-  Khó kiểm soát

Bên cạnh thiệt hại về kinh tế, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép tràn lan trên địa bàn đang làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống và lãng phí tài nguyên. Điển hình là việc khai thác tuyển rửa quặng tại mỏ Phặc Lốm (xã Lãng Ngâm) của Công ty Cổ phần đầu tư và khai thác Barite Bắc Kạn. Mặc dù đã hết hạn khai thác nhưng công ty vẫn cố tình khai thác bừa bãi khiến kè đập giáp với suối Phặc Lốm bị tụt bờ, nước và bùn đất chảy ra suối, làm đục dòng nước kéo dài 15km…, gây ảnh hưởng xấu tới môi trường và thiệt hại kinh tế cho người dân. Có nơi ngang nhiên sử dụng cả máy ủi, máy xúc để san đồi, núi, khai thác hàng nghìn khối quặng trái phép. Người dân sử dụng cuốc, xẻng đào bới quặng chì, kẽm ngay trong vườn nhà rồi bán cho các đối tượng chuyên thu gom.

Để khắc phục, lực lượng kiểm tra liên ngành đã tổ chức nhiều đợt truy quét, trục xuất các đối tượng; hủy nhiều lán trại; thu giữ nhiều phương tiện, máy móc và hàng nghìn tấn quặng do khai thác trái phép. Riêng năm 2012, tỉnh đã xử lý 4 vụ, tịch thu 23.000 kg quặng chì, kẽm; 39.080 kg quặng sắt; 3.420 kg sỉ quặng; 35.140 kg khoáng sản quý hiếm (vàng, bạc)... Tuy nhiên, do các điểm khai thác phân tán trên địa hình rừng núi, trong khi lực lượng kiểm tra lại mỏng, thiếu phương tiện nên chưa ngăn chặn hiệu quả.

Làm rõ trách nhiệm người đứng đầu

Trước thực trạng khai thác trái phép, chính quyền địa phương đã đề ra nhiều giải pháp ngăn chặn, xử lý hoạt động khai thác, vận chuyển, chế biến khoáng sản, lâm sản trái phép gây hủy hoại môi trường. Trong đó, tỉnh đã có “Quy định trách nhiệm người đứng đầu của các cơ quan, đơn vị trong quản lý lâm sản, khoáng sản trên địa bàn”. Tuy nhiên, vướng nhất hiện nay là địa phương giao nhiệm vụ cho Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Bắc Kạn kiểm tra, tham mưu, xử lý vi phạm trong lĩnh vực khoáng sản, nhưng quy định của nhà nước lại không giao thẩm quyền xử phạt cho cơ quan này.

Để tạo thuận lợi cho công tác kiểm tra, Chi cục Quản lý thị trường đã đề nghị Sở Công Thương Bắc Kạn tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quy định về vận chuyển khoáng sản đi tiêu thụ. Theo đó, yêu cầu các doanh nghiệp được phép khai thác phải xây dựng phương án vận chuyển trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, tránh tình trạng gây ô nhiễm.

Mới đây, Hội đồng nhân dân tỉnh đã tổ chức khảo sát tình hình thực hiện thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản quặng chì, kẽm. Đồng thời, yêu cầu chính quyền địa phương thường xuyên kiểm tra, chỉ đạo thực hiện nghiêm quy chế xử lý trách nhiệm người đứng đầu nhằm đưa công tác quản lý tài nguyên khoáng sản từng bước đi vào nền nếp; tuyên truyền, giải thích cho người dân hiểu nhằm ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản thủ công, nhỏ, lẻ như hiện nay.

Thanh Hải