Hoàn toàn có thể thích nghi

Đây là hội nghị đầu tiên của Bộ Công Thương với cộng đồng DN cả nước liên quan đến thực thi và khai thác hiệu quả Hiệp định EVFTA. Từ thực tế hoạt động của DNNVV Việt Nam trong thời gian qua, theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, trong bối cảnh DNNVV Việt Nam chiếm đến 97% số DN cả nước, thực sự là “trái tim của nền kinh tế” như khẳng định của Bộ trưởng, cần chủ động và sớm tạo ra sự thống nhất để thực thi EVFTA có hiệu quả với các DNNVV Việt Nam.

Theo Bộ trưởng, công cụ đã có, môi trường đã có nhưng không thể dừng lại đó mà phải bắt tay cùng làm. Mong muốn EVFTA được tổ chức thực hiện khai thác hiệu quả cao nhất với DNNVV. Đồng thời, cần quyết tâm hành động trong bước đi cụ thể để DNNVV trở thành chủ thể cũng như thụ hưởng Hiệp định EVFTA. Các cơ quan quản lý cần luôn đồng hành để hỗ trợ cộng đồng DN nói chung cũng như DNNVV nói riêng.

Hiệp định EVFTA là một FTA thế hệ mới, với chất lượng và những cam kết thuộc hàng cao nhất từ trước đến nay của Việt Nam. Liệu DNNVV Việt Nam có bị “ngợp” trong các cam kết đó hay không? Câu trả lời được đưa ra tại hội nghị là, DNNVV Việt Nam hoàn toàn có thể thích nghi được với những cam kết nêu trong hiệp định, cho dù những tiêu chuẩn, chi phí thương mại của EU thuộc hàng cao nhất, nhì thế giới. Nói như ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), Hiệp định EVFTA dù có đến hàng nghìn trang đi nữa, mỗi DNNVV Việt Nam đều có thể tìm thấy riêng cho mình 1- 2 trang để cùng cả cộng đồng DN thực thi hiệp định.

Phân tích sâu hơn về những điểm cốt lõi nhất của EVFTA, ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), Phó Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về kinh tế và thương mại quốc tế - cho rằng, tính tương tác bổ sung cho nhau giữa EU và Việt Nam được thể hiện rất rõ trong hiệp định, cho dù hai nền kinh tế ở trong trạng thái bất tương xứng. Đây cũng là cơ hội mà DNNVV Việt Nam cần nắm lấy.

Theo ông Lương Hoàng Thái, khác với mô hình Mỹ chuyên bảo hộ các DN “khủng”, EU là mô hình bảo vệ chỉ dẫn địa lý tới hộ gia đình, đây chính là mô hình phù hợp với DNNVV Việt Nam. Thêm nữa, các cam kết phát triển bền vững Việt Nam đã thể hiện trong Hiệp định EVFTA cũng đồng nghĩa với việc DN Việt Nam sẽ không phải quá bận tậm xin các chứng chỉ kỹ thuật như đã từng diễn ra trong quá khứ với các hiệp định thương mại. Điều này cũng có nghĩa, các cam kết của EVFTA được các chuyên gia xem là hoàn toàn có thể lan tỏa tới cả DNNVV, góp phần tạo sự ổn định về kinh tế - xã hội, tránh được bài học xung đột lợi ích như đã xảy ra ở nhiều nước.

Ông Trần Thanh Hải cho rằng, EVFTA có thể được xem như một văn bản giảm thuế mang tính bền vững. Đặc biệt, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, một số mặt hàng có thể được hưởng lợi ngay. Cùng đó, trong quá trình thực thi EVFTA, EU áp dụng cơ chế thu hoạch sớm (REX) cho phép DN được tự chứng nhận xuất xứ. Đây là điều DN cần nắm bắt để biến thành lợi ích của mình.

Phối hợp cùng địa phương hỗ trợ doanh nghiệp

Tại hội nghị này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đã trực tiếp trả lời các kiến nghị của Vinasme cũng như đại diện nhiều hiệp hội DNNVV các địa phương. Hội nghị đã thực sự trở thành một cuộc đối thoại không có trong kịch bản ban đầu giữa Bộ trưởng Trần Tuấn Anh và cộng đồng DNNVV cả nước.

Ông Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Vinasme - đã đưa ra kiến nghị của cộng đồng DNNVV cả nước trong thực hiện Hiệp định EVFTA. Đó là các kiến nghị đẩy nhanh hơn nữa cải cách hành chính; đẩy mạnh tuyên truyền, truyền thông về hiệp định; tăng nguồn lực, vốn vay và tạo thuận lợi để triển khai các dự án EVFTA; cắt giảm các tiêu chí đấu thầu để DNNVV có cơ hội tham gia, hỗ trợ DN ứng dụng khoa học - công nghệ, tập trung khai thác thị trường nội địa cùng với khai thác “nền kinh tế ban đêm”…

Liên quan đến các kiến nghị này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, trên thực tế, đã có chỉ đạo và sẽ có trong Chương trình hành động của Chính phủ thực thi EVFTA; bên cạnh đó, thực thi hiệp định cũng là câu chuyện cụ thể của từng địa phương, DN.

Về đề xuất số hóa xúc tiến thương mại để mọi DNNVV đều có cơ hội tham gia, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định, quan điểm của Bộ là ủng hộ việc thay đổi mô hình tổ chức xúc tiến thương mại để có hiệu quả cao hơn. Bộ quyết tâm làm cơ sở dữ liệu quốc gia về xuất nhập khẩu, công nghiệp và một số lĩnh vực khác. Đặc biệt, Việt Nam và EU sẽ hợp tác xây dựng trung tâm cơ sở dữ liệu về xuất nhập khẩu để thực hiện EVFTA.

Chia sẻ các quan tâm và kiến nghị của nhiều hiệp hội DNNVV về việc làm sao tăng được xuất khẩu thủ công mỹ nghệ, thủy sản, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lưu ý các địa phương về cam kết phát triển bền vững của Việt Nam đã được thiết kế thành một chương riêng của EVFTA. Các địa phương cần quan tâm để tránh lặp lại bài học “thẻ vàng” với thủy sản xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Bộ Công Thương sẽ tích cực rà soát, đôn đốc thực hiện, phối hợp cùng các địa phương hỗ trợ DN nội luật hóa những nội dung của EVFTA, bởi DNNVV là “trọng tâm trong chương trình phát triển của Chính phủ, các cơ chế sẽ được cụ thể hóa”.

Về mối quan ngại rằng DN lớn của châu Âu liệu nhờ vào EVFTA có tiến hành hoạt động mua bán và sáp nhập các DN trong những ngành kinh tế chủ chốt của Việt Nam hay không, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, Chính phủ đã lưu ý vấn đề này và cùng với việc thu hút đầu tư là các chính sách sàng lọc để bảo vệ lợi ích quốc gia. “Hỗ trợ DNNVV phát triển cũng như tận dụng được các lợi ích của EVFTA là trách nhiệm pháp lý và đạo lý của Bộ Công Thương” - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.