Thúc đẩy phát triển HTX kiểu mới, hợp tác liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ nông sản

Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, sau 5 năm triển khai Luật HTX năm 2012, phát triển HTX nông nghiệp đã đạt được kết quả bước đầu. Theo đó, số lượng HTX tăng mạnh, đến hết quý II/2018 cả nước đã có 39 liên hiệp HTX và 12.696 HTX với khoảng 4,15 triệu thành viên, đang hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Trong 6 tháng đầu năm 2018 đã thành lập mới 1.143 HTX nông nghiệp thành lập mới, cao gấp hơn 2,5 lần so với cùng kỳ năm 2017.

Về chất lượng, đã xuất hiện các mô hình HTX kiểu mới đa dạng ở nhiều nơi. Nhiều HTX hoạt động gắn với sản phẩm chủ lực của vùng, thực hiện liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị, trong đó có nhiều mô hình liên kết với các doanh nghiệp xuất khẩu và các siêu thị lớn để mở rộng tiêu thụ sản phẩm; nhiều HTX đã áp dụng kỹ thuật công nghệ cao, tiên tiến vào sản xuất, công nghệ bảo quản sau thu hoạch, áp dụng nông nghiệp hữu cơ trong trồng trọt;...

Tuy nhiên, sự phát triển của các HTX nông nghiệp và liên kết vẫn còn nhiều hạn chế. Chất lượng hoạt động của HTX yếu kém, đến nay mặc dù tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả có tăng lên 38% nhưng so với yêu cầu về phát triển HTX nông nghiệp hiện nay thì tỷ lệ này vẫn rất thấp, không đạt yêu cầu đề ra. Quy mô HTX chưa phù hợp, vẫn còn tồn tại nhiều HTX đông thành viên, chủ yếu hoạt động dịch vụ đầu vào (chiếm khoảng 60%), tập trung nhiều ở Đồng bằng sông Hồng (khoảng trên 3.000 HTX). Số thành viên tham gia HTX so với số hộ nông dân sản xuất riêng lẻ chiếm tỷ lệ không cao nên vai trò của kinh tế tập thể hiện vẫn rất mờ nhạt.

Về tình hình kiên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, đến nay, cả nước mới xây dựng được khoảng 579,3 nghìn ha cánh đồng lớn, trong đó chủ yếu là diện tích trồng lúa 516,9 nghìn ha. Mặc dù liên kết chuỗi giá trị đã mang lại hiệu quả kinh tế, làm tăng trung bình từ 17 đến 25% giá trị thu nhập cho người sản xuất, nhưng việc thực hiện liên kết còn có nhiều bất cập: Quy mô liên kết còn rất hạn chế. Liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm chủ yếu là giữa hộ nông dân với hộ kinh doanh, doanh nghiệp.

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường, đến hết tháng 6/2018 cả nước còn 709 HTX yếu kém đã ngừng hoạt động cần giải thể, do đó, nhiệm vụ cấp bách cần triển khai ngay đó là xử lý dứt điểm việc giải thể, chuyển đổi sang loại hình khác đối với các HTX yếu kém đã ngừng hoạt động. Để phát triển liên hiệp HTX nông nghiệp, cần kết nối với các doanh nghiệp đang thực hiện liên kết tiêu thụ sản phẩm cho các HTX để xây dựng các mô hình liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả trên cơ sở quy mô sản xuất và nhu cầu liên kết của HTX.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương Vương Đình Huệ khẳng định: Phát triển liên kết gắn sản xuất và tiêu thụ nông sản cũng như phát triển 15.000 HTX, liên hiệp HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020 là mục tiêu rất quan trọng để thực hiện tổ chức lại sản xuất phục vụ tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Để thực hiện mục tiêu này, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị Bộ NN&PTNT tiếp thu các ý kiến tại Hội nghị, hoàn thiện Kế hoạch triển khai thực thi Nghị định số 98/2018/NĐ-CP và Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định số 461/QĐ-TTg của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Đối với các Bộ ngành, Phó Thủ tướng đề nghị, đến hết năm 2018 cơ bản phải thực hiện xong các nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 461/QĐ-TTg và Chỉ thị số 12/CT-TTg. Hoàn thành các cơ chế, chính sách để việc triển khai thực hiện được đồng bộ, thông suốt. Đồng thời đề xuất bố trí, cân đối các nguồn vốn hỗ trợ các HTX nông nghiệp theo nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 461/QĐ-TTg và Chỉ thị số 12/CT-TTg.

Đối với các địa phương, cần rà soát để điều chỉnh, bổ sung các Nghị quyết, Đề án, Kế hoạch của địa phương đã ban hành phù hợp và thống nhất các mục tiêu, nhiệm vụ trong Đề án 15.000 HTX. Tập trung chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ cấp bách trong thực hiện Đề án là trong năm 2018 hoàn thành giải thể hoặc chuyển đổi sang loại hình kinh doanh khác đối với các HTX yếu kém đã ngừng hoạt động lâu ngày. Bố trí đủ vốn trong Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng Nông thôn mới, để hỗ trợ phát triển liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp...