Băn khoăn về tính ổn định của văn bản

Không đồng tình với phạm vi sửa đổi tại dự luật, các đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông), Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang), Mai Thị Ánh Tuyết (An Giang)... đề nghị giữ phạm vi sửa đổi như quy định tại Nghị quyết số 57/2018/QH14 và Kết luận của UBTVQH, theo đó chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, chưa sửa đổi toàn diện.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang)

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé chỉ ra luật ban hành và có hiệu lực 3 năm nhưng các băn bản hướng dẫn mới ban hành 1 năm trở lại đây nên việc đánh giá tác động triển khai thực hiện luật là chưa toàn diện, chưa đầy đủ. Đại biểu đề nghị chỉ nên tập trung sửa đổi, bổ sung một số điều thật sự cần thiết để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện. Đồng thời đề nghị Chính phủ có chỉ đạo, hướng dẫn thi hành luật rõ ràng, kịp thời để pháp luật về đầu tư công được thực hiện tốt hơn. Đồng tình chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều của luật, đại biểu Nguyễn Trường Giang nhấn mạnh thêm “quá trình triển khai thực hiện có phát sinh vướng mắc do quy định của Luật Đầu tư công, song nguyên nhân chủ yếu là do tổ chức thực hiện Luật chưa nghiêm”.

Trong khi đó, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) bày tỏ băn khoăn về tính ổn định của văn bản. Theo đại biểu, Luật Đầu tư công là văn bản pháp lý quan trọng, có liên quan, tác động trực tiếp đến nguồn lực ngân sách, an ninh tài chính quốc gia nhưng đây cũng là một trong những luật có đời sống ngắn nhất khi vừa áp dụng được 3 năm đã phải sửa đổi, bổ sung; một số quy định chưa bao quát được hết các vấn đề thực tiễn đặt ra. Đại biểu đề nghị ở lần sửa đổi này cần đánh giá một cách bao quát, đầy đủ các vấn đề mà thực tiễn đặt ra, theo đó cần khắc phục một cách triệt để những hạn chế về thể chế, chính sách để tạo lập một khuôn khổ pháp lý ổn định, có sức sống lâu bền và tình trạng luật vừa ban hành đã phải sửa đổi, bổ sung.

Về phạm vi sửa đổi, đại biểu cho rằng vấn đề không phải là sửa đổi toàn diện hay chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều mà quan trọng là phải lựa chọn những vấn đề thực sự cần thiết, thực sự bức thiết để đưa vào sửa đổi, tuyệt đối không đưa vào dự thảo luật những quy định chưa được đánh giá kỹ lưỡng nhưng cũng không cứng nhắc để nếu thấy rằng có những quy định là vật cản cho quá trình phát triển mà không đưa vào phạm vi sửa đổi.

Sử dụng tiền công phải công khai cho người dân

Quan tâm đến điều kiện quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé đề nghị cân nhắc quy định dự án thuộc danh mục của chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình đầu tư công đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư toàn bộ chương trình thì không phải quyết định chủ trương đầu tư. “Bởi nếu không thực hiện thủ tục quyết định chủ trương dự án thì sẽ có nguy cơ dẫn đến đâu tư dàn trải, lãng phí, không đảm bảo cân đối vốn đầu tư công” – đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé nhận định.

Ở khía cạnh khác, đại biểu cũng đánh giá dự luật chưa sửa đổi các quy định liên quan đến công khai, minh bạch trong quản lý đầu tư công và việc theo dõi giám sát, thanh tra, kiểm tra các hoạt động đầu tư công. Đại biểu cho rằng dự luật bổ sung quy định “Tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quyết định đầu tư được phép quyết định hình thức tham khảo ý kiến cộng đồng dân cư nơi thực hiện dự án” sẽ dễ dẫn đến tùy tiện và việc xin ý kiến có thể trở lên hình thức, không hiệu quả.

