Theo kế hoạch, sáng mai ngày 3/11/2023, tiếp tục Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), để có thêm thông tin đến đọc giả, bên lề hành lang Quốc hội, phóng viên Vuasanca đã có cuộc trao đổi với đại biểu Quốc hội Vũ Tiến Lộc - đoàn Hà Nội, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc - đoàn Hà Nội, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (Ảnh: Thu Hường)

Đánh giá của ông về dự án Luật Đất đai sửa đổi sẽ được đưa ra thông qua Quốc hội tại Kỳ họp này?

Luật Đất đai là bộ luật quan trọng liên quan tới cuộc sống của người dân, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong những ngày này, cử tri cả nước đang hướng về Hội trường Ba Đình để chờ đợi quyết sách quan trọng của Quốc hội liên quan tới Luật Đất đai.

Cho đến thời điểm hiện nay, Luật Đất đai và các quy định có liên quan đang là một điểm nghẽn lớn trong phát triển kinh tế- xã hội của đất nước. Vì vậy, huy động nguồn lực đất đai cho sự phát triển của đất nước rất quan trọng, đặc biệt ở các nước phát triển trung bình như Việt Nam.

Do đó, khi sửa đổi Luật Đất đai một cách đồng bộ với các pháp luật có liên quan sẽ trở thành giải pháp quan trọng để có thể khơi thông các nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội thời gian tới.

Trong quá trình soạn thảo Luật Đất đai, cử tri, nhân dân trên cả nước đã tham gia rất tích cực với hơn 12 triệu lượt ý kiến; các cấp, ngành, các nhà khoa học cũng tích cực tham gia góp ý. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn nhiều vấn đề có ý kiến khác nhau, song tôi cho rằng việc còn ý kiến khác nhau là điều bình thường bởi vì đây là bộ Luật khó.

Hy vọng Quốc hội sẽ thông qua Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) nhưng phải có những giải pháp tháo gỡ các vướng mắc.

Theo ông, những nội dung nào trong Dự thảo Luật còn ý kiến khác nhau?

Tôi và các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đặc biệt quan tâm đến hai nội dung cốt lõi, là linh hồn của Dự thảo Luật Đất đai mà vấn đề này cũng đang còn ý kiến khác nhau và cần những đổi mới đột phá. Đó là vấn đề hành chính đất đai và tài chính đất đai.

Về hành chính đất đai liên quan đến các nội dung như: Quy hoạch, thủ tục hành chính trong việc chứng nhận quyền sử dụng đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất…

Về tài chính đất đai liên quan tới vấn đề giá đất, địa tô chênh lệch, kiểm soát giá của quyền sử dụng đất. Theo tôi, giá của quyền sử dụng đất đai rất quan trọng vì nó liên quan đến sức cạnh tranh của nền kinh tế. Do đó, không phải giá đất càng cao càng tốt, không phải Nhà nước thu được càng nhiều càng tốt trong việc cho thuê, hay chuyển giao quyền sử dụng đất mà giá đất phải hợp lý để đảm bảo năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong cạnh tranh quốc tế.

Tôi cho rằng, việc sửa đổi Luật Đất đai phải xuất phát từ nhu cầu thể chế hóa đường lối của Đảng, đồng thời đảm bảo yêu cầu của thực tiễn cuộc sống, từ cuộc sống của người dân. Cụ thể chúng ta không chỉ thể chế hóa Nghị quyết 18 của Trung ương mà còn phải thể chế các Nghị quyết của Đảng về phát triển kinh tế - xã hội, Nghị quyết về thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nghị quyết về phát triển du lịch; hội nhập … Thậm chí là các nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị về phát triển ngành, phát triển doanh nghiệp... Do đó, cần tiếp cận một cách tổng thể trong quá trình xây dựng và sửa đổi dự thảo Luật.

Tôi đặc biệt quan tâm tới vấn đề thu hồi đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, nhất là đất nông nghiệp chuyển sang công nghiệp, dịch vụ, phát triển đô thị. Hiện nay, Nghị quyết của Trung ương có yêu cầu Nhà nước sẽ thu hồi đất đối với những dự án phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng. Những dự án nào được coi là dự án vì lợi ích quốc gia, công cộng thì đang còn nhiều ý kiến khác nhau.

