Dưới tán cây đa cổ thụ che bóng, ngôi làng cổ đặc trưng xứ Đoài hiện ra trước mặt chúng tôi, bình dị mà thân quen. Một lần nữa trở lại đây, được dịp chiêm ngưỡng bộ sưu tập 2.023 tác phẩm mèo độc bản chào xuân Quý Mão của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát.

Độc đáo “Bữa tiệc ngày xuân”

Vẫn là những chất liệu bản địa tại miền trung du Sơn Tây là gỗ mít và đá ong, kết hợp với nghệ thuật sơn mài thuần Việt, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát lại một lần nữa mang lại món ăn tinh thần cho người người thưởng lãm trước thềm xuân Quý Mão 2023.

Chú mèo lấy cảm hứng trong tranh dân gian Đông Hồ

Ở lần trở lại này, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã chọn con số 2.023 để chế tạo ra những con mèo độc bản nhằm chào đón năm mới 2023. Là người hoạt động lâu năm trong lĩnh vực mỹ thuật tạo hình, ứng dụng vào cuộc sống, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã kết hợp các thế mạnh của hội họa trong lĩnh vực tạo hình và đôi tay tài hoa làm chủ chất liệu để cho ra đời những sản phẩm mèo độc bản, không theo khuôn mẫu có sẵn nhằm tôn vinh khả năng sáng tạo của một họa sĩ khi quyết tâm sáng tạo 2023 mẫu mèo không con nào giống con nào.

Trong bộ sưu tập mèo năm 2023, nghệ nhân tâm đắc nhất là bộ bàn ghế mang tên "Bữa tiệc ngày xuân" gồm 7 chiếc ghế khắc họa 7 con mèo khác nhau, kèm theo đó là một chiếc bàn có hình tượng con cá. Đặc biệt, trên mỗi chiếc ghế, bằng đôi bàn tay tài hoa của mình, nghệ nhân đã lồng ghép hình ảnh con mèo trong tranh Đông Hồ để giúp du khách trong nước và quốc tế hiểu hơn về văn hóa dân gian Việt Nam.

Đáng chú ý, mỗi bức tượng mèo, sản phẩm hình tượng mèo trong bộ sưu tập đều được nghệ nhân làm thủ công từ gỗ và sau đó được phủ sơn mài. Theo nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát, để làm ra một tác phẩm mèo độc bản phải mất cả tháng. Từ khâu lên ý tưởng, đục tượng từ khúc gỗ nguyên khối (mất khoảng 1 tuần gỗ mới đảm bảo độ khô) sau đó làm sơn mài. Điều đặc biệt trong sơn mài của Nguyễn Tấn Phát được làm theo lối truyền thống, có khảm chất liệu và sơn nhiều lớp khác nhau.

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát bên bộ sưu tập linh vật mèo

Nghệ nhân tỉ mỉ giải thích, bắt đầu quá trình làm sơn là khảm chất liệu, khảm vỏ trứng, khảm vỏ trai hay lá đồng, đá, sau đó thực hiện quét từ 7 - 10 lớp màu; rồi đến công đoạn mài; sau khi mài sẽ đem đi dán bạc lá, vàng lá; rồi đến bước phủ phẩm, phủ sơn; sau đó thực hiện mài nhẵn và đánh bóng, hoàn thiện một sản phẩm sơn mài truyền thống.

Gây tò mò bởi sự sáng tạo, độc đáo, những sản phẩm mèo độc bản do chính đôi bàn tay của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát chế tạo ra đều rất đẹp, gây ấn tượng lớn tới du khách trong nước và quốc tế. Theo nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát, mèo chỉ là một trong những chủ đề của anh, rất nhiều các con giáp khác cũng được anh thể hiện. Ngoài đề tài làm theo hướng điêu khắc, Nguyễn Tấn Phát cũng cho ra đời những sản phẩm mang tính ứng dụng khác như chiếc vòng tay, vòng cổ, hoa tai, chiếc lọ được làm từ sơn mài... Khi bức tượng là chiếc hộp, khi lại là chiếc lọ hoa, bàn trà, chiếc ghế.... Với công năng thân thiện như vậy, hình ảnh mèo vốn rất gần gũi lại càng thân thương với người dùng – anh Phát chia sẻ.

