Tết cổ truyền của Lào, tôi có dịp tháp tùng Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên sang thăm và làm việc tại nước bạn. 8 tháng sau, những ngày giáp Tết cổ truyền của Việt Nam, tôi lại có dịp chứng kiến cuộc hội ngộ những người anh em ngành Công Thương hai nước trên đất mỏ Quảng Ninh.

Từ những lời tiền bối trong sử vàng đến chỉ đạo của 2 Thủ tướng

8 tháng trước, trong bài bút ký của mình tôi đã ví von chuyến công tác của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên giống như một sự “mở đường” cho thương mại và công nghiệp hai nước thêm phát triển giữa Tết Lào – mùa hoa Chăm-pa.

Vậy mà chỉ 8 tháng sau, chúng tôi đã được chứng kiến sự mở đường ấy mang về nhiều hoa thơm trái ngọt khi được tham dự sự kiện do Bộ Công Thương chủ trì tổ chức Hội nghị Hợp tác phát triển ngành Công Thương – Năng lượng và Mỏ Việt Nam – Lào năm 2022 và mời đoàn Bộ Công Thương và Bộ Năng lượng và Mỏ Lào sang Việt Nam với 117 đại biểu.

Hội nghị năm nay có ý nghĩa đặc biệt vì là Hội nghị đầu tiên được tổ chức trở lại sau thời gian gián đoạn vì đại dịch Covid-19, đồng thời cũng là hoạt động ý nghĩa chào mừng kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Lào (1962-2022) và 45 năm ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam – Lào (1977-2022).

Nói nôm na thì đây là cuộc gặp mặt giữa đại diện ngành Công Thương hai nước, lại được chọn tổ chức ở Quảng Ninh vùng mỏ, như nhắc nhớ bao ký ức về những chặng đường lịch sử tương đồng của hai nước.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại Hội nghị Hợp tác, phát triển ngành Công Thương, Năng lượng và Mỏ Việt Nam - Lào 2022

Trong cuộc gặp mặt, lãnh đạo 3 bộ đều nhắc đến những ký ức, những chỉ đạo đã đi vào lịch sử. Trong lễ kỷ niệm 60 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (5/9/1962-5/9/2022) và 45 năm Ngày ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam-Lào (18/7/1977-18/7/2022), lãnh đạo hai nước Việt Nam – Lào đã nhắc lại thông điệp về quan hệ đặc biệt Việt - Lào đã được các Lãnh tụ vĩ đại là Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Kaysone Phomvihane và Chủ tịch Souphanouvong trực tiếp đặt nền móng; được dày công gây dựng, giữ gìn, vun đắp bằng mồ hôi, công sức và cả xương máu của các thế hệ quân và dân hai nước; thực sự trở thành tài sản vô giá, mối quan hệ "có một không hai" trong lịch sử thế giới.
Đúng như Chủ tịch Kaysone Phomvihane đã khẳng định: "Trong lịch sử cách mạng thế giới đã có nhiều tấm gương sáng chói về tinh thần quốc tế vô sản, nhưng chưa ở đâu và chưa bao giờ có sự đoàn kết liên minh chiến đấu đặc biệt, lâu dài, toàn diện như vậy".

Và ngày hôm nay, để phát huy quan hệ tốt đẹp ấy lên tầm cao mới, có nhiều việc phải làm trong đó mặt trận kinh tế phải đi đầu.Hồi tháng 4/2022, tháp tùng Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên tiếp kiến đồng chí Phăn-khăm Vị-pha-văn, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, đồng chí Thủ tướng đã đánh giá rất cao tiềm năng hợp tác thương mại và công nghiệp giữa hai nước.
Đồng chí mong muốn ngành Công thương hai nước phải bàn bạc với nhau cụ thể, có “danh sách” những mặt hàng hai bên cần để thúc đẩy dòng chảy hàng hóa và kim ngạch hai chiều sẽ không ngừng tăng lên, thậm chí gấp 10 hiện nay. Vấn đề năng lượng hai bên cũng cần phải hợp tác thật hiệu quả.

