Thời gian qua, thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW, BHXH Việt Nam đã tập trung xây dựng, triển khai nội dung sắp xếp bộ máy tinh gọn; tiếp tục mở rộng, nâng cao hiệu quả của các đại lý thu, xây dựng các đại lý chuyên nghiệp, hoạt động hiệu quả. Theo đó, BHXH Việt Nam đã phối hợp với nhiều đơn vị, doanh nghiệp, trong đó có Bưu điện Việt Nam và thông qua tổ chức tài chính, Ngân hàng Thế giới soạn thảo bộ kỹ năng quản lý, các bước quy trình khai thác BHXH tự nguyện, BHYT của đối tượng tự đóng, đóng một phần (BHYT hộ gia đình).

Hoạt động của các đại lý thu đến nay vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập

Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam - ông Trần Đình Liệu - đánh giá, sau gần 5 năm tổ chức triển khai thực hiện Quy định hoạt động đại lý thu BHXH, BHYT theo Quyết định số 1599/QĐ-BHXH ngày 28/10/2016 của BHXH Việt Nam, nhìn chung BHXH các tỉnh, thành phố đã tích cực triển khai Quy định có hiệu quả, cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu quản lý đại lý thu thống nhất trên toàn quốc và hoạt động của đại lý thu đã đi vào nề nếp. "Tính đến nay, BHXH Việt Nam đã mở rộng và phát triển được trên 12.000 đại lý thu với trên 37.000 điểm thu và trên 52.000 nhân viên đại lý thu. Qua hệ thống đại lý thu, công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình ngày càng tăng, kết quả hằng năm đều đạt kế hoạch của Thủ tướng Chính phủ giao về phát triển đối tượng"- ông Liệu cho biết.

Mặc dù dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, ảnh hưởng sâu rộng đến tình hình phát triển kinh tế, xã hội, nhưng theo Trưởng ban thu BHXH Việt Nam - ông Dương Văn Hào - qua 6 tháng đầu năm 2020, nguồn thu toàn ngành BHXH vẫn đạt gần 50% chỉ tiêu Chính phủ giao. Tính đến nay, cả nước có khoảng 15 triệu người tham gia BHXH bắt buộc, đạt 90% kế hoạch. Đặc biệt, số người tham gia BHXH tự nguyện là 600,6 nghìn người, đạt 50% kế hoạch, tăng 26 nghìn người so với năm 2019. Trong đó, một số tỉnh có số đối tượng tăng nhiều so với năm 2019 như: Nghệ An (tăng 3.787 người), Thanh Hóa (tăng 3.361 người), Hà Tĩnh (tăng 3.036 người), Phú Thọ (tăng 2.784 người), Hà Nội (tăng 2.069 người), Quảng Trị (tăng 1.873 người), Hải Dương (tăng 1.774 người), Long An (tăng 1.755 người), Bắc Kạn (tăng 1.497 người), Cà Mau (tăng 1.458 người)…; số đối tượng tham gia BHYT là 85,078 triệu người, đạt 96,6% kế hoạch.

Đánh giá về quá trình triển khai khai công tác thu, ông Dương Văn Hào - cho hay, có một số điểm mới trong quy trình khai thác, phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, BHYT, như: Quy trình khai thác phát triển đối tượng tham gia được dùng chung cho cả việc phát triển BHXH tự nguyện, BHYT; bổ sung nội dung phân cấp quản lý của BHXH tỉnh, BHXH huyện; bổ sung nội dung chế độ thông tin báo cáo cụ thể đối với nhân viên đại lý, đại lý, BHXH huyện, BHXH tỉnh; phân định rõ trách nhiệm của cơ quan BHXH tỉnh, huyện, đại lý, nhân viên đại lý; bổ sung minh họa, giả định cụ thể về mức đóng, mức hưởng của người tham gia BHXH…

Tuy nhiên, ông Trần Đình Liệu cho rằng, trong quá trình thực hiện Quyết định số 1599/QĐ-BHXH cho thấy, các quy định cũng còn bộc lộ một số bất cập, hạn chế cần sửa đổi, bổ sung. Như, với chủ trương hướng đến xây dựng một hệ thống đại lý thu chuyên nghiệp, cần xây dựng các điều kiện làm đại lý thu, nhân viên đại lý thu chặt chẽ hơn. Trong khi đó, từ trước đến nay chưa có tài liệu hay văn bản hướng dẫn cho cán bộ đi tuyên truyền, tư vấn phát triển đối tượng về các quy trình cần thực hiện, về các quy trình trong quá trình tư vấn cho đối tượng.

Nguyên nhân tồn tại chủ yếu là do một số đại lý thu BHXH, BHYT chưa tập trung vào khai thác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, BHYT tự đóng. Nhân viên đại lý thu chưa chuyên nghiệp, kiêm nhiệm nhiều công việc, chưa chủ động tốt trong việc tiếp cận đến một số địa bàn rộng, dân cư không tập trung. Đồng thời, chưa hiểu rõ về chính sách BHXH, BHYT do chưa có hướng dẫn thống nhất về kỹ năng khai thác, phát triển đối tượng.

Trước tình hình đó, theo ông Trần Đình Liệu, cần thiết phải nghiên cứu, sửa đổi Quyết định 1599, đồng thời xây dựng bộ tài liệu về quy trình khai thác, phát triển đối tượng để cán bộ BHXH, nhân viên đại lý thu làm cẩm nang trong quá trình thực hiện tuyên truyền, tư vấn, phát triển đối tượng.

Ông Dương Văn Hào cho biết, hiện, Ban Thu BHXH Việt Nam đang thực hiện Dự thảo hoạt động đại lý thu BHXH, BHYT, trong đó yêu cầu quy định rõ về điều kiện, hồ sơ làm đại lý thu BHXH, BHYT; điều kiện, hồ sơ làm nhân viên đại lý thu; nội dung, nguyên tắc và quản lý hoạt động đại lý thu; đào tạo, bồi dưỡng, sát hạch và cấp thẻ nhân viên đại lý thu; quyền và trách nhiệm của các bên có liên quan đến hoạt động đại lý thu. Bên cạnh đó, quy định thu tiền đóng, lập danh sách người tham gia gửi cơ quan BHXH hoặc qua dịch vụ công được cơ quan BHXH ủy quyền; nhận sổ BHXH, thẻ BHYT trả cho người tham gia; theo dõi, chăm sóc, hỗ trợ chính sách cho người tham gia khi có phát sinh hoặc yêu cầu.

Về quy trình khai thác, phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, BHYT sẽ được xây dựng, bổ sung với 8 điểm mới, trong đó có: Quy trình khai thác phát triển đối tượng tham gia dùng chung cho cả BHXH tự nguyện, BHYT; bổ sung nội dung phân cấp quản lý của BHXH tỉnh, BHXH huyện; bổ sung nội dung chế độ thông tin báo cáo cụ thể đối với nhân viên đại lý, đại lý, BHXH huyện, BHXH tỉnh; quy định những bước cụ thể và lồng ghép kỹ năng thực hiện trong quy trình; phân định rõ trách nhiệm của cơ quan BHXH tỉnh, huyện, đại lý, nhân viên đại lý; bổ sung minh họa, giả định cụ thể về mức đóng, mức hưởng của người tham gia BHXH…