Năm 1991, Trung Quốc và ASEAN bắt đầu quá trình đối thoại đánh dấu bằng sự tham dự của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc tại lễ khai mạc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 24. Năm 2003, Trung Quốc tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á, trở thành đối tác đối thoại đầu tiên của ASEAN và thiết lập quan hệ đối tác chiến lược Trung Quốc-ASEAN, một lần nữa là nỗ lực tiên phong.

Đến năm 2010, Khu vực Thương mại Tự do ASEAN- Trung Quốc (ACFTA) đã được thành lập và hoạt động. Năm 2013, Chủ tịch Tập Cận Bình đã đề xuất cùng nhau xây dựng một cộng đồng ASEAN-Trung Quốc chặt chẽ hơn với một tương lai chung trong chuyến thăm các nước ASEAN. Năm 2018, Tầm nhìn Đối tác Chiến lược ASEAN-Trung Quốc 2030 đã được ban hành, một bản kế hoạch chi tiết hướng tới tương lai. Năm ngoái, sau khi đại dịch Covid-19 bùng phát, các nước ASEAN và Trung Quốc đã hợp tác chặt chẽ để chống lại dịch bệnh, vì phục hồi tăng trưởng và bảo vệ sinh kế của người dân.

Trong số các đối tác đối thoại của ASEAN, Trung Quốc là đối tác số một trên nhiều phương diện, điều này cho phép quan hệ của hai bên được xác định là toàn diện, tiên phong và sáng tạo. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã phát biểu tại Hội chợ triển lãm ASEAN-Trung Quốc lần thứ 17 và Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh và Đầu tư ASEAN-Trung Quốc vào cuối năm ngoái rằng mối quan hệ ASEAN-Trung Quốc đã phát triển thành mô hình thành công và sôi động nhất cho hợp tác ở châu Á-Thái Bình Dương và là một nỗ lực mẫu mực trong việc xây dựng một cộng đồng với một tương lai chung cho nhân loại. Tuy nhiên, bên cạnh đà phát triển không ngừng, có những điều không thay đổi giữa Trung Quốc và ASEAN trong 30 năm qua.

Thứ nhất, cam kết chung về phát triển hòa bình và láng giềng tốt. Cả Trung Quốc và ASEAN đều tin rằng không thể có được thịnh vượng nếu không có hòa bình và ổn định. Với tư cách là láng giềng lâu dài và đối tác thân thiết, Trung Quốc và các nước ASEAN luôn giữ vững truyền thống tôn trọng lẫn nhau và tương trợ lẫn nhau và khôn ngoan trong việc tìm kiếm điểm chung đồng thời gác lại những khác biệt và giải quyết bất đồng thông qua đối thoại và tham vấn. Thứ hai, cam kết chung cho sự phát triển chung và hợp tác cùng có lợi. Trong khi Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN trong 12 năm liên tiếp, năm 2020, ASEAN đã vượt qua Liên minh châu Âu để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc lần đầu tiên trong lịch sử. Thứ ba là cam kết chung về chủ nghĩa đa phương, cởi mở và bao trùm. ASEAN với tư cách là một tổ chức khu vực đã cho thấy sự thống nhất trong khác biệt giữa văn hóa, chính trị, kinh tế của các nước thành viên. Trung Quốc đã cam kết chắc chắn ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong hợp tác khu vực và vai trò lớn hơn của ASEAN trong việc xây dựng một cấu trúc khu vực mở và bao trùm.

Bất kể điều gì xảy ra với cục diện quốc tế và khu vực, Trung Quốc và ASEAN đã nhất trí vững chắc là lựa chọn đoàn kết chống chia rẽ, cởi mở hơn đối với hợp tác trong đối đầu. Năm 2021 có ý nghĩa rất lớn đối với cả Trung Quốc và ASEAN. Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 đã đi được nửa chặng đường, với những thành tựu đáng kể trong việc xây dựng cộng đồng gồm ba trụ cột. ASEAN đang chuẩn bị cho mình về mọi mặt để đạt được tiến bộ lớn hơn. Thời điểm đặc biệt trùng với kỷ niệm 30 năm quan hệ ASEAN- Trung Quốc, một điểm khởi đầu mới đầy cơ hội mới. Năm 2021 có thể mong đợi một số điểm nổi bật như: Thứ nhất, trao đổi cấp cao ASEAN- Trung Quốc sẽ tiếp tục dẫn đường cho tương lai. Thứ hai, hợp tác y tế cộng đồng sẽ được tăng cường để sớm chấm dứt đại dịch. Trung Quốc đang tích cực tìm hiểu nghiên cứu phát triển và hợp tác sản xuất vắc xin với ASEAN. Trung Quốc sẽ làm việc với ASEAN để tăng cường ứng phó đại dịch chung, bao gồm thiết lập nguồn dự trữ y tế và cơ chế liên lạc cho các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng và giúp tăng cường hoạt động y tế công cộng của ASEAN, chẳng hạn như đào tạo nhân sự, phân bổ nguồn lực và nâng cao năng lực. Thứ ba, ASEAN và Trung Quốc cần duy trì động lực hợp tác kinh tế mạnh mẽ và tăng tốc phục hồi kinh tế khu vực. Các bên nỗ lực để Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) sớm có hiệu lực, tìm kiếm sức mạnh tổng hợp hơn nữa trong các chính sách để phục hồi kinh tế, mở rộng phạm vi hợp tác cho du lịch và “làn đường xanh” cho vận chuyển hàng hóa thực thi ACFTA và nghị định thư nâng cấp. Thứ tư, nỗ lực sáng tạo để thúc đẩy giao lưu nhân dân và phát triển bền vững.

Vì năm 2021 cũng là Năm Phát triển bền vững ASEAN- Trung Quốc, do đó cần tăng cường hợp tác trong xóa đói giảm nghèo, bảo vệ môi trường, cứu trợ thiên tai, biến đổi khí hậu, và tìm hiểu việc thiết lập quan hệ đối tác kinh tế xanh. Khi hai bên bắt đầu năm lịch sử kỷ niệm 30 năm đối thoại ASEAN- Trung Quốc tức là đã sẵn sàng vượt qua làn sóng đang lên và xây dựng một cộng đồng chặt chẽ hơn với một tương lai chung.