Trong một sự thay đổi đáng kể trên thị trường gạo trong nước, giá gạo đã tăng 10 - 15% sau quyết định gần đây của Chính phủ Ấn Độ về việc dỡ bỏ lệnh hạn chế xuất khẩu đối với gạo non- basmati. Động thái này, được công bố vào ngày 28 tháng 9, trùng với thời điểm nhu cầu gạo Ấn Độ trên toàn cầu tăng mạnh, ngay cả khi giá gạo quốc tế đã giảm tới 15%. Các biện pháp của chính phủ đã miễn thuế xuất khẩu gạo trắng non-basmati và giảm thuế đối với gạo đồ xuống còn 10%. Việc cắt giảm thuế này diễn ra nhanh chóng sau khi chính phủ xóa bỏ giá xuất khẩu tối thiểu đối với gạo basmati.

Những hành động như vậy đã được thực hiện vào thời điểm Ấn Độ đang có lượng gạo dự trữ dồi dào trong các kho của chính phủ, cho thấy một động thái chiến lược nhằm thúc đẩy xuất khẩu và tận dụng nhu cầu toàn cầu đang tăng. Giá gạo toàn cầu trước đó đã tăng vọt lên mức cao nhất trong hơn 15 năm sau quyết định của Ấn Độ vào năm ngoái về việc cấm xuất khẩu gạo trắng và áp thuế 20% đối với gạo đồ.

Ảnh minh hoạ

Hiện tại, khi Ấn Độ tái gia nhập thị trường toàn cầu, các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan và Việt Nam đang phản ứng bằng cách điều chỉnh giá. Giá của một số loại gạo Thái Lan, vốn được bán với giá 800 USD một tấn, đã giảm xuống còn 710 USD một tấn trong vài ngày qua. Có áp lực giá đối với gạo cung cấp cho các thị trường toàn cầu từ Thái Lan, Việt Nam và Philippines khi Ấn Độ mở cửa xuất khẩu. Ấn Độ trước đây nắm giữ 45% thị phần gạo toàn cầu, với các điểm đến xuất khẩu hàng đầu bao gồm Iran, Ả Rập Xê Út, Trung Quốc, Benin và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Tuy nhiên, giá trong nước tăng gần đây có thể gây thách thức cho người tiêu dùng, đặc biệt là khi mùa lễ hội đang đến gần, trong bối cảnh chi phí tăng cao của dầu ăn, rau và các sản phẩm nông nghiệp khác. Các công ty xuất khẩu gạo đồ cho rằng, giá gạo trong nước sẽ vẫn ổn định cho đến khi vụ mùa mới đến. Nhu cầu gạo toàn cầu là rất lớn. Tâm lý này được phản ánh trong giá tăng của các loại gạo phổ biến; ví dụ, giá gạo Swarna, một loại gạo chủ lực xuất khẩu sang châu Phi và các khu vực khác, đã tăng từ 35 Rupee/kg lên 41 Rupee/kg chỉ trong một tuần.

Nhìn chung, những thay đổi chính sách gần đây của chính phủ Ấn Độ đã tạo ra một kịch bản phức tạp: trong khi mở cửa cho xuất khẩu, họ có thể vô tình gây áp lực cho người tiêu dùng trong nước với giá cả tăng trong ngắn hạn. Khi thị trường điều chỉnh, mọi sự chú ý sẽ đổ dồn vào cách những thay đổi này sẽ tác động đến tình trạng sẵn có và khả năng chi trả cho gạo ở Ấn Độ trong giai đoạn lễ hội quan trọng này.

Theo các nhà xuất khẩu gạo, các nhà cung cấp từ Thái Lan, Việt Nam và Pakistan đang phản ứng với động thái của Ấn Độ bằng cách hạ giá xuất khẩu. Tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Ấn Độ trong năm 2023-2024 đạt 10,42 tỷ USD, giảm 6,5% so với năm tài chính trước. Nguyên nhân chủ yếu là do lượng gạo non-basmati xuất khẩu giảm sau lệnh hạn chế xuất khẩu do chính phủ công bố. Tuy nhiên, do nhu cầu gạo toàn cầu tăng lên sau khi lệnh hạn chế xuất khẩu được dỡ bỏ, giá trong nước đã bắt đầu tăng và sẽ gây khó khăn cho người tiêu dùng trong mùa lễ hội cùng với việc tăng giá dầu ăn, rau và các mặt hàng nông sản khác.