Cảng Thượng Hải là cảng container lớn nhất thế giới, nơi xử lý 1/5 khối lượng vận chuyển của Trung Quốc, đã hoạt động xuyên suốt trong thời kỳ đại dịch, nhưng đã bị giảm công suất nghiêm trọng.

Nhiều chuyến hàng đã bị hủy, hoãn hoặc chuyển tuyến đến các cảng lớn khác của Trung Quốc như Ningbo-Zhousan. Với việc Thượng Hải sẽ mở cửa trở lại hoàn toàn vào ngày 1/6, có thể sẽ rơi vào tình trạng quá tải khi các nhà sản xuất cố gắng hoàn thành các công việc tồn đọng.

Đó là một ví dụ về việc chuỗi cung ứng toàn cầu vào năm 2022 đã bị mất ổn định theo những cách không rõ ràng. Vào tháng 1, các chuyên gia đã dự đoán sự gián đoạn đang diễn ra khi nền kinh tế thế giới tiếp tục phục hồi sau đại dịch nhưng thực tế, tình hình đã trở nên nghiêm trọng hơn.

Ngoài Thượng Hải, các cảng lớn khác của Trung Quốc như Thâm Quyến cũng bị ảnh hưởng bởi các vụ đóng cửa. Và sau đó là cuộc khủng hoảng Ukraine đã đẩy giá hàng hóa và dịch vụ lên cao hơn cả mức tăng dự đoán cho năm 2022, đồng thời gây thêm khó khăn về hậu cần.

Theo chỉ số áp lực chuỗi cung ứng toàn cầu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ chi nhánh New York, giá cước, thời gian giao hàng và hàng tồn đọng, chuỗi cung ứng đang chịu áp lực chưa từng có - và gần đây đang trở nên tồi tệ hơn.

Ukraine có thể không nằm trong tầm ngắm với tư cách là một đối tác kinh tế quan trọng, nhưng nơi đây đã được coi là một điểm nghẽn lớn đối với chuỗi cung ứng thực phẩm từ trước khi chiến sự bắt đầu.

Điện và khí đốt đã tăng giá chóng mặt do các lệnh trừng phạt, ảnh hưởng đến mọi thứ, từ giao hàng đến sản xuất thực phẩm. Và vì Nga là nước đóng vai trò quan trọng trong thị trường phân bón, ngay cả khoai tây trồng trong nước cũng sẽ sớm trở nên đắt đỏ hơn.

Ngoài lương thực, tác động của xung đột Ukraine đối với giá năng lượng và nhiên liệu đã làm cho cả hoạt động sản xuất và vận chuyển trở nên đắt đỏ hơn trên diện rộng, trong đó có ảnh hưởng từ vấn đề Covid của Trung Quốc.

Trên thế giới, nhiều cảng lớn đã trải qua tình trạng tắc nghẽn từ năm 2021, trong đó các cảng bờ biển phía tây nước Mỹ như Los Angeles và Long Beach. Sự qúa tải ở các này có thể gia tăng trong vài tuần tới khi cảng Thượng Hải trở lại hoạt động bình thường.

Mặt khác, nhu cầu tàu cao sẽ có khả năng ảnh hưởng đến giá vận chuyển hàng hóa: những con số này đã tăng ít nhất 5 lần vào năm 2021 do các nhà cung cấp phải vật lộn để đối phó với nhu cầu tăng cao, và ngay cả sau khi giảm vào năm 2022, chúng vẫn gấp khoảng 4 lần so với trước đại dịch. Bất kỳ sự gia tăng nào nữa sẽ gây thêm áp lực lên giá tiêu dùng.

Vẫn còn hy vọng

Ngay cả khi Trung Quốc không còn nhiều vụ đóng cửa và cuộc khủng hoảng Ukraine không lan rộng, chuỗi cung ứng toàn cầu rõ ràng sẽ phải chịu áp lực nặng nề trong phần còn lại của năm. Theo một cuộc khảo sát gần đây của Anh, 3/4 công ty cho rằng năm 2023 cũng sẽ khó khăn. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp nhỏ hơn, việc không thích ứng với sự thay đổi của môi trường có thể đe dọa sự tồn tại của họ. Điều này có thể khiến cho việc phục hồi kinh tế dài hạn trở nên khó khăn hơn.

Nhưng ít nhất về trung hạn, có những lý do để lạc quan một cách thận trọng. Trong nhiều thập kỷ, hầu hết các chuỗi cung ứng đều tập trung vào việc cắt giảm chi phí. Việc sản xuất được gia công cho các nhà cung cấp chuyên gia, lý tưởng là ở các nước có chi phí lao động thấp hơn.

Các công ty giữ hàng tồn kho ở mức tối thiểu và sử dụng các hợp đồng ngắn hạn để linh hoạt nhất có thể. Những điểm yếu trong hệ thống này đã bị đại dịch và chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bộc lộ, và hiện nay nhiều công ty đang chú trọng hơn vào khả năng chống chịu và cũng có cái nhìn rõ ràng hơn về tất cả các nhà cung cấp trong chuỗi.

Trong mô hình này, một số điểm kém hiệu quả được coi là một lợi thế hơn là một sự lãng phí tiền bạc. Tất nhiên, chi phí vẫn là yếu tố quan trọng cần cân nhắc, nhưng chất lượng và tính khả dụng của sản phẩm hiện được coi là quan trọng hơn. Các công ty cũng đang đa dạng hóa cơ sở cung cấp để họ không phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc. Nhiều công ty Mỹ như Walmart, Boeing và Ford nằm trong số những công ty đang chuyển hướng sang các địa điểm gần thị trường trong nước hơn. Nhiều công ty của Vương quốc Anh và lục địa châu Âu đang làm theo.

Những thay đổi như thế này ít nhất sẽ làm cho chuỗi cung ứng mạnh mẽ hơn một chút trong tương lai, dù giá có thể cao hơn. EU và Mỹ có kế hoạch phát triển một hệ thống cảnh báo sớm để xác định sự gián đoạn toàn cầu trong tương lai đối với chuỗi cung ứng chất bán dẫn, vốn đã ảnh hưởng đến mọi thứ, từ sản xuất ô tô đến máy chơi trò chơi điện tử.

Một báo cáo gần đây của Vương quốc Anh đã kêu gọi chính phủ thành lập một nhóm đặc trách về khả năng phục hồi và làm việc với ngành công nghiệp để tăng khả năng hiển thị trong chuỗi cung ứng. Chuỗi cung ứng đang trải qua giai đoạn hỗn loạn nhất trong nhiều năm, nhưng việc rút ra bài học và thích nghi với hy vọng có thể tránh được điều tồi tệ nhất trong tương lai.