Những lý do cần sửa đổi Luật điện lực:

Kỳ 7: Thị trường điện cạnh tranh và các vấn đề liên quan đến hợp đồng

Nguyên Vũ

Điện 08/04/2024 07:00

Thị trường điện cạnh tranh đang triển khai theo 3 cấp độ, song những quy định trong Luật Điện lực vẫn còn vướng mắc cần sửa đổi, trong đó có vấn đề hợp đồng.

Những lý do cần sửa đổi Luật điện lực. Kỳ 6: Xây dựng cơ chế giá điện theo thị trường

Những lý do cần sửa đổi Luật điện lực - Kỳ 5: Nâng cao hiệu quả hoạt động điện lực

Tách khâu phân phối và bán lẻ điện

Luật Điện lực ban hành năm 2004 đã tạo cơ sở pháp lý để triển khai thị trường điện lực các cấp độ. Các nguyên tắc vận hành thị trường điện lực đến nay vẫn phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng tại khoản 1 phần II Nghị quyết số 55-NQ/TW về phát triển thị trường năng lượng nói chung và thị trường điện lực nói riêng như chính sách “thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động phát điện, phân phối điện, bán buôn điện, bán lẻ điện và tư vấn chuyên ngành điện lực” (khoản 2 Điều 4 Luật Điện lực) hay các quy định về nguyên tắc, đối tượng, hình thức và nội dung hoạt động của thị trường điện lực tại Mục 1 Chương IV Luật Điện lực (từ Điều 17 đến Điều 21). Thực hiện quy định tại Luật Điện lực, Bộ Công Thương đã triển khai thực hiện thị trường phát điện cạnh tranh từ năm 2012, sau đó chuyển đổi sang thị trường bán buôn điện cạnh tranh từ năm 2019.

Tuy nhiên, để tiếp tục triển khai cấp độ về thị trường bán lẻ điện cạnh tranh trong các năm sắp tới đáp ứng yêu cầu “Rà soát, điều chỉnh các quy định về kiểm soát và điều phối thị trường điện lực” và “Đẩy nhanh lộ trình thực hiện thị trường điện cạnh tranh” tại khoản 2 Phần III Nghị quyết số 55-NQ/TW, điều kiện tiên quyết là phải phân tách các khâu phân phối điện (mang tính độc quyền tự nhiên) với khâu kinh doanh bán lẻ điện (mang tính cạnh tranh). Trong khi đó, một số quy định tại Luật Điện lực hiện hành chưa đáp ứng việc triển khai cấp độ về thị trường bán lẻ điện cạnh tranh như: Thiếu quy định về hợp đồng kỳ hạn, đây là một dịch vụ tài chính phái sinh để các đơn vị quản lý rủi ro trước biến động liên tục của giá điện trong thị trường điện. Ngoài ra, một số quy định khác cần được luật hóa tại Luật Điện lực như hoạt động mua bán điện thông qua hợp đồng, thanh toán tiền điện bảo lãnh thanh toán... để đảm bảo sự công khai, thống nhất, nhằm tăng cường sự đồng thuận trong xã hội, quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp, cụ thể như sau:

Làm rõ hơn quy định về thời hạn hợp đồng trong thị trường điện

Tại khoản 2 Điều 20 Luật Điện lực hiện hành có quy định về hai hình thức mua bán điện trong thị trường điện lực: (i) Mua bán trên thị trường điện giao ngay; (ii) Mua bán thông qua hợp đồng có thời hạn.

Tuy nhiên, tại Luật Điện lực hiện nay chưa quy định rõ hợp đồng có thời hạn bao gồm cả hợp đồng kỳ hạn - một dịch vụ tài chính phái sinh để các bên quản lý rủi ro khi tham gia thị trường điện. Vì vậy cần phải quy định rõ hợp đồng kỳ hạn là một dạng hợp đồng trong hình thức mua bán điện thông qua hợp đồng có thời hạn để làm cơ sở pháp lý triển khai trong thực tiễn cũng như xử lý các vướng mắc về thuế Giá trị gia tăng đối với các giao dịch của loại hợp đồng này.

