Ngay từ đầu năm 2019, trước khả năng vấn đề gian lận xuất xứ và lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM) có những diễn biến phức tạp, Bộ Công Thương đã nghiên cứu và tham mưu với Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 824/QĐ-TTg ngày 04 tháng 7 năm 2019 phê duyệt Đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ”.

Bộ Công Thương cũng đã tham mưu và trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 119/NQ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2019 về một số biện pháp cấp bách nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phòng chống gian lận xuất xứ, chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp. Quyết định 824 và Nghị quyết 119 đã đề ra những giải pháp cụ thể, đồng bộ để Bộ Công Thương cùng với các bộ, ngành liên quan triển khai thực hiện nhằm đấu tranh chống lại các hành vi gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, lẩn tránh biện pháp PVTM.

Công tác đấu trranh chống lẩn tránh biện pháp PVTM, gian lận thương mại, xuất xứ hàng hóa đang được đẩy mạnh

Thời gian qua, các biện pháp thực hiện công tác chống lẩn tránh biện pháp PVTM, gian lận thương mại, xuất xứ hàng hóa đã được các Bộ ngành triển khai một cách có hệ thống và đồng bộ. Trong đó, Bộ Công Thương đã có nhiều hoạt động phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền ở nước nhập khẩu để trao đổi thông tin, xử lý các vụ việc gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp; chia sẻ kinh nghiệm đấu tranh phòng chống các hành vi gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp. Mặt khác, trong các vụ việc nước ngoài điều tra chống lẩn tránh biện pháp PVTM, Bộ Công Thương cũng đã đồng hành cùng với các doanh nghiệp sản xuất chân chính để trao đổi, phối hợp với các cơ quan điều tra của nước nhập khẩu nhằm bảo vệ quyền lợi và lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp Việt Nam.

Thực hiện Quyết định số 824/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan cũng đã tích cực chỉ đạo trong toàn ngành triển khai loạt giải pháp từ việc đề xuất, hoàn thiện cơ chế chính sách đến trực tiếp đấu tranh phát hiện các hành vi vi phạm.

Theo đó, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã cụ thể hóa Quyết định của Thủ tướng Chính phủ bằng việc ban hành các văn bản, chỉ thị hướng dẫn các đơn vị thực hiện đồng bộ các giải pháp chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng quy định, chuyển tải bất hợp pháp và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ như: Quyết định số 1662/QĐ-BTC ngày 27/8/2019, Công văn số 5189/TCHQ-GSQL ngày 13/8/2019 về các biện pháp kiểm tra, xác định xuất xứ, chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp; Chỉ thị số 7988/CT-TCHQ ngày 25/12/2019 của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan tăng cường thực hiện đồng bộ các giải pháp chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng quy định chuyển tải bất hợp pháp và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Đồng thời, thực hiện tổ chức sắp xếp, đào tạo cán bộ công chức ở khâu thủ tục để tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện các vụ việc gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp để xử lý theo đúng quy định; thu thập, phân tích thông tin trong nước và ngoài nước để xác định mặt hàng, doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm hành vi vi phạm; rà soát xác định những giao dịch, công ty xuất nhập khẩu có kim ngạch xuất nhập khẩu tăng đột biến so với năng lực, quy mô sản xuất để tiến hành thu thập, củng cố thông tin, tiến hành phân tích quyết định kiểm tra, xác minh, điều tra làm rõ dấu hiệu vi phạm.

Đặc biệt, hoạt động đấu tranh được hải quan thực hiện thông qua kế hoạch thanh tra, điều tra, xác minh cụ thể, như: lập kế hoạch, thực hiện các chuyên đề, chuyên án để thực hiện kiểm tra, xác minh làm rõ theo ngành hàng, đối tượng cụ thể như thực hiện điều tra, xác minh làm rõ đối với mặt hàng gỗ dán, gỗ ván sàn; mặt hàng xe đạp, xe đạp điện nhập khẩu...; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra sau thông quan đối với lĩnh vực xuất xứ hàng hóa để kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm.

Ngành hải quan tăng cường thực hiện đồng bộ các giải pháp chống gian lận, giả mạo xuất xứ

Bên cạnh đó, một số văn bản quy phạm pháp luật đã được sửa đổi, bổ sung đáp ứng yêu cầu quản lý như: sửa đổi, bổ sung Thông tư số 38/2018/TT-BTC ngày 20/4/2018 của Bộ Tài chính quy định về kiểm tra, xác định xuất xứ hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu (tại Thông tư số 62/2019/TT-BTC ngày 5/9/2019). Sửa đổi, bổ sung các chế tài xử phạt liên quan đến xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa tại Nghị định số 127/2013/NĐ-CP, Nghị định số 45/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016 quy định xử phạt vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính trong lĩnh lực hải quan, trong đó bổ sung chế tài xử phạt đối với hành vi gian lận xuất xứ, giả mạo nhãn hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp...

Triển khai các biện pháp đấu tranh, Bộ Tài chính còn tích cực phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, kiến nghị trao đổi, kết nối thông tin cấp C/O giữa Bộ Công Thương, Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) với cơ quan Hải quan để thực hiện kiểm tra, đối chiếu nhằm ngăn chặn tình trạng gian lận, giả mạo xuất xứ theo từng lô hàng; phối hợp với các Hiệp hội để thực hiện đánh giá năng lực sản xuất, xuất khẩu của từng ngành hàng, xác định các mặt hàng xuất nhập khẩu có hiện tượng tăng đột biến, xác định các doanh nghiệp có rủi ro cao gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp để áp dụng các biện pháp nghiệp vụ thích hợp.

Ngoài ra, hoạt động hợp tác quốc tế trong công tác đấu tranh, ngăn chặn gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp được tăng cường triển khai thông qua việc chủ động sẵn sàng kết nối trao đổi thông tin với cơ quan Hải quan, cơ quan điều tra các nước để đấu tranh, ngăn chặn tình trạng gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp làm ăn chân chính, bảo vệ người tiêu dùng. Tổ chức hợp tác với cơ quan phòng chống gian lận châu Âu (OLAF) để phối hợp điều tra, xác minh các hành vi gian lận liên quan đến xuất xứ đối với một số mặt hàng như tấm pin năng lượng mặt trời, thép phủ sơn, tôm sú và tôm thẻ chân trắng, xe đạp, xe đạp điện, tế bào quang điện…

Nhờ sự phối hợp đồng bộ của các Bộ ngành, công tác chống lẩn tránh biện pháp PVTM, gian lận thương mại, xuất xứ hàng hóa đến nay đã có những hiệu quả bước đầu, bảo vệ lợi ích chân chính của doanh nghiệp, ngành sản xuất trong nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập của nền kinh tế toàn cầu mạnh mẽ hiện nay, theo ông Chu Thắng Trung – Phó Cục trưởng Cục PVTM, để công tác này tiếp tục hiệu quả, cần xác định phương châm lấy phòng ngừa làm chính. Theo đó, việc nâng cao nâng cao nhận thức và sự tự giác tuân thủ của các doanh nghiệp để ngăn chặn từ xa các hành vi vi phạm là hết sức quan trọng. “Bộ Công Thương đã và đang đẩy mạnh tổ chức nhiều hoạt động thông tin, tuyên truyền, phổ biến các quy định về chống lẩn tránh biện pháp PVTM, gian lận xuất xứ, nhằm nâng cao nhận thức và sự tự giác tuân thủ của các doanh nghiệp”- ông Trung cho hay.