Thông tin trên được đưa ra tại Hội nghị Sơ kết hoạt động 9 tháng đầu năm 2012 của nhóm công ty tài chính do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam tổ chức sáng 29/10, tại Hà Nội.

Nợ xấu tăng mạnh

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch Covid-19, tuy nhiên, thời gian qua các công ty tài chính tiêu dùng là hội viên của Hiệp hội đã rất tích cực mở rộng, đa dạng sản phẩm dịch vụ, giảm lãi suất, đơn giản hóa thủ tục cho vay nhằm tăng cường tiếp cận tín dụng qua các kênh chính thức, đặc biệt là với người dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Qua đó, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, gia tăng công bằng xã hội và hạn chế tín dụng đen.

Tính đến cuối tháng 9/2021, tổng vốn điều lệ của 12 công ty tài chính hội viên của Hiệp hội đạt 22.195 tỷ, tăng trên 21% so với tổng vốn điều lệ năm 2020 và chiếm khoảng gần 80% tổng vốn điều lệ của toàn khối các công ty tài chính. Tổng tài sản các công ty tài chính hội viên tính đến cuối tháng 9/2021 đạt khoảng 151.000 tỷ tăng nhẹ khoảng 2% so với cuối năm 2020.

Mặc dù vốn và tài sản được cải thiện, song tổng dư nợ tín dụng 9 tháng đầu năm nay của khối công ty tài chính gần như không tăng trưởng so với cuối năm 2020, đạt 129.000 tỷ đồng. Trong khi đó, tỷ lệ nợ xấu bình quân tăng lên 9-10%, cao hơn nhiều con số 6% cuối năm 2020 và có nguy cơ sẽ tiếp tục tăng cuối năm 2021.

Nguyên nhân được Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đưa ra là do đối tượng khách hàng chính là người lao động có thu nhập thấp, công nhân viên, tiểu thương - đây cũng chính là nhóm bị ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất bởi dịch bệnh Covid-19 nên doanh số giải ngân và thu nợ của các công ty tài chính suy giảm, có đơn vị tăng trưởng âm. Bên cạnh đó, việc phân loại nhóm nợ, trích lập dự phòng rủi ro, dự phòng bắt buộc (theo Thông tư 01,03,14) rất lớn và hiện đang được thực hiện thủ công, không có phần mềm phù hợp nên khó tránh khỏi việc xảy ra sai sót trong quá trình xác định nhóm nợ khách hàng.

Chưa kể, các công ty tài chính hiện rất lúng túng vì các vướng mắc liên quan đến các văn bản pháp lý như Nghị định 39/2014/NĐ-CP, Thông tư số 43/2016/TT-NHNN và Thông tư 18/2019/TT-NHNN chưa đưa ra cơ chế phân loại rõ ràng về cho vay tiêu dùng và vay phục vụ đời sống. Quy định về tổng dư nợ và tỷ lệ tối đa cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho khách hàng chưa phù hợp với nhu cầu người vay; Quy định về điểm giới thiệu dịch vụ (địa điểm, hợp đồng,...) làm hạn chế kênh tiếp cận khách hàng; Quy định về chỉ tiêu an toàn, tỷ lệ nợ xấu, quy định nội bộ (nhắc nợ, kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay) chưa phù hợp với đặc thù và tính chất hoạt động của công ty tài chính tiêu dùng và mức độ rủi ro của khách hàng…

“Hơn nữa, room tín dụng mà Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cấp cho các công ty tài chính quá thấp làm hạn chế khả năng tăng trưởng về quy mô và điều hòa tỷ lệ nợ xấu của các công ty tài chính do nhu cầu của khách hàng vay tăng lên nhất là sau dịch Covid-19 và chưa phù hợp với đề án tái cơ cấu đã được Thống đốc phê duyệt. Nhiều công ty tài chính tăng trưởng tín dụng âm trong quý 3/2021, thừa vốn song không thể mang đi đầu tư vào các giấy tờ có giá vì NHNN không cấp phép, dẫn tới giảm hiệu quả hoạt động” - ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.