Kỳ 7: Thị trường điện cạnh tranh và các vấn đề liên quan đến hợp đồng

Một số điều khoản trong Luật Điện lực hiện hành cần phải bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với thị trường điện cạnh tranh (Ảnh minh hoạ)

Cơ chế mua bán điện trực tiếp

Điều 47 Luật Điện lực hiện hành quy định về quyền mua điện trực tiếp từ đơn vị điện lực của khách hàng sử dụng điện lớn. Tuy nhiên, tại Điều này cũng chưa quy định việc ban hành văn bản hướng dẫn thuộc trách nhiệm của Cơ quan nào theo quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015. Đồng thời, Luật Điện lực hiện hành cũng cần quy định rõ về hoạt động của cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa khách hàng sử dụng điện lớn và đơn vị phát điện thông qua lưới điện quốc gia. Do đó, cần thiết phải bổ sung quy định về nguyên tắc chính và thẩm quyền hướng dẫn đối với việc mua bán điện này làm cơ sở pháp lý triển khai thực hiện đáp ứng nhu cầu mới của khách hàng, doanh nghiệp và phù hợp với chủ trương của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 55/NQ-TW ngày 11 tháng 02 năm 2020 cũng như của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15 tháng 5 năm 2023.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 62 Luật Điện lực: Cơ chế giá bán lẻ điện cho khách hàng sử dụng điện sinh hoạt tại những khu vực này do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định phù hợp với cơ chế hỗ trợ giá bán lẻ điện do Thủ tướng Chính phủ quy định; các loại giá điện khác do đơn vị điện lực xây dựng, Ủy ban nhân

Cần sửa đổi quy định giá điện ở vùng nông thôn miền núi, biên giới hải đảo chưa nối lưới điện quốc gia.

Thực tiễn thực hiện quy định tại Điều 62 Luật Điện lực cho thấy: Theo kết quả kiểm tra giá thành sản xuất, kinh doanh điện hàng năm của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, chi phí sản xuất kinh doanh điện khu vực nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo khu vực chưa nối lưới điện quốc gia cao hơn nhiều lần so với tại những khu vực đã nối lưới điện quốc gia do phải sử dụng các nguồn phát điện tại chỗ như diesel, gió, mặt trời.

Hiện nay, trong cơ cấu biểu giá điện tại Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg ngày 07 tháng 4 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ có quy định cơ chế hỗ trợ giá điện cho khu vực chưa nối lưới thông qua việc áp dụng giá bán điện khu vực nối lưới điện quốc gia cho khách hàng sử dụng điện ở nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo khu vực chưa nối lưới điện quốc gia; chênh lệch chi phí của đơn vị điện lực do áp dụng giá bán điện thống nhất toàn quốc thấp hơn giá thành sản xuất kinh doanh điện được tính vào giá điện chung toàn quốc đối với các khu vực do Tập đoàn Điện lực Việt Nam bán điện, đối với khu vực không do Tập đoàn Điện lực Việt Nam bán điện, chênh lệch chi phí được thực hiện theo quy định của Thủ tướng Chính phủ. Việc áp dụng cơ chế hỗ trợ giá điện cho khu vực chưa nối lưới thông qua việc áp dụng giá bán điện khu vực nối lưới điện quốc gia cho khách hàng sử dụng điện ở nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo khu vực chưa nối lưới điện quốc gia nhằm thực hiện nhiệm vụ chính trị, đảm bảo an ninh quốc gia tại các khu vực biên giới, hải đảo và chính sách an sinh xã hội cho khu vực khó khăn, kinh tế thấp.

Vì vậy, cần thiết sửa đổi quy định giá điện nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo khu vực chưa nối lưới điện quốc gia để vừa đáp ứng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong đảm bảo an ninh quốc gia tại các khu vực biên giới, hải đảo và chính sách an sinh xã hội cho khu vực khó khăn, kinh tế thấp, phù hợp với quy định tại khoản 1a Điều 4 Luật Điện lực về chính sách phát triển điện lực (quy định: “ưu tiên phát triển điện phục vụ nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn”) và để đảm bảo tính thống nhất, xuyên suốt trong quy định từ Luật Điện lực đến văn bản dưới Luật.