Gửi gắm 2.023 giá trị tinh thần

Đến nay, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã chế tác được 1.500 con và dự kiến sẽ hoàn thành bộ sưu tập 2.023 linh vật mèo để phục vụ người dân vào đúng dịp Tết Quý Mão 2023. Trong quá trình thực hiện bộ sưu tập lớn này, bên cạnh những khó khăn về vấn đề tạo hình, theo anh Nguyễn Tấn Phát, điều anh cảm thấy khó khăn nhất chính là bằng cách nào đem những hình ảnh, những câu chuyện mang ý nghĩa tích cực về loài mèo vào từng tác phẩm. Loài mèo vốn có bản tính nhanh nhẹn, hiền lành, thân thiện và gần gũi với con người. Mèo thường săn mồi vào ban đêm nhờ đôi mắt xanh tinh anh nổi bật và hoạt động tốt nhất vào ban đêm, cùng với ưu điểm là chuyển động nhẹ nhàng, giỏi leo trèo và bộ lông mịn nên không tạo ra tiếng động lớn, dễ dàng tiếp cận và đánh bắt con mồi.

Và theo một lẽ tự nhiên, hình tượng con mèo đã đi vào thơ ca, ca dao, tục ngữ, trở thành hình ảnh trong các tác phẩm nghệ thuật, văn học, ca nhạc. Những câu ca dao, tục ngữ có hình ảnh con mèo như: “Tiu nghỉu như mèo cắt tai”, “Mèo khen mèo dài đuôi”, “Lèo nhèo như mèo vật đống rơm”, “Con mèo mà trèo cây cau/ Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà/ Chú chuột đi chợ đường xa/ Mua mắm, mua muối giỗ cha chú mèo”… Mỗi câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ đều có ý nghĩa liên hệ đến con người, nhằm mục đích căn dặn, nhắc nhở con người sống tốt, tận dụng những bản năng, đức tính tốt đẹp của con mèo.

Trong 12 con giáp, con mèo đứng ở vị trí thứ 4, đứng sau con Chuột, Trâu, Hổ. Mèo là một trong những loài vật thường được con người nuôi và gần gũi với con người từ rất lâu đời, là một trong những loài vật được con người thuần chủng từ rất sớm. Do đó trong tình cảm của con người, mèo là con vật rất thân thuộc và gần gũi. Hiện nay, mèo đã trở thành con vật cưng phổ biến nhất trên thế giới và trở thành người bạn thân thiết với trẻ em và người lớn.

“Những tích chuyện đó và cả những tính cách tốt đẹp của loài mèo khi đưa vào những bức tượng cần gây sự thu hút, tạo được sự tò mò, hứng thú cho cho người tiếp nhận, mang lại giá trị tinh thần cho người xem qua từng tác phẩm. Điều này không đơn giản” – anh Nguyễn Tấn Phát chia sẻ.

Không chỉ trưng bày, chào đón khách đến tham quan thưởng lãm ở Đường Lâm và sau nhiều triển lãm tại Hà Nội, vừa qua họa sĩ - nghệ nhân sơn mài Nguyễn Tấn Phát đã “Nam tiến” với triển lãm “Meo” tại Huyen Art House (8A Đặng Tất, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh).

Về xưởng chế tác của anh Nguyễn Tấn Phát những ngày này, từng tiếng đẽo gỗ rộn ràng, vang lên tất bật cho kịp những tác phẩm để chào xuân Quý Mão đang đến gần. Cùng với mong muốn gửi gắm, lan toả những nét đẹp của văn hóa dân gian Việt Nam, những giá trị tinh hoa của nghề sơn mài, điêu khắc truyền thống, trong 2.023 tác phẩm mèo độc bản chào xuân Quý Mão của mình, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đặc biệt “cài cắm” 2.023 giá trị tinh thần tích cực tới mọi người. “Bước sang năm mới Quý Mão 2023, tôi mong rằng tất cả mọi người có một sức khỏe dồi dào, tinh anh và sự thông thái như loài mèo” – nghệ nhân chia sẻ.