Đó là nhận định của các lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại đối với hàng hóa kinh doanh trên môi trường số, thương mại điện tử được vận chuyển theo hình thức chuyển phát nhanh do các quy định của pháp luật và thiếu cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng.

Ông Nguyễn Cảnh Thắng, Trưởng Phòng Phòng chống buôn lậu và xử lý vi phạm (Cục Hải quan Quảng Ninh) chia sẻ: “Hiện nay một giao dịch trên zalo, Facebook, trên sàn thương mại điện tử… cũng được vận chuyển qua cửa khẩu, qua bưu điện, hàng hóa mở tờ khai được đi thẳng… trong khi chế tài xử lý đối với các sàn giao dịch thương mại điện tử chưa có”.

Đánh giá qua thực tiễn đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả trên địa bàn tỉnh của Cục Hải quan Quảng Ninh cho thấy, công tác này đang gặp không ít khó khăn, vướng mắc, như: Các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên thương mại điện tử thường không có cửa hàng cụ thể mà đặt hàng, lấy hàng ở nơi khác sau đó sử dụng dịch vụ cung ứng của các đơn vị vận chuyển, chuyển phát nhanh, thu tiền hộ và trên bao bì đơn hàng không thể hiện địa chỉ của người bán nên công tác phát hiện, xử lý chưa triệt để.

Bên cạnh đó, một cá nhân có thể lập nhiều tài khoản mạng xã hội để kinh doanh trong khi lập các tài khoản mạng xã hội không cần định danh cá nhân để xác thực nên khi phát hiện các vụ việc vi phạm có liên quan trên thương mại điện tử hoặc nền tảng số, gây khó khăn cho các cơ quan quản lý trong việc truy xuất, truy thu thuế, xử lý đối tượng vi phạm.

Một số công ty cung ứng dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh, ngoài việc thực hiện dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh theo quy định còn ký hợp đồng đại lý ủy quyền cho một số tổ chức, cá nhân khác (không có chức năng bưu chính, chuyển phát) để thực hiện dịch vụ bưu chính, vận chuyển hàng hóa.

Ngoài ra, một số đại lý ủy quyền vận chuyển đã lợi dụng việc ủy quyền của các công ty có chức năng kinh doanh dịch vụ bưu chính để vận chuyển hàng hóa có nguồn gốc nhập lậu, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ. Khi xảy ra vi phạm pháp luật trong vận chuyển hàng hóa không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp, hàng cấm thì chỉ xử lý được các đại lý ủy quyền, không xử lý được các công ty, doanh nghiệp có chức năng kinh doanh dịch vụ bưu chính đã ủy quyền.

Ông Nguyễn Đình Hưng - Cục trưởng Cục Quản lý thị trường tỉnh Quảng Ninh cho hay: Việc truy xuất, lưu trữ các giao dịch thương mại điện tử, hàng hóa giao dịch còn gặp nhiều khó khăn. Bởi trên các website bán hàng hoặc qua các mạng xã hội, các chủ shop thường không ghi địa chỉ cụ thể, chỉ có điện thoại để giao dịch. Hơn nữa, vì là không gian, địa chỉ ảo trên mạng cho nên người bán hàng dễ dàng gỡ bỏ thông tin nhằm xóa dấu vết, gây cản trở việc thu thập chứng cứ, chứng minh vi phạm...

Cũng có một số chủ shop còn thuê các căn hộ chung cư cao cấp có lực lượng bảo vệ từ xa để vừa sinh hoạt, vừa làm điểm tập kết, trung chuyển hàng hóa; gây khó khăn cho công tác tiếp cận, trinh sát của lực lượng chức năng.

Tinh vi hơn, để tránh bị phát hiện, xử phạt, nhiều đối tượng đã livestream bán hàng tại các kho hàng bên kia biên giới hoặc quảng cáo, bán sản phẩm ở những thành phố lớn, nhưng hàng hóa thường tập kết ở những nơi xa xôi, hẻo lánh.

“Tuy nhiên do vướng mắc theo quy định pháp luật về bưu chính, viễn thông việc kiểm tra hàng hóa của doanh nghiệp bưu chính là không bắt buộc nên việc xử lý gặp khó khăn nếu không có sự phối hợp chặt chẽ của đơn vị chuyển phát nhanh và các đơn vị sở hữu nền tảng số” - ông Nguyễn Đình Hưng nhấn mạnh.

Cùng với đó, các lực lượng chức năng đấu tranh, phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại trên không gian mạng còn nhiều lúng túng, chưa theo kịp được tốc độ phát triển "chóng mặt" của loại tội phạm này. Thủ đoạn của các đối tượng ngày càng tinh vi, khó phát hiện…

Đồng quan điểm trên, Thượng tá Tẩy Văn Thái - Chính trị viên Đồn Biên phòng cửa khẩu Hoàng Mô (Quảng Ninh) nhận định: Các đối tượng không chỉ thường xuyên thay đổi phương thức hoạt động, không theo quy luật và không cố định thời gian địa điểm, cách thức tiến hành nên rất khó khăn cho công tác chống buôn lậu của lực lượng chức năng…

Theo Thượng tá Tẩy Văn Thái, hoạt động thương mại điện tử ngày càng phát triển nên việc xác minh, truy tìm cũng gặp không ít thách thức do các đối tượng ngày càng am hiểu pháp luật và có trình độ công nghệ thông tin, sử dụng cùng lúc nhiều tài khoản trên mạng xã hội, nhiều số điện thoại không chính chủ, rất khó cho công tác truy vết và xử lý.

Để giải quyết vấn đề trên không hề dễ bởi theo đại biểu Tạ Văn Hạ - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam do liên quan đến vấn đề công nghệ, không thể chỉ cơ quan chuyên môn chịu trách nhiệm về giao dịch thương mại mà còn liên quan đến an ninh mạng, tội phạm công nghệ cao, nên đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ. Nhất là trong điều kiện hiện nay nhiều máy chủ đặt ở nước ngoài nên việc can thiệp nhanh, kịp thời gặp nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, theo đại biểu Tạ Văn Hạ, trước hết chúng ta phải nói đến nhận thức, hiểu biết nhiều và sâu về giao dịch điện tử của một số người dân hạn chế, nên chưa có kỹ năng ứng phó. Do vậy, cần nâng cao tinh thần cảnh giác của người dân, để giúp họ nhận biết, nâng cao kỹ năng kiến thức về vấn đề này.