Trang mạng của Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế mới đây có bài viết về việc quản lý người di cư của Nga. Theo đó, Nga là một trong những quốc gia có lượng người di cư đông đảo nhất trên thế giới. Thống kê của Liên Hợp Quốc chỉ ra, nước này thường xuyên nằm trong nhóm 5 điểm đến hàng đầu về di cư, cùng với Mỹ và Đức. Trong nhiều thập kỷ, Nga đã khuyến khích làn sóng người di cư đổ vào. Sau đó, các quyền lao động được thiết lập ở Nga, giúp người di cư làm việc trong khu vực tư nhân dễ dàng hơn và bảo vệ quyền lợi của họ. Duma Quốc gia Nga cũng đơn giản hóa quy trình cấp quốc tịch cho người nước ngoài tốt nghiệp các trường đại học Nga và những người di cư có trình độ cao được miễn đăng ký với Bộ Nội vụ.

Để giảm bớt gánh nặng thủ tục hành chính đối với người di cư, Nga đã khuyến khích việc di cư dài hạn thay vì theo mùa. Sự suy giảm dân số tự nhiên trong những năm 1990 và 2000 bắt đầu được bù đắp dần bằng sự gia tăng của người di cư. Điều này được nêu riêng trong khái niệm chính sách nhà nước về di cư của Nga, được thông qua vào năm 2019.

Nga gia tăng áp lực pháp lý đối với người di cư. Ảnh: Unsplash

Tuy nhiên, gần đây Nga đang gia tăng các biện pháp đối với những người di cư ở Nga sau vụ tấn công khủng bố tại nhà hát Crocus City Hall.

Tháng 8, Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga đã thông qua luật tăng cường kiểm soát nhà nước trong lĩnh vực nhập cư, trong đó bao gồm việc áp dụng quy định trục xuất mới.

Trong luật mới có điều khoản mang tên “Về quy chế pháp lý của công dân nước ngoài tại Liên bang Nga”, quy định các nghĩa vụ mà người nước ngoài phải tuân thủ “để duy trì quyền nhập cảnh vào Liên bang Nga và lưu trú (cư trú) trên lãnh thổ Liên bang Nga”.

Công dân nước ngoài có nghĩa vụ tránh các hoạt động gây tổn hại đến lợi ích của Nga, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật Nga, bao gồm: tôn trọng môi trường, tài nguyên thiên nhiên, các giá trị vật chất và văn hóa của Nga; tôn trọng sự đa dạng trong lối sống khu vực và sắc tộc của người dân Nga; không cản trở việc thực hiện quyền và tự do của công dân Nga, hoạt động của các cơ quan công quyền Nga và các quan chức; không can thiệp vào chính sách đối nội và đối ngoại của Nga, bao gồm cả việc không thực hiện các hành động nhằm thúc đẩy việc thông qua, sửa đổi, bãi bỏ luật hoặc các văn bản pháp quy khác.

Ngoài ra, công dân nước ngoài tại Nga phải tôn trọng các giá trị tinh thần và đạo đức truyền thống của Nga, bao gồm cả quan niệm hôn nhân, tuân thủ các yêu cầu không tuyên truyền quan hệ tình dục phi truyền thống và xuyên tạc sự thật lịch sử về chiến công của nhân dân Liên Xô trong bảo vệ Tổ quốc và đóng góp của họ vào chiến thắng chủ nghĩa phátxít; tránh tài trợ hoặc tạo điều kiện cho các hoạt động vi phạm các quy định trên và lôi kéo các công dân khác tham gia.

Luật đưa ra quy định trục xuất mới, áp dụng cho những công dân nước ngoài không có quyền cư trú hợp pháp tại Nga do hết thời hạn tạm trú ở Nga hoặc hết hạn giấy tờ di cư, hủy giấy phép tạm trú, giấy phép cư trú hoặc do có hành vi bất hợp pháp. Quy định này hạn chế một số quyền đối với công dân nước ngoài cư trú bất hợp pháp tại Nga, cũng như mở rộng đáng kể các biện pháp kiểm soát việc lưu trú của người đó ở Nga.

Theo luật, những đối tượng như vậy sẽ được đưa vào danh sách những người bị kiểm soát, các cơ quan của Bộ Nội vụ Nga sẽ cung cấp danh sách này cho cả các cơ quan của chính phủ cũng như bất kỳ pháp nhân và cá nhân nào.

Theo Thứ trưởng thứ nhất Bộ Nội vụ Nga Alexander Gorovoy, Bộ này đang trong quá trình lập sổ đăng ký những người di cư không có cơ sở pháp lý để lưu trú tại Nga. Ông giải thích, những cá nhân có tên trong cơ sở dữ liệu - dự kiến ​​sẽ được ra mắt vào năm 2025 - sẽ không thể tiếp cận một loạt dịch vụ.

“Những người di cư bất hợp pháp sẽ không thể sử dụng các dịch vụ ngân hàng trong nước hoặc lái xe. Họ cũng sẽ bị cấm kết hôn hoặc ly hôn, đăng ký tài sản hoặc đăng ký cho trẻ em đi học tại trường mẫu giáo hoặc các trường khác”, ông Gorovoy nói trong cuộc phỏng vấn với tờ Kommersant.

Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ, hiện có khoảng 6,2 triệu công dân nước ngoài đang sinh sống tại Nga. Quan chức này tiết lộ, con số trên cũng bao gồm khoảng 740.000 người đang ở Nga một cách bất hợp pháp.

Tháng 8, Tổng thống Putin đã ký hai luật liên bang mới, trong đó trao nhiều quyền hạn hơn cho các cơ quan nội vụ trong việc đưa ra quyết định về việc trục xuất người di cư bất hợp pháp. Người di cư bất hợp pháp trước đây chỉ có thể bị trục xuất thông qua quyết định của tòa án. Luật mới sẽ có hiệu lực vào ngày 5/2/2025.

Mới đây nhất, thị trưởng Moscow Sergey Sobyanin cho biết, từ năm tới, những công dân đến từ các nước miễn thị thực với Nga sẽ bắt đầu được cấp thẻ căn cước điện tử khi nhập cảnh vào thủ đô. Thẻ này sẽ lưu trữ mọi thông tin về người nhập cư, bao gồm ngày nhập cảnh, dữ liệu sinh trắc học, nơi làm việc và địa chỉ đăng ký của họ.

Dự án này sẽ trang bị thiết bị đọc thẻ điện tử cho lực lượng cảnh sát Moscow, giúp họ kiểm tra thông tin trên thẻ dễ dàng hơn. Đặc biệt, nếu thiết bị phát tín hiệu đèn đỏ, có nghĩa là người sở hữu thẻ có vấn đề pháp lý hoặc vi phạm quy định nhập cư và sẽ bị tạm giữ ngay lập tức.

Theo Ủy ban Điều tra của Nga, từ đầu năm đến nay, người di cư đã vi phạm hơn 26.000 vụ án hình sự, trong đó các vi phạm của những người cư trú bất hợp pháp tăng gấp ba lần, từ 2.880 vụ vào năm 2023 lên 8.059 vụ. Đồng thời, số vụ phạm tội liên quan đến các hành vi cực đoan đã tăng 14% so với năm ngoái, đạt con số 73 vụ.