Xã hội hóa nguồn vốn đầu tư

Theo tiêu chí số 7 thì điều kiện để xây dựng chợ NTM phải phù hợp cho việc lưu thông hàng hóa, gần khu dân cư, trung tâm xã; hoạt động chợ phải kết hợp với các dịch vụ thương mại, văn hóa của cư dân địa phương. Yếu tố quan trọng trong quy hoạch chợ gắn với quy hoạch chung của địa phương, tránh tình trạng chợ xây xong bỏ hoang, không sử dụng được. Một số nơi nhân dân đã nhiệt tình trong việc đóng góp cùng xây mới chợ, nâng cấp chợ cũ đạt chuẩn.

Chợ nông thôn mới phải phù hợp cho việc lưu thông hàng hóa

Tại tỉnh Tiền Giang, thời gian qua tỉnh luôn chú trọng xây dựng tiêu chí chợ nông thôn bên cạnh các tiêu chí NTM khác. Theo hướng dẫn của Sở Công Thương, các địa phương nằm trong quy hoạch mạng lưới bán buôn, bán lẻ mới phải xây dựng chợ. Các địa phương còn lại cải tạo, sắp xếp lại hệ thống chợ sẵn có trên địa bàn để phục vụ người dân giao thương.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Tiền Giang có nhiều chợ được đầu tư xây mới và nâng cấp sửa chữa, với tổng vốn đầu tư hàng trăm tỷ đồng. Một số chợ sau khi được đầu tư xây dựng, cải tạo đã phát huy hiệu quả, góp phần giúp nhân dân trên địa bàn mở rộng giao thương hàng hóa, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm, phục vụ tốt hơn đời sống của nhân dân tại địa phương. Mạng lưới chợ nông thôn đã đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế của các địa phương.

Còn tại Cà Mau, xác định việc phát triển mạng lưới chợ nông thôn sẽ góp phần tích cực tiêu thụ sản phẩm tại địa phương, tạo điều kiện cho thương nhân cung cấp hàng hóa thiết yếu, nâng cao đời sống và thu nhập cho lao động khu vực nông thôn, thời gian qua, tỉnh đã luôn quan tâm dành nguồn lực đầu tư vào lĩnh vực này, đồng thời tăng cường mời gọi xúc tiến đầu tư, xã hội hóa từ các doanh nghiệp.

Cụ thể, giai đoạn 2016-2021, tỉnh Cà Mau đã đầu tư xây dựng mới, cải tạo và nâng cấp 18 chợ vùng nông thôn (xây dựng mới 10 chợ, cải tạo, nâng cấp 8 chợ) với tổng số tiền 185,48 tỷ đồng, trong đó, vốn ngân sách địa phương 43,51 tỷ đồng; vốn tư nhân 141,97 tỷ đồng. Đến nay, toàn tỉnh có 82/82 xã đạt tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn.

Hay tại tỉnh Phú Yên, mới đây, chợ Bầu Bèo (huyện Tuy An) vừa được đưa vào sử dụng những ngày đầu năm mới 2022 với tổng kinh phí trên 400 triệu đồng, chưa kể ngày công đóng góp của người dân địa phương. Chợ được thiết kế, xây dựng khá độc đáo bởi kiến trúc chợ truyền thống của người dân quê bao đời nay. Từ ngày chợ đi vào hoạt động đã giúp nhiều tiểu thương có nơi buôn bán ổn định, người dân mua sắm thuận tiện.

Trong điều kiện nguồn vốn đầu tư của nhà nước còn hạn chế, thu hút cộng đồng doanh nghiệp, người dân tham gia trực tiếp vào quá trình xây dựng hạ tầng nông thôn sẽ góp phần thực hiện thắng lợi chương trình xây dựng NTM như mục tiêu đã đề ra trong đó có việc xã hội hóa xây dựng chợ NTM.

Cần giải pháp quản lý đồng bộ, hiệu quả

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát triển, hoàn thiện hạ tầng thương mại nông thôn tại nhiều địa phương còn gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân do nguồn kinh phí để thực hiện tiêu chí số 7 về cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn còn hạn hẹp. Nhà nước chưa bố trí được nguồn vốn ngân sách để xây mới, cải tạo, nâng cấp hệ thống chợ (nhất là chợ vùng sâu, vùng xa), nguồn vốn tư nhân không đầu tư vào những vùng này.

Thêm vào đó, ở khu vực nông thôn, khó thu hút doanh nghiệp đầu tư bởi chi phí xây dựng chợ khá lớn, thu hồi vốn lâu dài, cơ chế ưu đãi về đất đai, thuế, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, rõ ràng.

Mặt khác, một số địa phương có quy hoạch chợ nhưng chưa bố trí được quỹ đất sạch để mời gọi, đầu tư xây dựng chợ đảm bảo các điều kiện theo quy định tiêu chuẩn thiết kế chợ, tiêu chuẩn chợ kinh doanh thực phẩm…, còn hệ thống cơ sở bán lẻ đều huy động nguồn xã hội hóa, chủ yếu do tư nhân tự đầu tư nhưng một số hạng mục chưa đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định.

Để phát triển và khai thác có hiệu quả hệ thống chợ NTM, chính quyền các địa phương cần có giải pháp quản lý hoạt động chợ trên địa bàn hiệu quả, tránh lãng phí; giải tỏa hết chợ tạm, chợ "cóc" gây mất trật tự, ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, cần chuyển đổi mô hình quản lý chợ để kinh doanh hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương; tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ làm công tác quản lý chợ ở các địa phương. Khi quy hoạch chợ NTM phải dự báo được lưu lượng người bán, người mua, càng cụ thể chi tiết càng tốt.

Việc huy động nguồn vốn cần khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào các chợ dân sinh tại các vùng nông thôn, tạo điều kiện thuận lợi để người dân lưu thông hàng hóa được thuận lợi.