Ngày 12/9, WTO đã công bố Báo cáo Thương mại Thế giới 2023 đưa ra bằng chứng mới về lợi ích của việc hội nhập kinh tế rộng hơn, toàn diện hơn khi những dấu hiệu ban đầu về sự phân mảnh thương mại đe dọa làm suy giảm tăng trưởng và phát triển trên toàn cầu. Báo cáo đưa ra những phát hiện về cách tái toàn cầu hóa - hoặc tăng cường hợp tác quốc tế và hội nhập rộng hơn - có thể hỗ trợ an ninh, tính toàn diện và tính bền vững của môi trường.

Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo - Iweala nhấn mạnh trật tự kinh tế quốc tế sau năm 1945 được xây dựng trên ý tưởng rằng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia thông qua quan hệ thương mại và kinh tế ngày càng tăng sẽ thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng chung.

Trong phần lớn 75 năm qua, ý tưởng này đã định hướng cho các nhà hoạch định chính sách và giúp đặt nền móng cho một kỷ nguyên tăng trưởng chưa từng có, mức sống cao hơn và giảm nghèo. Nhưng ngày nay tầm nhìn này đang bị đe dọa, cũng như tương lai của một nền kinh tế toàn cầu mở và có thể dự đoán được. Tổ chức WTO không hoàn hảo nhưng cần được củng cố hệ thống thương mại theo hướng mạnh hơn chứ không phải là từ bỏ.

Khi công bố báo cáo tại lễ khai mạc Diễn đàn công cộng thường niên của WTO vào ngày 12/9, nhà kinh tế trưởng của WTO Ralph Ossa cho biết báo cáo Thương mại Thế giới năm nay đưa ra quan điểm về việc mở rộng hội nhập thương mại tới nhiều nền kinh tế, con người và các vấn đề hơn, đó là một quá trình mà được gọi là “tái toàn cầu hóa”. Hội nhập thương mại “là một công cụ mạnh mẽ để cải thiện mức sống, giúp hàng trăm triệu người thoát khỏi đói nghèo”.

Bắt đầu bằng việc phân tích tình trạng toàn cầu hóa hiện nay, báo cáo xác nhận rằng căng thẳng địa chính trị đang bắt đầu ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại, bao gồm cả những cách hướng tới sự phân mảnh trong các mối quan hệ thương mại.

Ví dụ, các tính toán của Ban Thư ký WTO cho thấy dòng chảy thương mại hàng hóa giữa hai khối địa chính trị giả định dựa trên mô hình bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc - đã tăng chậm hơn 4-6% so với thương mại trong các khối này.

Tuy nhiên, báo cáo cho rằng, bất chấp những phát hiện này, thương mại quốc tế vẫn tiếp tục phát triển mạnh, hàm ý rằng các cuộc thảo luận về phi toàn cầu hóa vẫn chưa được hỗ trợ bởi dữ liệu. Báo cáo chỉ ra sự mở rộng của thương mại dịch vụ kỹ thuật số, thương mại hàng hóa môi trường và chuỗi giá trị toàn cầu bên cạnh khả năng phục hồi của thương mại trước các cuộc khủng hoảng toàn cầu gần đây.

Báo cáo tiếp tục xem xét mối quan hệ giữa hội nhập kinh tế và ba thách thức lớn đối với trật tự kinh tế toàn cầu ngày nay: An ninh và khả năng phục hồi, nghèo đói và toàn diện, và bền vững môi trường - những lĩnh vực mà trong đó các lập luận đã có cơ sở cho rằng toàn cầu hóa đã không mang lại hiệu quả như mong đợi hoặc khiến các quốc gia gặp khó khăn trước những rủi ro quá mức.

Nhìn vào các bằng chứng, báo cáo đưa ra lập luận rằng “tái toàn cầu hóa”, tức là động lực mới hướng tới việc hội nhập nhiều người hơn, nhiều nền kinh tế hơn và các vấn đề cấp bách hơn vào thương mại thế giới, là một giải pháp hứa hẹn hơn cho những vấn đề này. Báo cáo cho thấy mở cửa thương mại có mối liên hệ chặt chẽ với việc giảm khả năng xảy ra xung đột và dẫn đến tỷ lệ nghèo đói giảm mạnh trong hơn 4 thập kỷ qua. Ngoài ra, những cải tiến công nghệ nhờ thương mại đã có tác động mạnh mẽ đến việc giảm lượng khí thải carbon.

Cuối cùng, báo cáo nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường thương mại và hợp tác nhiều hơn để giải quyết hiệu quả các vấn đề chính mà các nhà hoạch định chính sách trên toàn thế giới đang phải đối mặt - từ an ninh đến tính toàn diện và biến đổi khí hậu. Một WTO được hồi sinh và cải cách có thể đóng vai trò trung tâm trong việc giải quyết những thách thức này.