Cũng theo Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19, song nhiều công ty tài chính vẫn tích cực hỗ trợ khách hàng. Cụ thể, trong những tháng đầu năm 2021, Công ty Tài chính Fe Credit đã có tới 400 nghìn khoản vay, trị giá khoảng 2 ngàn tỷ đồng được hưởng lãi suất ưu đãi; hay tại Lotte Finance, trong 8 tháng đầu năm 2021, tổng số khách hàng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ là 468 khách hàng với dư nợ 13,9 tỷ đồng, miễn giảm lãi và giữ nguyên nhóm nợ là 467 khách hàng với dư nợ 10,9 tỷ đồng; còn tại Công ty SHB Finance hỗ trợ cho 3.995 khách hàng cơ cấu lại thời hạn trả nợ vay với tổng dư nợ được cơ cấu là 104 tỷ đồng; Công ty MB SHINSEI hỗ trợ cho 18.493 khách hàng cơ cấu lại thời hạn trả nợ với tổng dư nợ đã được cơ cấu lại là hơn 381 tỷ đồng, miễn giảm lãi cho 29.320 khách hàng với tổng dư nợ được miễn giảm lãi lũy kế là gần 486 tỷ đồng,...

Gỡ rào cản chính sách

Trước khó khăn, bất cập hiện hành, tại hội nghị, các công ty tài chính kiến nghị cơ quan quản lý gỡ rảo cản chính sách, rà soát lại các thông tư, các Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Bộ luật Dân sự, Luật Các tổ chức tín dụng để hạn chế sự chồng chéo; điều chỉnh các quy định cho phù hợp hơn với đặc thù hoạt động của công ty tài chính tiêu dùng, đặc biệt trong giai đoạn đang bị ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh Covid-19.

Cụ thể, các công ty tài chính đề nghị NHNN tháo gỡ các vướng mắc, bất cập liên quan đến Thông tư 43: Xem xét tỷ lệ nợ xấu định hướng riêng cho nhóm công ty tài chính, theo trung bình các công ty tài chính tiêu dùng, phù hợp đặc thù ngành. Đồng thời, kịp thời hoàn thiện, bổ sung các văn bản hướng dẫn (hành lang pháp lý) áp dụng công nghệ số, chuyển đổi số như eKYC, định danh số, chữ ký số, chữ ký điện tử, bao gồm cả việc giải quyết các tranh chấp đối với các giao dịch được thiết lập dưới hình thức chữ ký số, chữ ký điện tử, hướng dẫn phương thức thanh toán qua ví điện tử…

Các công ty tài chính kiến nghị, sửa đổi quy định về điểm giới thiệu dịch vụ theo hướng mở hơn, cho phép các công ty tài chính mở các điểm giới thiệu dịch vụ để giới thiệu đa dạng các sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng phù hợp với điều kiện, đặc thù hoạt động của công ty tài chính tiêu dùng. Bên cạnh đó, kiến nghị NHNN điều chỉnh lộ trình giảm tỷ lệ tổng dư nợ cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho khách hàng so với tổng dư nợ tín dụng tiêu dùng của công ty tài chính để đảm bảo đáp ứng yêu cầu thiết thực của người dân, hạn chế người dân tìm đến “tín dụng đen” trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp và khó lường.

Đồng thời kiến nghị, nới rộng phạm vi hoạt động của các công ty tài chính để đa dạng hóa dịch vụ, tối ưu hóa các nguồn lực, tăng doanh thu. Từ đó, kéo chi phí vốn, chi phí hoạt động xuống thấp, làm tiền đề để giảm lãi suất cho vay đồng thời có thể sử dụng data khách hàng từ các dịch vụ khác để đánh giá năng lực tài chính cũng như hỗ trợ công tác thu hồi nợ…

Ngoài ra, các công ty tài chính cũng kiến nghị, NHNN xem xét chỉnh sửa, bổ sung quy định tại Thông tư 39 theo hướng đưa ra tiêu chí cho vay phù hợp với khách hàng cá nhân vay tiêu dùng. Trong đó, điều chỉnh mức lãi chậm trả lãi và xem xét bổ sung các quy định cho phép các tổ chức tín dụng có thể chủ động trong việc áp dụng các quy định về cho vay theo hướng tinh gọn thủ tục trên cơ sở bảo đảm an toàn và tự chịu trách nhiệm về chất lượng tín dụng để phù hợp hơn với đặc thù công tác thu hồi nợ và đối tượng khác hàng vay vốn của các công ty tài chính. Hay, kiến nghị NHNN sớm ban hành các hành lang pháp lý cụ thể về hoạt động cho vay có sử dụng các phương thức điện tử và đẩy mạnh truyền thông hoạt động cho vay tiêu dùng chính thống tới khác hàng…