Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, FTA Index hướng tới mục tiêu giúp các tỉnh, thành thay đổi tư duy, thay đổi cách làm trong việc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tận dụng FTA. "Nếu tất cả 63 tỉnh, thành đều quan tâm đến việc thực hiện các FTA và làm thế nào để giúp cho các doanh nghiệp tận dụng các FTA tốt hơn nữa thì FTA Index sẽ là một công cụ giúp các tỉnh, thành tận dụng FTA hiệu quả hơn và từ đó tổng thể cả đất nước chúng ta tận dụng được các FTA tốt hơn" - Ông Khanh cho hay.

Trước đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, năm 2021, Bộ Công Thương đã triển khai việc nghiên cứu xây dựng Bộ chỉ số FTA Index thông qua việc tổ chức khảo sát thực tế đối với 1.650 doanh nghiệp từ 63 tỉnh, thành phố để có cơ sở dữ liệu nhằm đánh giá mức độ khả thi của việc xây dựng Bộ chỉ số. Bộ Công Thương đã nghiên cứu, đánh giá, xây dựng Bảng hỏi, thực hiện điều tra khảo sát trên lượng mẫu nhỏ để dễ dàng đánh giá hơn với lượng dữ liệu thu thập được. Bằng dữ liệu thu thập được, Bộ Công Thương đã đưa ra các mô hình để đánh giá dữ liệu, từ đó tìm cách tính toán đối với Bộ chỉ số FTA Index.

Trong năm 2022, trên cơ sở các chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 99/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2021 - 2026 thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025, Bộ Công Thương đã triển khai xây dựng dự thảo Đề án FTA Index lấy ý kiến của các Bộ, ngành, và địa phương để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

FTA Index được kỳ vọng tạo động lực mới cho địa phương - Ảnh minh họa

Đề án xây dựng Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực thi các hiệp định thương mại tự do hàng năm của các địa phương (FTA Index) được phê duyệt tại Văn bản số 5678/VPCP-QHQT ngày 31/8/2022. Bộ Công Thương được giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai thực hiện Đề án.

Sau khi Đề án được phê duyệt, Bộ Công Thương đã xây dựng kế hoạch cho năm 2023, trong đó tiếp thu các ý kiến đã nhận được từ các Bộ, ngành, các địa phương và các chuyên gia. Bộ Công Thương cũng mở rộng phạm vi điều tra và đưa ra các điều chỉnh phù hợp dựa vào các phản biện đã nhận được trong giai đoạn khởi tạo. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương tính toán Bộ chỉ số FTA Index cho việc thực thi của các địa phương trong năm 2023.

Theo kế hoạch, từ năm 2023 trở đi, việc điều tra để thu thập dữ liệu sơ cấp làm cơ sở để đánh giá và tính toán Bộ chỉ số FTA Index sẽ được tiến hành hàng năm, trong đó, mỗi năm, Bộ Công Thương sẽ đánh giá, điều chỉnh các kết quả đã đạt được trong năm trước đó cùng với các phản hồi của các Bộ, ngành có liên quan, các địa phương, các chuyên gia đầu ngành thuộc các lĩnh vực để đưa ra và thí điểm những điều chỉnh cần thiết nhằm hoàn thiện hơn Bộ chỉ số này. Hằng năm, Bộ Công Thương sẽ nghiên cứu mở rộng và kết hợp với các nguồn số liệu sơ cấp, thứ cấp có uy tín khác hoặc kết hợp tổ chức điều tra với các đơn vị có cùng chung tiêu chí chọn mẫu để lượng dữ liệu thu thập được ngày một đa dạng và chính xác hơn.

Đánh giá cao nỗ lực và sáng kiến của Bộ Công Thương trong việc xây dựng, triển khai Bộ chỉ số FTA Index, ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Kinh tế tổng hợp, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, việc FTA Index được công bố định kỳ hàng năm sẽ giúp các địa phương tạo được động lực trong việc thực hiện các hiệp định thương mại tự do.

Ông Dương cho rằng, tình hình thực hiện các hiệp định thương mại tự do được triển khai, các bộ, ngành đã làm, các địa phương cũng đã làm… nhưng chưa có hệ quy chiếu nào để so sánh được những nỗ lực của các địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ liên quan. Vì vậy, xây dựng Bộ chỉ số FTA Index là một việc rất quan trọng.

Theo Bộ Công Thương, việc xây dựng FTA Index nhằm thực hiện các mục tiêu quan trọng. Đối với người dân và doanh nghiệp, FTA Index phản ánh mức độ hiệu quả của các FTA đem lại tới các địa phương, đặc biệt đánh giá đến những đối tượng thụ hưởng trực tiếp là doanh nghiệp và người tiêu dùng. Bên cạnh đó, với các nhà đầu tư, FTA Index là thông tin bổ sung tin cậy giúp các nhà đầu tư định hướng và đưa ra quyết định đầu tư, từ đó giúp khuyến khích các dòng đầu tư chất lượng cao tận dụng cơ hội từ các FTA.

Đối với Chính phủ và Quốc hội, FTA Index là cơ sở thông tin quan trọng để tăng cường chỉ đạo, giám sát công tác thực thi FTA tại các địa phương. Với các cơ quan trung ương, FTA Index giúp tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước, vai trò của các cơ quan trung ương trong việc hỗ trợ các địa phương và doanh nghiệp nhằm tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro, thách thức từ các FTA.

Để vận hành tốt FTA Index, ông Dương kiến nghị, Bộ Công Thương phải dành nhiều thời gian hơn, về cả nguồn lực và con người cho nhiệm vụ này để bảo đảm khi bắt đầu với nhiệm vụ thực hiện công bố chỉ số FTA Index thì kết quả phải công khai, tạo được độ minh bạch, sự tin cậy và được các địa phương tham chiếu trong quá trình hoạch định chính sách của họ.

Đồng thời, phối hợp với các chuyên gia, các cán bộ ở địa phương để tạo ra được một cách hiểu thống nhất liên quan đến các chỉ số này và từ đó có được những nỗ lực của cả cấp bộ, ngành cũng như là các địa phương trong việc triển khai các nhiệm vụ liên quan. Thường xuyên trao đổi với các đối tác để mình có những hỗ trợ kỹ thuật phù hợp trong việc hỗ trợ cho các địa phương.