Drone giá rẻ và các công nghệ không người lái đang trở thành "vũ khí thay đổi cuộc chơi" trên các chiến trường của chiến sự Nga - Ukraine khốc liệt.

Tự động hoá: Yếu tố thay đổi cục diện cuộc chơi

Ông Yuriy Shelmuk, nhà sáng lập công ty chế tạo thiết bị gây nhiễu sóng drone từng cho biết các sản phẩm của ông không mấy được quan tâm khi mới ra mắt. Thế nhưng, sau thất bại của cuộc phản công lớn của Ukraine vào mùa hè năm 2023, nhu cầu đã thay đổi chóng mặt. Hiện nay, công ty ông sản xuất 2.500 thiết bị mỗi tháng và phải đối mặt với danh sách chờ lên đến 6 tuần.

Ông Shelmuk lý giải, việc Nga sử dụng hàng loạt drone không người lái giá rẻ để trinh sát và tấn công mục tiêu đã khiến các cuộc tấn công của Ukraine bị đình trệ. "Chúng tôi nhận ra rằng một yếu tố thay đổi cục diện mới đã xuất hiện", ông nói.

Tính đến nay, Ukraine đã chứng kiến sự bùng nổ của hơn 800 công ty quốc phòng được thành lập sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt vào năm 2022. Trong đó, các công ty chủ yếu tập trung phát triển drone, công nghệ chống drone và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Còn theo ông Halyna Yanchenko, nghị sĩ của Ukraine đã nhận định rằng ngành công nghiệp quốc phòng của nước này hiện là "lĩnh vực đổi mới nhanh nhất trên thế giới". Cả Nga và Ukraine đều dự kiến sản xuất khoảng 1,5 triệu chiếc drone vào năm 2024. Những chiếc drone này với chi phí chỉ vài trăm USD, có thể điều khiển từ xa để nhận diện và tấn công mục tiêu.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng kéo theo những thách thức lớn. Các hệ thống gây nhiễu (EW) của Ukraine hiện chỉ có khả năng làm nhiễu một số tần số radio nhất định, trong khi các phi công drone của Nga có thể nhanh chóng chuyển sang tần số khác. Vì vậy, các nhà sản xuất EW của Ukraine phải không ngừng theo dõi các diễn đàn trực tuyến của Nga để cập nhật tần số mới.

Khi robot đang thay thế con người trên chiến trường

Khi thiệt hại nhân mạng ngày càng tăng, cả Nga và Ukraine đều nỗ lực thay thế binh lính bằng các hệ thống tự động. Trong bối cảnh Ukraine đối mặt với khó khăn trong việc tái bổ sung lực lượng, vấn đề thay thế sức chiến đấu bằng các hệ thống công nghệ cao lại càng trở nên cấp bách hơn.

Theo các chuyên gia, năm 2024 sẽ chứng kiến sự gia tăng của các công nghệ tự động hóa trong chiến tranh. Ông Ostap Flyunt, sĩ quan thuộc Lữ đoàn cơ giới số 67 cho biết số lượng lính chiến đấu tại các chiến hào đã giảm đáng kể, thay vào đó là sự xuất hiện của các hệ thống điều khiển từ xa. "Việc chỉ huy chiến đấu giờ đây có thể thực hiện trực tuyến từ xa, giảm nguy cơ binh lính thiệt mạng", ông chia sẻ.

Hiện tại, Ukraine có hơn 160 công ty phát triển xe không người lái mặt đất, theo số liệu từ tổ chức Brave1. Những chiếc xe này được dùng để vận chuyển hàng hóa, sơ tán người bị thương hoặc lắp đặt súng máy điều khiển từ xa. Một cựu đại tá Ukraine, biệt danh Hephaestus đã rời quân đội để bắt đầu chế tạo hệ thống súng máy tự động. Các sản phẩm của ông đang dần thay thế con người trong vai trò xạ thủ tại tiền tuyến.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, ông Herman Smetanin cũng nhấn mạnh rằng chiến tranh trong tương lai sẽ dựa vào trí tuệ nhân tạo và các hệ thống robot. "Đây là cách để bảo vệ mạng sống con người", ông khẳng định.

Ngoài chiến lược quân sự, Ukraine còn kỳ vọng ngành công nghiệp quốc phòng sẽ trở thành trụ cột kinh tế mới. Từ năm 2022 đến 2024, công suất sản xuất quốc phòng của Ukraine đã tăng từ 1 tỷ USD lên 20 tỷ USD. Tuy nhiên, quốc gia này chỉ đủ ngân sách để mua một nửa sản lượng khiến phần còn lại nằm tồn kho.

Các nhà sản xuất cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn khác, từ giới hạn biên lợi nhuận cho đến lệnh cấm xuất khẩu vũ khí trong thời chiến. Theo khảo sát từ Hiệp hội Công nghệ Quốc phòng Ukraine, 85% doanh nghiệp đã hoặc đang cân nhắc chuyển hoạt động ra nước ngoài.

Mặc dù vậy, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định rằng chính phủ sẽ cải thiện chính sách mua sắm và nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng phát triển. Trong bối cảnh hiện tại, Ukraine không chỉ chiến đấu để bảo vệ lãnh thổ mà còn để xây dựng một tương lai tự chủ về kinh tế và công nghệ.