Quy định rõ hơn về kiểm tra hợp đồng mua bán điện

Luật Điện lực hiện hành quy định việc kiểm tra của cơ quan nhà nước đối với với hợp đồng phát điện, hợp đồng bán buôn điện: “Kiểm tra hợp đồng mua bán điện có thời hạn giữa đơn vị phát điện và đơn vị mua điện, hợp đồng mua bán buôn điện theo quy định của Chính phủ” (điểm m khoản 1 Điều 66 Luật Điện lực được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 23 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện lực). Tuy nhiên, việc kiểm tra hợp đồng mua bán điện chỉ phù hợp với giai đoạn phát triển thị trường điện cạnh tranh với mô hình đơn vị mua duy nhất, trong đó đơn vị mua duy nhất có quyền lực thị trường. Trong giai đoạn phát triển thị trường cạnh tranh ở cấp độ cao hơn, quyền lực thị trường không tập trung vào một đơn vị mua duy nhất do có nhiều đơn vị mua điện cạnh tranh trên thị trường. Vì vậy, không cần thiết phải có hình thức điều tiết của cơ quan quản lý nhà nước đối với hợp đồng mua bán điện có thời hạn trên thị trường nhiều đơn vị mua điện, nhiều đơn vị bán điện.

Do vậy, khi thị trường điện phát triển ở cấp độ cao hơn, việc quy định trách nhiệm kiểm tra hợp đồng mua bán điện có thể chưa phù hợp, cần thiết bổ sung các nội dung để thể hiện rõ nội dung này trong Dự thảo Luật Điện lực theo hướng Bộ Công Thương có trách nhiệm kiểm tra giá hợp đồng theo hợp đồng mua bán điện có thời hạn của đơn vị phát điện tham gia thị trường điện cạnh tranh theo mô hình một đơn vị mua duy nhất theo đề nghị của bên bán điện và bên mua điện.

Thực tiễn cho thấy, việc Bộ Công Thương quy định về mẫu hợp đồng mua bán điện và kiểm tra hợp đồng mua bán điện sẽ gây khó khăn cho các bên trong việc đàm phán, thỏa thuận giữa 2 bên theo các quy định pháp luật khác như Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại. Vì vậy, để phù hợp với cơ chế thị trường cũng như nguyên tắc các bên tự thỏa thuận trong khung giá, cần sửa đổi, bổ sung quy định trong Luật Điện lực theo hướng Bộ Công Thương chỉ quy định các nguyên tắc chính của hợp đồng mua bán điện để phù hợp với quy định thị trường điện và các bên ký kết hợp đồng mua bán điện theo nội dung các bên thỏa thuận, đảm bảo giá điện không vượt khung (đối với các loại giá điện có quy định về khung giá của cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành).

Các hợp đồng cung cấp dịch vụ phụ trợ, hợp đồng mua bán buôn điện cũng cần được áp dụng cơ chế tương tự như hợp đồng mua bán điện của đơn vị phát điện.

Căn cứ Điều 28 Luật Điện lực và Nghị định số 137/2013/NĐ-CP của Chính phủ, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 09/2015/TT-BCT ngày 29 tháng 5 năm 2015 quy định trình tự, thủ tục phê duyệt chủ trương mua, bán điện với nước ngoài (thủ tục hành chính). Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 4 Điều 14 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (đã được sửa đổi, bổ sung), Thông tư của Bộ trưởng chỉ được quy định thủ tục hành chính trong trường hợp được Luật, nghị quyết của Quốc hội giao, do vậy, Dự thảo Luật này đề xuất sửa đổi nội dung liên quan cho phù hợp.

Còn tiếp...

Nguyên Vũ

Bạn thấy bài viết này thế nào?

Kém ★ Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★

Bài viết cùng chủ đề: Luật Điện lực (sửa đổi)

Khu vực miền Trung: Nhiều ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi)

Lấy ý kiến góp ý dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) tại khu vực miền Trung

Nhiều ý kiến tâm huyết đóng góp cho dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi)

Lấy ý kiến góp ý dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) khu vực phía Nam

Chuyên gia nói gì về cơ chế phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu?

Tags:

Tin mới nhất

Đồng Nai: Đảm bảo cung cấp điện mùa mưa bão năm 2024

Ngày 17/5, Công ty TNHH MTV Điện lực Đồng Nai cho biết, đơn vị đã ban hành phương án đảm bảo cung cấp điện mùa mưa bão năm 2024.

Triển lãm quốc tế lần thứ 17 về Công nghệ thiết bị điện quy tụ nhiều doanh nghiệp lớn ngành điện

Triển lãm quốc tế lần thứ 17 về Công nghệ và thiết bị Điện là triển lãm chuyên ngành hàng đầu về thiết bị điện, tiết kiệm năng lượng và năng lượng xanh

Tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ các công trình điện tại Tiền Giang

Việc đầu tư các công trình điện trên địa bàn Tiền Giang gặp nhiều khó khăn, nhất là tiến độ thẩm định, trình phê duyệt chấp thuận chủ trương đầu tư còn chậm.

