính thụ hưởng chính sách là người dân vùng dân tộc thiểu số và miền núi, con em đồng bào cần phải được nhà nước đầu tư, hỗ trợ bảo đảm điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực và các điều kiện khác để tổ chức hoạt động.

Tuy nhiên, một số cơ quan, đơn vị, tổ chức nêu trên chưa được quy định tại chủ trương đầu tư Chương trình được Quốc hội phê duyệt, dẫn đến một số khó khăn trong việc lập, thẩm định kế hoạch bố trí vốn, thanh quyết toán trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Vì vậy, cần thiết phải báo cáo Quốc hội điều chỉnh, bổ sung đối tượng nêu trên nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong tố chức triển khai thực hiện Chương trình.

Cần thiết tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải ngân

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm cho hay, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, điều chỉnh một số nội dung của chủ trương đầu tư Chương trình dân tộc thiểu số và miền núi là xuất phát từ thực tiễn vướng mắc, nội dung quy định chưa rõ ràng, thống nhất về đối tượng, địa bàn triển khai thực hiện một số dự án, tiểu dự án hỗ trợ các đơn vị sự nghiệp công về giáo dục, y tế, đào tạo nghề…

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê K’đăm

Do đó, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh một số nội dung của chủ trương đầu tư để tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải ngân một số dự án, tiểu dự án của Chương trình là phù hợp, cần thiết.

Tuy nhiên, về nội dung và sự cần thiết điều chỉnh chủ trương đầu tư, ông Y Thanh Hà Niê Kđăm nêu, Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, điều chỉnh 2 nội dung liên quan đến chủ trương đầu tư.

Trong đó, đề nghị điều chỉnh vốn tại điểm b khoản 3 Điều 1 của Nghị quyết 120/2020/QH14, hiện tại quy định là: “Nguồn vốn của Chương trình được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025”.

Chính phủ đề nghị điều chỉnh, bổ sung là: “kinh phí sự nghịêp thực hiện Chương trình được bố trí trong dự toán ngân sách hàng năm theo quy định”. Trong thực tế, nguồn vốn của Chương trình gồm cả vốn đầu tư và vốn sự nghiệp, dẫn đến chưa thống nhất giữa quy định trong chủ trương đầu tư của Chương trình và nguồn vốn đã phân bổ.

Về nội dung này, nhiều ý kiến tham gia thẩm tra cho rằng, hàng năm Chính phủ trình Quốc hội và Quốc hội phân bổ ngân sách từng nguồn vốn đầu tư, vốn sự nghiệp của Chương trình. Phần vốn đầu tư công trung hạn đã được phân bổ giao cho địa phương, vốn sự nghiệp được Chính phủ phân bổ năm 2022, 2023, 2024 và thông báo dự kiến mức vốn sự nghiệp nguồn ngân sách Trung ương giai đoạn 2024-2025 để các địa phương có căn cứ, chủ động trong việc triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Mặt khác, đến nay đã hơn 3 năm triển khai thực hiện, qua giám sát chuyên đề của Quốc hội, báo cáo của các địa phương không phản ánh vướng mắc liên quan đến nội dung này.

Một số ý kiến cho rằng nguồn vốn ngân sách Trung ương của Chương trình bao gồm cả vốn đầu tư và vốn sự nghiệp. Do vậy việc điều chỉnh quy định về cơ chế phân bổ vốn giúp tháo gỡ khó khăn trong quá trình lập kế hoạch và phân bổ vốn, bảo đảm đúng theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước và đảm bảo tính rõ ràng, đầy đủ của nguồn vốn thực hiện Chương trình là cần thiết và nhất trí với đề xuất của Chính phủ.

Thường trực Hội đồng Dân tộc thống nhất với nhiều ý kiến tham gia thẩm tra, thực tế không có vướng mắc trong quá trình thực hiện liên quan đến nội dung này và việc điều chỉnh trong bối cảnh thời gian còn rất ít như hiện nay là không cần thiết. Mặt khác, các Nghị quyết của Quốc hội về giao vốn (cả vốn đầu tư và vốn sự nghiệp) cho các Chương trình mục tiêu quốc gia đã đảm bảo cơ sở pháp lý để thực hiện.