Sau 8 tháng, giờ đây, trong cuộc hội ngộ nồng ấm giữa Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Công Thương Lào Ma-lay-thong Côm-ma-sít, Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Mỏ Lào Đao-vông Phon-kẹo, 3 Bộ trưởng đã có thể báo cáo lãnh đạo hai nước những con số đơm hoa kết trái đáng mừng. Hôm đoàn đến chào Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Thủ tướng đã ghi nhận các con số như: Mục tiêu phấn đấu kim ngạch thương mại tăng từ 10-15%/năm đã cơ bản được duy trì từ năm 2012 đến nay, duy trì mức kim ngạch trên 1 tỷ USD từ năm 2016. Cả năm 2022, kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - Lào ước đạt 1,66 tỷ USD, tăng 21,3% so với năm 2021.

Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Mỏ Lào Đao-vông Phon-kẹo

Tuy nhiên, để những dư địa hợp tác này đưa 2 nước phát triển, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trăn trở: Trong năm 2022, Việt Nam tiếp tục đạt những con số ấn tượng về kim ngạch xuất khẩu với hơn 700 tỷ USD. Với người anh em ruột thịt, người đồng chí chân tình, gắn bó thủy chung con số 1,66 tỷ USD năm 2022 vẫn còn rất khiêm tốn. Chính vì vậy, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, giờ là lúc chúng ta cùng nghiên cứu cơ chế chính sách và hành động tạo điều kiện thuận lợi, dựa vào tiềm năng thế mạnh của 2 nước để doanh nghiệp 2 nước thâm nhập vào thị trường sâu hơn nữa. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị phía Lào mở cửa hơn nữa để doanh nghiệp Việt Nam có điều kiện tiếp cận, thâm nhập vào thị trường.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Công Thương Lào Ma-lay-thong Côm-ma-sít( phải)

Các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào Việt Nam không vì mục tiêu cao nhất là mang về bao nhiêu tiền mà cao hơn là làm cho 2 nước Việt Nam - Lào anh em giàu mạnh lên. Anh em có giàu mạnh lên thì trong ấm ngoài êm, còn không "môi hở thì răng lạnh". Trong chiến tranh, Việt Nam - Lào 2 nước chúng ta "bát cơm xẻ nửa, chăn sui đắp cùng", xương máu còn không tiếc thì bây giờ càng phải phát huy tình cảm đặc biệt ấy với tinh thần "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ".

Diễn đàn hợp tác trên đất Mỏ

Chiều ngày 24/12, tại Quảng Ninh, hàng trăm cán bộ ngành Công Thương, Năng lượng và Mỏ của hai nước về dự Hội nghị Hợp tác, phát triển ngành Công Thương, Năng lượng và Mỏ Việt Nam - Lào 2022.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh thêm thành tựu trong lĩnh vực năng lượng, một trong những kết quả hợp tác nổi bật là hai bên đã ký kết và triển khai hiệu quả Bản ghi nhớ giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Lào về hợp tác phát triển các dự án thủy điện tại Lào, đấu nối hệ thống điện và mua bán điện giữa hai nước. Theo đó, việc xúc tiến nhập khẩu điện từ Lào về Việt Nam được tiến hành khẩn trương, vượt tiến độ để ra (đến nay, Chính phủ Việt Nam phê duyệt chủ trương nhập khẩu điện từ Lào đạt khoảng 90% công suất cam kết đến năm 2025). Nguồn điện này trong các năm qua đã góp phần quan trọng vào công tác bảo đảm nguồn cung ứng điện cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Bên cạnh đó, Lào đã thu hút được nhiều doanh nghiệp Việt Nam tham gia đầu tư trong lĩnh vực thủy điện và khoáng sản. Vì thế, Lào luôn là nước dẫn đầu trong các quốc gia, vùng lãnh thổ mà Việt Nam có đầu tư ra nước ngoài.