Tiết kiệm nước thuỷ điện để đảm bảo cấp điện mùa khô 2024

Các thuỷ điện ưu tiên dành nguồn nước dự phòng tối đa để phát điện trong thời gian cao điểm mùa nắng nóng, tăng cường các giải pháp sử dụng nước tiết kiệm.

Điện lực Phú Quý triển khai hiệu quả hệ thống quản lý vận hành lưới điện thông minh

Điện lực Phú Quý triển khai hiệu quả quản lý vận hành lưới điện thông minh, đảm bảo cấp điện phát triển kinh tế- xã hội, quốc phòng-an ninh trên huyện đảo.

Tin cùng chuyên mục

Hòa Bình: Đầu tư xây dựng, nâng cấp hạ tầng lưới điện

Công ty Điện lực Hòa Bình đã tập trung cải tạo, nâng cấp đầu tư mới hạ tầng lưới điện nhằm đáp ứng nhu cầu điện phục vụ phát triển kinh tế-xã hội của địa phương

Khu vực miền Trung: Nhiều ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi)

Trong 2 ngày 15-16/5, tại Hội thảo ''Góp ý dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) khu vực các tỉnh miền Trung'' nhiều đại biểu đã đưa ra các câu hỏi yêu cầu giải đáp.

Chủ động kế hoạch cung ứng điện cho giai đoạn cao điểm nắng nóng

Tổng công ty Điện lực Miền Bắc đã chủ động các giải pháp đảm bảo cung ứng điện cho người dân 27 tỉnh miền Bắc trong các tháng cao điểm mùa nắng nóng.

Đóng điện đường dây đấu nối sẵn sàng cấp điện chạy thử nghiệm Nhà máy điện Nhơn Trạch 3

Đường dây 220kV đấu nối tạm Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 – rẽ Nhơn Trạch 1,2 – Bàu Sen phục vụ chạy thử nghiệm Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 đã được hoàn thành

Ngành điện rà soát tiến độ cung cấp vật tư cho các Dự án đường dây 500kV mạch 3

Tập đoàn Điện lực Việt Nam đang rà soát tiến độ cung cấp, điều động vật tư, phụ kiện cho Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối.

Phấn đấu đến 19/5 đúc xong móng cột đường dây 500kV Nhà máy nhiệt điện Nam Định I - Phố Nối

Các nhà thầu thi công đường dây 500kV NMNĐ Nam Định I - Phố Nối cam kết sẽ tập trung nhân lực, máy móc, phấn đấu hoàn thiện đúc móng vị trí cuối cùng ngày 19/5.

Phát động thi đua 45 ngày đêm nước rút Dự án đường dây 500kV mạch 3

EVNNPT phát động chiến dịch thi đua nước rút “45 ngày đêm hoàn thành các Dự án đường dây 500kV mạch 3 từ Quảng Trạch đến Phố Nối”.

Ngành điện chủ động phối hợp di dời cột điện cao thế phục vụ thi công cao tốc

Ngành điện chủ động phối hợp di dời các điểm giao chéo giữa đường dây truyền tải điện cao thế với các tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2021-2025.

Đang diễn ra tọa đàm "Tiết kiệm điện – Từ chính sách đến cuộc sống"

Chiều nay, ngày 15/5, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Tọa đàm “Tiết kiệm điện – Từ chính sách đến cuộc sống”.

Lấy ý kiến góp ý dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) tại khu vực miền Trung

Tại TP Đồng Hới (Quảng Bình) đã diễn ra Hội thảo “Góp ý dự thảo luật Điện lực (sửa đổi) khu vực các tỉnh miền Trung. Hội thảo được tổ chức trong 2 ngày 15-16/5.

Thừa Thiên Huế: Đẩy mạnh phát triển hệ thống lưới điện

Nhằm chủ động trong công tác nguồn điện, tỉnh Thừa Thiên Huế cùng ngành điện tập trung phát triển hạ tầng lưới điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

EVNNPC diễn tập ứng phó sự cố lưới điện, hưởng ứng tháng hành động An toàn vệ sinh lao động

Vừa qua, tại Sơn La, EVNNPC đã tổ chức Diễn tập Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, xử lý sự cố, an toàn năm 2024 và hưởng ứng tháng hành động ATVSLĐ.