Nhiều di tích tại phố cổ Hội An (Quảng Nam) đang bị đe dọa xuống cấp do mối mọt xâm hại

Hàng trăm di tích bị mối mọt xâm hại nặng

Kết quả khảo sát của Trung tâm quản lý bảo tồn Di sản văn hóa Hội An và Viện Sinh thái và Bảo vệ công trình (Bộ NN&PTNT) tại 800 di tích ở phố cổ Hội An cho thấy, có tới 265 di tích đang bị mối mọt gây hại ở mức độ rất nặng.

Tình trạng này còn có khả năng gia tăng do nhiều di tích tại Hội An hiện đang tạm dừng hoạt động.

Do ảnh hưởng của dịch Covid – 19, các đường bay thương mại quốc tế phải tạm dừng, lượng khách, nhất là khách quốc tế tới TP. Hội An năm 2020 sụt giảm mạnh. Cũng vì vậy, nhiều di tích, điểm tham quan tại Hội An cũng phải tạm đóng cửa.

Theo Trung tâm quản lý bảo tồn Di sản văn hóa Hội An, phần lớn các di tích ở Hội An đều là của tư nhân. Qua khảo sát, sau đợt dịch bệnh Covid – 19 lần 1, có đến 60% di tích tạm dừng hoạt động.

Việc tạm dừng hoạt động, không có người ra vào cùng với độ ẩm không khí cao là điều kiện để mối mọt sinh sôi, phát triển.

Cùng với đó, trong năm 2020, nhiều trận lũ lụt và mưa lớn, nước dâng cao bồi thêm cơ hội để mối mọt xâm hại các di tích có hạng mục bằng gỗ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc bảo tồn di tích.

Độ ẩm không khí cao, nhiều lần nước lớn cùng với việc tạm dừng đóng cửa đã tạo điều kiện để mối mọt phát triển xâm hại các di tích tại Hội An

Tại một di tích loại 1 trên đường Nguyễn Thái Học, ông Trần Trung Hưng – cán bộ Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An chỉ ra những điểm tại cột nhà và xà nhà đang bị mối mọt xâm hại nặng. “Nếu thời gian tới không kịp thời xử lý thì sẽ lân lan ra các vùng khác, nó sẽ ăn và phá vỡ kiến trúc, kết cấu gỗ (giá trị đặc trưng tạo nên di tích phố cổ), làm sụp đổ cục bộ một phần di tích”, ông Hưng nói.

Nỗ lực bảo tồn, bảo vệ di tích

Theo ông Phạm Phú Ngọc – Giám đốc Trung tâm quản lý bảo tồn Di sản văn hóa Hội An, các di tích tại phố cổ Hội An đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Khó khăn hiện hữu là kinh phí hạn hẹp, thách thức hiện hữu lớn đó là cháy nổ và mối mọt xâm hại.

Ông Ngọc cho biết, hiện tại, vấn đề cháy nổ đang được thành phố xử lý từng bước bằng việc thí điểm đầu tư hệ thống báo cháy tại khoảng 40 nhà tại tuyến đường Trần Phú. Riêng vấn đề mối mọt thì còn nhiều khó khăn.

Đặc thù là phố cổ, các di tích phần lớn đều có các bộ phận cấu thành từ gỗ, trước nguy cơ di tích bị xuống cấp do điều kiện thời tiết và mối mọt, ngay từ năm 2010, TP. Hội An đã có dự án chống mối mọt cho toàn bộ các di tích tại phố cổ. Trong vòng 2 năm, đã có hơn 1.000 di tích, nhà cổ trong TP. Hội An được trùng tu. Tuy nhiên, sau một thời gian, đến năm 2018, mối mọt lại xuất hiện nhiều trở lại. Và đến nay, số lượng di tích đang bị mối mọt xâm hại và có nguy cơ bị xâm hại đang gia tăng. “Hiện Trung tâm đang triển khai dự án “Xử lý côn trùng gây hại gỗ khu phố cổ Hội An”, tập trung xử lý những di tích bị mối mọt xâm hại nặng và rất nặng ở khu phố cổ. Mục tiêu của dự án là xử lý triệt để toàn bộ các tổ mối đang gây hại gỗ di tích, ngăn chặn sự tái nhiễm trở lại công trình cũng như lây lan sang các di tích khác trong khu phố cổ, góp phần bảo vệ, bảo tồn phát huy giá trị di sản văn hóa Hội An", ông Ngọc chia sẻ.

Trung tâm quản lý bảo tồn Di sản văn hóa Hội An đang xử lý côn trùng gây hại gỗ trong một di tích tại phố cổ Hội An

Cũng theo ông Ngọc, việc chống mối mọt không phải có thể xử lý triệt để bởi yếu tố khách quan là thời tiết và đặc thù nhà gỗ. Vì vậy, phải xác định đây là công tác lâu dài, thường xuyên duy tu, phát hiện và xử lý. Điều quan trọng là phát hiện càng sớm thì thời gian xử lý càng nhanh và dễ dàng hơn. “Vừa qua nhiều chủ nhà (di tích) cũng trao đổi với Trung tâm xin khảo sát, tuy nhiên do dịch bệnh nên ảnh hưởng lớn tới kinh tế, di tích này chưa đủ kinh phí để sửa chữa. Giờ thành phố đang có dự án và trình tỉnh thẩm định. Nếu được phê duyệt chúng tôi sẽ đưa những di tích có mối mọt xâm hại vào trong giai đoạn triển khai xử lý”, ông Ngọc nói thêm.