Bộ trưởng Bộ Công Thương trao Huân chương Hữu nghị cho các cán bộ của nước bạn Lào

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Đao - vông Phon - Kẹo cho biết: Hiện Chính phủ 2 nước đã thống nhất kế hoạch hợp tác trao đổi mua bán điện với mục tiêu giai đoạn 2021 -2025 là 3000 MW và đến năm 2030 phải đạt 5.000 MW. Hiện tại Lào đã có 25 dự án có hợp đồng mua bán điện với Tập đoàn Điện lực Việt Nam với tổng công suất lắp máy khoảng 2,180 MW, trong đó có 2 dự án đã chính thức phát điện thương mại với tổng công suất 572 MW và còn lại các dự án đang trong giai đoạn thi công với tổng công suất 1,608 MW.

Về lĩnh vực mỏ và khoáng sản, Bộ trưởng Đao - vông Phon - kẹo cho biết: Thời gian qua, có 10 công ty của Việt Nam tiến hành khảo sát thăm dò địa chất. Ngoài ra có 18 công ty đang khai thác, chế biến khoáng sản.

Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương Lào Ma-lay-thong Côm-ma-sít bày tỏ cảm ơn Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đã luôn ủng hộ, kề vai sát cánh cùng với Đảng, Nhà nước và nhân dân các dân tộc Lào, thể hiện tình cảm đặc biệt và sự giúp đỡ quý báu của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam dành cho Lào.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh trao Huy chương Hữu nghị cho các cán bộ của Lào

Bộ trưởng nhận định thời gian qua, kim ngạch thương mại giữa hai nước đã tăng trưởng tích cực nhưng chưa tương xứng với tiềm năng và quan hệ chính trị giữa hai bên; khẳng định Bộ Công Thương Lào sẽ tăng cường hợp tác với phía Việt Nam để tích cực triển khai các định hướng, thúc đẩy quan hệ thương mại hai nước phát triển mạnh mẽ hơn nữa, nhất là thương mại qua biên giới, trao đổi các mặt hàng hai bên có thế mạnh và nhu cầu, trong đó có lĩnh vực năng lượng và mỏ.

Giúp bạn là tự giúp mình

Chiều cùng ngày, sau phiên toàn thể chính thức, hai bên đã có những trao đổi về kết quả hợp tác song phương trong lĩnh vực công thương và năng lượng hai nước, trong đó tập trung vào vấn đề quản lý hàng hóa, xây dựng dữ liệu thống kê, xuất khẩu hàng hóa, cung ứng xăng dầu, phát triển năng lượng. Có tới hai cuộc hội thảo do các cục vụ của 3 Bộ triển khai bàn về các giải pháp hợp tác phát triển về công thương, về mỏ và năng lượng.

Hai cuộc hội thảo diễn ra sôi nổi, chân thành đến mức mọi người như đều quên đi rằng chiều đã muộn. Ngay cả khi Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên có ý nhắc khéo để chuyển sang chương trình khác, mọi người vẫn say sưa bàn thảo muộn hơn dự kiến.Ngoài câu chuyện thủy điện, câu chuyện khai thác khoáng sản, câu chuyện phát triển các đường dây mua bán điện về Việt Nam thì phía bạn Lào rất quan tâm tới kinh nghiệm, cách làm của Việt Nam để vượt qua cú sốc năng lượng, khan hiếm xăng dầu do tác động địa – chính trị toàn cầu mà nước bạn đang gặp nhiều khó khăn, đã và sẽ rất cần nhiều sự giúp đỡ hơn nữa của Việt Nam. Bạn cũng muốn “hỏi” thêm nhiều vấn đề về bình ổn giá cả, quản lý thị trường, phát triển thị trường nội địa hay rộng hơn là làm cách nào để trong bộn bề khó khăn, Việt Nam vẫn vươn lên trong tốp dẫn đầu khu vực về phát triển, phục hồi kinh tế? Làm thế nào để xuất khẩu luôn duy trì tốp đầu thế giới, công nghiệp luôn là động lực dẫn dắt phát triển?

Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Mỏ Lào thay mặt Đảng, Nhà nước, Chính phủ Lào tặng thưởng Huân chương Hữu nghị cho các cán bộ ngành Công Thương Việt Nam

Đồng chí Nguyễn Xuân Ký cho biết, việc hợp tác giữa tỉnh Quảng Ninh với 3 tỉnh Bắc Lào: Hủa Phăn, Luông Pha bang, Xay Nhạ Bu Ly trên nhiều lĩnh vực như giáo dục đào tạo, du lịch, thương mại vừa qua phát triển tốt và đồng chí mong muốn trong thời gian tới, việc hợp tác giữa Quảng Ninh với các tỉnh của Lào sẽ tiếp tục có thêm nhiều bước tiến mới.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tặng quà lưu niệm các lãnh đạo phía Lào và tỉnh Quảng Ninh

Sự phát triển của Quảng Ninh qua lời Bí thư Tỉnh ủy khiến tôi nhớ đến hình ảnh chiếc máy bay chở đoàn công tác Lào in hình hoa chăm pa vừa đậu ở sân bay Vân Đồn chiều qua như một dẫn chứng của tư duy đột phá phát triển. Báo chí từng nêu câu chuyện Thủ tướng Phạm Minh Chính khi là Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh đã cùng lãnh đạo tỉnh kiên quyết thực hiện tư duy đột phá, phản biện một cách khoa học với chuyên gia kinh tế hàng đầu của nước ngoài để chọn hướng đi đúng phù hợp với địa phương, từ đó tạo ra động lực dẫn dắt phát triển.

Thêm một câu chuyện thú vị khác có điểm chung cả ở Lào và Quảng Ninh. Nhà nghiên cứu Paul Collier từng nói: “Nếu bạn có biển, bạn phục vụ thế giới; nếu bạn không giáp biển, bạn phục vụ láng giềng của mình”. Việt Nam đã làm nên câu chuyện “cổ tích của thế kỷ XXI”, có một không hai trên thế giới khi giúp Lào từ nước không có biển thành nước có biển bằng dự án nối cảng Vũng Áng với Lào. Quảng Ninh hôm nay cũng đã và đang triển khai nghị quyết phối hợp giữa 4 tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Bắc Giang…để giúp các tỉnh bạn không có biển có thể phát triển kinh tế biển. Chân lý “giúp bạn là tự giúp mình” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn hôm nay đã trở thành câu chuyện không chỉ trong quan hệ quốc tế.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh tặng quà lưu niệm tới Bộ trưởng Bộ Công Thương Lào

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh tặng quà lưu niệm Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Mỏ Lào

Buổi tối, trong cuộc gặp gỡ thắm tình anh em son sắt, bài ca về hoa chăm-pa, loài hoa bình dị nhưng tươi đẹp, thể hiện cốt cách, phẩm chất những người anh em Lào lại vang lên. Cách đây chưa lâu, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhắc lại câu nói chí tình của Chủ tịch Souphanouvong: "Tình nghĩa Việt - Lào cao hơn núi, dài hơn sông, rộng hơn biển cả, sáng hơn trăng rằm, ngát hương thơm hơn đoá hoa nào thơm nhất".

Lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương 2 nước chụp ảnh lưu niệm thể hiện tình cảm hữu nghị đặc biệt, toàn diện giữa Việt Nam và Lào "mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững"

Những nỗ lực của ngành công thương 2 nước hôm nay đang góp phần làm sâu sắc hơn tình cảm cao hơn núi, dài hơn sông ấy, như đóa hoa chăm-pa hôm nay thêm rạng rỡ trên đất Mỏ Việt Nam. Bởi đó là đóa hoa kết tinh của những con người đang trên tuyến đầu của ngành kinh tế của hai nước, vun đắp cho loài hoa ấy thêm tươi, thêm đẹp.