Lý giải nguyên nhân vi phạm pháp luật, phạm tội

Sáng 26/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Các báo cáo công tác của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; công tác phòng, chống tội phạm...

Làm rõ các ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, kinh tế - xã hội dù đã có sự phục hồi mạnh mẽ, song về cơ bản vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Số lượng doanh nghiệp giải thể hoặc hoạt động cầm chừng còn nhiều, dẫn tới tình trạng thiếu việc làm, thừa lao động, nhất là trong độ tuổi thanh niên.

Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang. Ảnh: QH

Đây là một trong những nguyên nhân phát sinh tội phạm, nhất là nhóm tội phạm trộm cắp, cướp giật, cưỡng đoạt, lừa đảo chiếm đoạt tài sản...

Ngoài ra, do mặt trái của nền kinh tế thị trường, nhất là do dòng văn hóa phẩm ngoại lai không được kiểm duyệt chặt chẽ trên các nền tảng mạng xã hội dẫn đến thực trạng tội phạm, nhất là tội phạm trẻ em, tội phạm chống người thi hành công vụ, các hành vi vi phạm pháp luật bắt chước người nổi tiếng lan truyền trên mạng tiếp tục có xu hướng tăng cao trong những năm gần đây.

Hiệu quả công tác phòng ngừa chung, nhất là phòng ngừa xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đề ra.

Nhiều mâu thuẫn là cơ sở không được chính quyền, các tổ chức xã hội ở địa phương phát hiện, tháo gỡ kịp thời, nhất là các mâu thuẫn do liên quan đến tranh chấp đất đai dẫn tới xảy ra một số vụ sát hại lẫn nhau, nhất là người thân gây đau lòng và bức xúc trong dư luận.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Công an, công tác tuyên truyền, giáo dục phổ biến pháp luật chưa thực sự phát huy được hiệu quả tối đa, hình thức và đối tượng có thời điểm còn chưa phù hợp.

Điều này dẫn tới việc một số đối tượng vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết. Thậm chí, nhiều hành vi vi phạm pháp luật hành chính có khung xử lý còn thấp, chưa thể hiện được tính nghiêm minh, răn đe.

Một số bộ phận người dân có biểu hiện coi thường pháp luật, sẵn sàng chấp nhận bị xử lý nếu bị phát hiện, nhất là trong vi phạm trật tự, giao thông đường bộ.

Bộ trưởng Công an cũng chia sẻ, trong công tác điều tra, xử lý tội phạm, áp lực của các cơ quan tư pháp nói chung, lực lượng công an nói riêng ngày càng cao.

Bởi các đối tượng phạm tội triệt để lợi dụng không gian mạng, luôn thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động, hoạt động xuyên biên giới gây khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra, xử lý.

Số tin báo tố giác tội phạm kiến nghị khởi tố, số vụ án khởi tố mới, số can phạm nhân hàng năm đều tăng cao, số vụ vi phạm hành chính hàng năm đều tăng và ở mức rất cao. Trong khi số lượng cán bộ điều tra, điều tra viên, cơ sở vật chất, chế độ, chính sách, điều kiện việc làm việc chưa tương xứng và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra.

Bên cạnh đó, còn có một bộ phận năng lực, trình độ hạn chế, thậm chí có những vi phạm quy định trong xử lý dẫn tới một số sai phạm như báo cáo của Ủy ban Tư pháp đã chỉ ra.

Có những nước bắt đầu phối hợp về dẫn độ

Liên quan đến việc xử lý những đối tượng hiện nay đang lẩn trốn ra nước ngoài, ông Quang cho hay, lực lượng công an và các cơ quan thực thi pháp luật cũng tăng cường hợp tác quốc tế, ký những hiệp định liên quan đến chuyển giao người bị kết án phạt tù, liên quan đến dẫn độ tội phạm.

Bộ trưởng Bộ Công an làm rõ các vấn đề đại biểu nêu trong phiên thảo luận tại hội trường. Ảnh: QH

"Thời gian vừa qua chúng ta đã bắt và xử lý dẫn độ những đối tượng. Có những nước chưa bao giờ dẫn độ tội phạm sang nước khác nhưng vừa qua đã hợp tác với chúng ta và đã đưa những đối tượng dẫn độ về nước. Thời gian tới, trên tinh thần này chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu cho Chính phủ có những hiệp định liên Chính phủ để chúng ta thực hiện nội dung này tốt hơn", ông Quang cho hay.

Trước đó, thảo luận về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh (đoàn Khánh Hòa) cho rằng, qua báo cáo cho thấy tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trong năm 2024 có diễn biến phức tạp hơn so với năm 2023.

Đại biểu Thịnh nhận xét, báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2024 chưa đưa ra các đề xuất, kiến nghị cụ thể về việc hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm, nhằm đảm bảo sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Do vậy, đề nghị Chính phủ cần khẩn trương nghiên cứu và đề xuất sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến công tác phòng, chống tội phạm.