Tại cuộc tọa đàm trực tuyến: “Hàng giả, hàng lậu và gian lận thương mại: Thực trạng và giải pháp", do Tạp chí Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức chiều 28/10/2021, đại diện Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, nhận định: Trong bối cảnh “bình thường mới” thích ứng, linh hoạt với dịch bệnh và phát triển kinh tế, đặc biệt là dịp cuối năm và Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, sản xuất, kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ sẽ có nhiều nguy cơ phức tạp.

Lý do, theo đại diện của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, trong 9 tháng đầu năm 2021, các lực lượng chức năng cả nước đã xử lý 100.290 vụ việc vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả…, trong đó đã khởi tố hình sự 1.615 vụ, với 2.148 đối tượng (tăng 90,27% về số vụ và tăng 85,63% đối tượng bị khởi tố). Tuy tỷ lệ số vụ việc vi phạm bị xử lý có giảm do diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 và nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội nghiêm ngặt, song số vụ việc bị khởi tố và số đối tượng bị khởi tố lại tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2020, cho thấy tính chất vi phạm ngày càng nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, buôn bán, kinh doanh hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng… thông qua môi trường thương mại điện tử diễn biến phức tạp. Các mặt hàng phục vụ phòng chống Covid-19, trong đó có thuốc chữa trị Covid-19, vừa được phép chính thức lưu hành trên thị trường, lực lượng chức năng đã phát hiện ngay có hàng giả. Các mặt hàng khẩu trang, thuốc điều trị Covid-19 và các thiết bị phục vụ phòng chống dịch, găng tay y tế kém chất lượng, có dấu hiện giả mạo… diễn biến phức tạp ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh…

Lực lượng quản lý thị trường xử lý hàng hoá vi phạm. Ảnh minh họa

Đại diện Cục Quản lý thị trưởng tỉnh Lào Cai, nhận định, cuối năm và dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần, tình hình buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại có thể sẽ diễn biến phức tạp trở lại khi chuyển sang giai đoạn thích ứng, linh hoạt với dịch bệnh và mở cửa nền kinh tế trở lại.Trên tuyến biên giới đường bộ phía Bắc, đại diện Cục Quản lý thị trường tỉnh Lào Cai, cho biết, thời gian qua trên địa bàn có nhiều đối tượng trà trộn hàng hóa buôn lậu vào hàng hóa hợp pháp khác để vận chuyển, kinh doanh, bán trên thị trường. Các đối tượng vi phạm lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh hàng lậu, hàng giả, gian lận nguồn gốc xuất xứ. Có những vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật thông qua thương mại điện tử, khi lực lượng quản lý thị trường lần theo, thì hàng hóa vi phạm được các đối tượng tập kết ở cách đường biên hàng km, nên khó khăn trong việc xử lý.

Ông Nguyễn Xuân Khương - đại diện Cục Điều tra chống buôn lậu Tổng cục Hải quan, cho biết: Từ đầu năm đến nay, thông qua thu thập thông tin trong và ngoài nước, xác định mặt hàng, xác định các doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao, giả mạo nhãn hiệu hàng hóa, đồng thời rà soát các giao dịch của một số công ty có kim ngạch xuất nhập khẩu cao bất thường, cơ quan hải quan đã xác định 15 nhãn hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ, trong đó có các mặt hàng thời trang, quần áo, giày dép, túi xách của một số thương hiệu nổi tiếng.

Một số doanh nghiệp phản ánh, khi doanh nghiệp thay đổi công nghệ, hình thức nhận diện thương hiệu sản phẩm, các đối tượng vi phạm cũng nắm bắt rất nhanh và sao chép làm giả, gian lận được ngay. Trong khi đó, chế tài xử lý hàng giả thì vẫn còn nhẹ, chưa đủ tính răn đe, doanh nghiệp gặp khó khăn khi tự xác định bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Các đối tượng làm hàng nhái, giả mạo thương hiệu thường sao chép gần như y nguyên tên thương hiệu, nhãn hiệu của các nhà sản xuất, sau đó thêm một chữ hoặc một chi tiết nào đó trước tên thương hiệu của nhà sản xuất để đánh lừa người tiêu dùng. Đây không đơn thuần là làm hàng nhái, hàng giả, mà còn vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, các doanh nghiệp theo đuổi các vụ kiện để đòi lại thương hiệu rất tốn kém công sức, thời gian, tiền bạc do các qui định còn chưa cụ thể, rõ ràng.

Để góp phần đẩy lùi hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, các doanh nghiệp cho rằng, cần có những qui định pháp luật cụ thể, xác định đượ rõ ràng việc xâm phạm quyền đối với sở hữu công nghiệp, sở hữu trí tuệ là như thế nào. Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ với các hiệp hội, doanh nghiệp để làm rõ các thủ đoạn gian lận xuất xứ, phối hợp kiểm tra, ngăn chặn kịp thời.

Mới đây, Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, đã yêu cầu: Ban Chỉ đạo 389 các bộ, ngành, địa phương quán triệt, thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết của Chính phủ, các quy định của pháp luật về chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Xây dựng, triển khai và chỉ đạo kịp thời các lực lượng chức năng thực hiện quyết liệt, hiệu quả các kế hoạch chống buôn lậu, chống gian lận thương mại, hàng giả từ nay đến cuối năm và dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, tập trung vào các nhóm hàng hóa trọng điểm có nguy cơ vi phạm cao để kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm minh các vi phạm.