Những dự án nào được coi là những dự án vì lợi ích quốc gia, công cộng đang còn nhiều ý kiến khác nhau (Ảnh minh họa)

Hay những dự án trọng điểm nằm trong quy hoạch phát triển ngành, vùng, phát triển quốc gia; những dự án đã được Quốc hội thông qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thông qua, Hội đồng nhân dân các cấp thông qua chủ trương là những dự án đủ điều kiện vì lợi ích quốc gia, công cộng. Dù chúng ta thu hồi để đấu giá, đấu thầu cho các doanh nghiệp triển khai, các dự án đó cũng không chỉ nhằm mục đích tạo lợi nhuận của doanh nghiệp mà còn tạo ra công ăn việc làm cho xã hội, đóng góp vào tăng trưởng, tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Đặc biệt vì những dự án có tính chất động lực vì sự phát triển của cả nước, cả vùng cho nên Quốc hội, Chính phủ Thủ tướng, Chính phủ mới phải thông qua chủ trương đầu tư. Do đó, tôi cho rằng, những dự án lớn, trọng điểm cho tất cả các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh nhưng khi đã được Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ thông qua chủ trương đầu tư đều thuộc diện có thể được xem xét đưa vào diện mà Nhà nước thu hồi đất để đấu thầu, đấu giá, xây dựng các cái dự án sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, hiện nay, chúng ta có phần ưu tiên cho các dự án về phát triển công nghiệp nhưng phát triển dịch vụ, thương mại, du lịch, hay trung tâm tài chính quốc tế còn chưa được quan tâm. Trong khi những vấn đề đó có vai trò hoàn toàn không thua kém các dự án phát triển công nghiệp, khu công nghiệp bởi vì chúng ta đang trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Đồng thời, đang chuyển dịch cơ cấu kinh tế, trong đó cơ cấu dịch vụ du lịch trong nền kinh tế nước ta đang là lĩnh vực tập trung phát triển vì khả năng tạo ra giá trị gia tăng cao cho nền kinh tế. Chúng ta đặt ra mục tiêu khu vực dịch vụ đến năm 2030 phải chiếm 50% cơ cấu kinh tế của đất nước; khu vực du lịch phải chiếm đến 15% tổng JDP của nền kinh tế. Vì vậy, đây chính là khu vực phát triển có tính chất động lực của nền kinh tế và để tạo nên những thành quả như vậy cần có những dự án động lực, dự án trọng điểm cho từng vùng, từng địa phương và trong cả nước.

Những dự án trọng điểm đó đã nằm trong quy hoạch rồi và đã được các cấp có thẩm quyền thông qua và các dự án này là nhằm thực hiện đường lối của Đảng về phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, những dự án này có thể đưa diện Nhà nước thu hồi đất và giao cho các doanh nghiệp theo các phương thức phù hợp.

Thu hồi và bồi thường đất đai cho các dự án luôn là vấn đề gây khiếu kiện và làm chậm tiến độ các dự án cho phát triển kinh tế - xã hội. Vậy theo ông, vấn đề này cần giải quyết như thế nào trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)?

Vấn đề ở đây là giá chuyển nhượng và địa tô chênh lệch. Theo tôi, chúng ta đã đề ra nguyên tắc là: Giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất phải theo giá thị trường và địa tô chênh lệch phải đảm bảo phân bổ hài hòa giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Do đó, khi đã đảm bảo giá theo nguyên tắc thị trường và phân phối một cách hài hòa địa tô do có sự chuyển đổi mục đích sử dụng đất thì sẽ đảm bảo được mục đích của Luật Đất đai.

Mặt khác, vấn đề thỏa thuận bồi thường khi doanh nghiệp thu hồi đất hiện nay là vấn đề rất phức tạp, khó, do đó, Nhà nước đứng ra đảm nhận là phù hợp. Bởi vì ở đây có các chủ thể tham gia, phải đảm bảo hài hòa quyền lợi của nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Nếu chỉ doanh nghiệp với người dân đứng ra thỏa thuận thì rất khó khăn nhưng Nhà nước với vai trò trung gian, chủ sở hữu đất đai đứng ra thu hồi sẽ đảm bảo hài hòa lợi ích của người dân, doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo lợi ích của Nhà nước.

Việc mở rộng đối tượng thu hồi đất, mở rộng đối tượng là các dự án trọng điểm đã được các cấp có thẩm quyền quyết định theo quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Do vậy, khi chúng ta bổ sung trong dự thảo Luật những đối tượng này sẽ tạo động lực, tháo gỡ được các vướng mắc về tiếp cận đất đai hiện nay trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Một vấn đề cũng còn những ý kiến khác nhau, đó là việc các nhà đầu tư nước ngoài có thể nhận chuyển quyền sử dụng đất trong các khu công nghiệp, cụm công nghiệp nhưng đối với các cái dự án khác nằm ngoài khu vực đó như: Dịch vụ, thương mại… thì không được trực tiếp nhận chuyển quyền sử dụng đất. Theo tôi quy định như vậy có phần chưa hợp lý, bởi vì thu hút đầu tư nước ngoài cũng nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, kể cả lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ, tài chính, du lịch… đều là dự án mà phục vụ mục tiêu quốc kế, dân sinh của đất nước và cần khuyến khích nhà đầu tư tham gia.

Vấn đề quan trọng nhất là giá đất phải đảm đảm bảo giá thị trường và địa tô chênh lệch được phân bổ một cách hợp lý thì sẽ tạo ra bước đột phá trong việc thông qua dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), đáp ứng mong đợi của toàn dân.

Xin cảm ơn ông!