Ngày 22/6, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phối hợp với Toà án Nhân dân TP. Hà Nội tổ chức Hội thảo “Các vấn đề pháp lý liên quan đến Hợp đồng tín dụng, Hợp đồng thế chấp và giải quyết tranh chấp tại Tòa án”.

Chung tay xử lý nợ xấu

Ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cho biết: Được sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của Đảng, Chính phủ và sự phối hợp, hỗ trợ tích cực của các Bộ, ngành liên quan, việc xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm tại các tổ chức tín dụng thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực.

Đặc biệt, kể từ khi Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội ra đời, Chính phủ và các Bộ, ngành đã ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện, trong đó Hội đồng thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 03/2018/NQ-HĐTP nhằm hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật trong giải quyết tranh chấp về xử lý nợ xấu. Hay, gần đây nhất, ngày 18/4/2022, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao cũng ban hành Hướng dẫn số 25/HD-VKSTC ngày 18/4/2022 về một số nội dung kiểm sát việc giải quyết vụ án kinh doanh, thương mại về “Tranh chấp hợp đồng tín dụng”… đã tạo cơ chế xử lý đồng bộ, hiệu quả nhằm giải quyết nhanh, dứt điểm nợ xấu tại các tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, theo Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng, trên thực tế, các tổ chức tín dụng hội viên phản ánh quá trình giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại, tín dụng, ngân hàng tại Tòa án hiện nay còn phát sinh nhiều vướng mắc, bất cập.

Cụ thể, Hiệp hội Ngân hàng đã nhận được nhiều đơn phản ánh từ các tổ chức tín dụng hội viên đề nghị can thiệp bảo vệ quyền lợi từ các vụ án tranh chấp kinh doanh thương mại, tín dụng, ngân hàng.

Qua nghiên cứu và rà soát, Hiệp hội Ngân hàng thấy rằng ngoài nguyên nhân do những hạn chế, bấp cập trong các quy định của pháp luật, sự sai sót của một số cán bộ ngân hàng trong quá trình thẩm định cho vay, thì cũng phát sinh nhiều vướng mắc do quan điểm giải quyết tranh chấp của các cơ quan tố tụng từ khâu thụ lý đến quá trình giải quyết tại Tòa án các cấp còn rất khác nhau và chưa có sự thống nhất.

Cũng theo ông Nguyễn Quốc Hùng, hội thảo là cơ hội cho các tổ chức tín dụng hội viên có cơ hội trao đổi, thảo luận với các cơ quan tố tụng, các cơ quan quản lý nhà nước liên quan về những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn giải quyết tranh chấp tại Tòa, trên cơ sở đó thống nhất quan điểm trong giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực ngân hàng.

Bên cạnh đó, Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội cũng có các khuyến nghị cho các tổ chức tín dụng một số nội dung cần lưu ý khi xác lập hợp đồng để hạn chế phát sinh tranh chấp trong quá trình hoạt động.

“Những nội dung trao đổi tại buổi hội thảo hôm nay, là những vấn đề thực sự ‘nóng’ mà các tổ chức tín dụng đang gặp phải, cần sớm được tháo gỡ, giải quyết để hỗ trợ việc thu hồi nợ, xử lý nợ xấu. Đặc biệt, trong bối cảnh nợ xấu, nợ tồn đọng, nợ xấu tiềm ẩn của các tổ chức tín dụng vẫn đang tiếp tục phát sinh và có xu hướng gia tăng trong thời gian tới do ảnh hưởng của Covid-19 và các tổ chức tín dụng đang tích cực áp dụng các biện pháp thu hồi nợ, trong đó biện pháp tố tụng vẫn là lựa chọn cơ bản, chủ yếu” - ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.

Tồn tại nhiều vướng mắc

Ông Nguyễn Hữu Chính, Chánh án Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội cho biết, những năm gần đây, tranh chấp về hợp đồng tín dụng được toà án thụ lý giải quyết ngày càng nhiều, theo số liệu thống kê, 6 tháng đầu năm 2022, tại Hà Nội, trong số 5.419 vụ án mà Toà án Nhân dân các cấp giải quyết, có tới 1.223 vụ tranh chấp Hợp đồng tín dụng, chiếm 23%; và trong số 2.400 vụ án kinh doanh thương mại mà Toà án Nhân dân Tp. Hà Nội giải quyết có 778 vụ tranh chấp về đầu tư tài chính ngân hàng, chiếm 32,5%. Như vậy, tài chính ngân hàng là một trong những ngành có lượng án chiếm tỷ lệ cao trong tổng lượng án dân sự.

Cũng theo ông Nguyễn Hữu Chính, thực tiễn xét xử tại Toà án cũng phát sinh nhiều vướng mắc trong quá trình giải quyết tranh chấp, có thể kể đến như: Việc thụ lý và giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn theo quy định của Nghị quyết số 42; xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp… đặc biệt là khó khăn trong việc xác minh hiện trạng tài sản, thu thập chứng cứ.

Đồng quan điểm, và chia sẻ về những vướng mắc, bất cập liên quan đến xử lý tranh chấp, dân sự trong lĩnh vực Ngân hàng tại Toà án, ông Nguyễn Thành Long, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Pháp chế Ngân hàng cho biết: Qua thực tế, Câu lạc bộ Pháp chế Ngân hàng đã tổng hợp thành các nhóm vướng mắc chính, gồm: Các vướng mắc, bất cập kiến nghị cần thống nhất nhận thức và áp dụng quy định của pháp luật trong thực tiễn xét xử, như: Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình; áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp về nghĩa vụ giao tài sản bảo đảm và xử lý tài sản bảo đảm; quy định về chủ thể của quan hệ bảo đảm bằng tài sản; việc nhận và xử lý tài sản bảo đảm của hộ gia đình; hợp đồng bảo đảm bằng tiền gửi ngân hàng bị tuyên vô hiệu (một phần hoặc toàn bộ) do chỉ có người gửi tiền ký kết; thế chấp để bảo đảm nghĩa vụ của bên thứ ba; hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án; trường hợp nhiều tài sản bảo đảm cho một khoản vay và ngược lại; việc xem xét, thẩm định tại chỗ đối với tài sản bảo đảm; đình chỉ thi hành án tài sản của bên thứ ba trong quá trình giải quyết phá sản…

Hay, các vướng mắc, bất cập về thủ tục hành chính tố tụng, gồm: Hồ sơ khởi kiện; gửi văn bản tố tụng; thời hạn giải quyết vụ án; gửi bản án/quyết định cho ngân hàng; thụ lý và triệu tập ngân hàng tham gia tố tụng; địa chỉ người bị kiện.

Tại hội thảo, đại diện các tổ chức tín dụng và đại diện Tòa án Nhân dân các quận, huyện trên địa bàn TP. Hà Nội cũng chia sẻ những vấn đề hiện nay giữa Tòa án và các ngân hàng còn có quan điểm khác nhau, các vấn đề pháp lý dẫn đến mâu thuẫn trong xử lý tranh chấp. Đồng thời, cũng chia sẻ kinh nghiệm về việc xử lý các vụ án liên quan đến hoạt động ngân hàng thời gian qua - bài học kinh nghiệm và các biện pháp phòng tránh cho các ngân hàng; gợi ý cho các ngân hàng khi xác lập hợp đồng, các vấn đề cần lưu ý. Hay việc xem xét đề xuất Tòa án Nhân dân Tối cao phát triển các bản án, quyết định của Tòa án trong lĩnh vực ngân hàng phát triển thành án lệ và ban hành các văn bản hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực ngân hàng…