Cũng quan tâm tới vấn đề công khai, minh bạch trong đầu tư công, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhấn mạnh, dự án đầu tư công sử dụng tiền công thì phải công khai cho người dân được biết chi tiết đầu tư làm gì. “Quy định hiện hành đã có điều 14 về công khai, minh bạch trong đầu tư công nhưng trong đó chỉ có các quy định chung còn những vấn đề người dân cần biết, quan tâm thì chưa thấy” – đại biểu Hoàng Văn Cường lưu ý.

Vị đại biểu đoàn Hà Nội đề nghị, cần quy định công khai chi tiết, đầy đủ toàn bộ hồ sơ dự án đầu tư để người dân được biết, trừ những dự án thuộc dạng bí mật nhà nước hay công trình an ninh quốc phòng quan trọng của quốc gia. Đại biểu tin tưởng “nếu thực hiện công khai như vậy thì công chúng sẽ là những người biết rất rõ, khi đó sẽ không thể có những khuất tất trong thiết kế, thẩm tra, không có cắt xén hay gian dối trong quá trình thi công vả thực hiện dự án. Đây cũng là cơ sở quan trọng để thực hiện quyền giám sát của người dân, của cộng đồng, mặt trận Tổ quốc khi thực hiện giám sát đầu tư công.

Đơn giản nhất quy trình, không thêm thủ tục mới

Thay mặt Chính phủ giải trình các đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết: trong quá trình tổng hợp các ý kiến sửa Luật, có gần 600 ý kiến nhằm thiết kế 3 nhóm chính sách liên quan tới 18 vấn đề lớn thuộc 108 điều luật. “Do vậy, Chính phủ trình Quốc hội cho phép sửa tên là Luật Đầu tư công (sửa đổi). Căn cứ thảo luận của Quốc hội để quyết định tên gọi phù hợp. Nếu vẫn sửa nhiều thì mong Quốc hội chấp nhận đề nghị của Chính phủ”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại Quốc hội.

Về quan điểm sửa Luật, Chính phủ thống nhất cần thể chế hoá chủ trương đường lối của Đảng, quản lý chặt chẽ , nâng cao hiệu quả đầu tư công, gắn với cơ cấu lại thu chi ngân sách, phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền, cố gắng đơn giản nhất quy trình thủ tục, không “đẻ” ra những quy trình thủ tục mới. Tăng cường kỷ luật kỷ cương ngân sách, tăng cường hậu kiểm, đảm bảo công khai minh bạch, giám sắt chặt chẽ, có chế tài xử lý vi phạm.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Phó Thủ tướng khẳng định Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát để đánh giá, bãi bỏ các thủ tục không cần thiết trong dự thảo.

Về một số vấn đề cụ thể, như Luật hiện hành quy định chi tiết sử dụng chi đầu tư phát triển trong ngân sách Nhà nước (NSNN), trong khi các khoản chi của đơn vị sự nghiệp không nằm trong cân đối NSNN, Phó Thủ tướng đồng tình với đại biểu khi cho rằng điều này tạo ra bất cập, có những sửa chữa nhỏ, vài trăm triệu cũng phải thực hiện đầy đủ thủ tục như đầu tư công. Dự thảo Luật mới không bỏ nội dung này nhằm bảo đảm nguyên tắc chi NSNN nhưng sẽ giao cho Chính phủ quy định chi tiết về nguyên tắc chung để vừa chặt chẽ nhưng cũng tạo thuận lợi trong đơn vị thực hiện.

Về tiêu chí dự án quan trọng quốc gia, Phó Thủ tướng đồng tình với một số đại biểu khi cho rằng tổng mức đầu tư không đồng nghĩa với vốn nhà nước nằm trong dự án. “Các dự án có tổng mức đầu tư trên 10.000 tỷ đồng, có một phần vốn Trung ương cũng ngày càng nhiều lên, hơn nữa dự án Luật này được sửa đổi là cho một thời gian dài, chứ không chỉ vài 3 năm”, Phó Thủ tướng nêu ý kiến, đồng thời cũng cho biết Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục nghiên cứu tiêu chí, căn cứ xác định mức vốn nhà nước trong dự án đầu tư… để có căn cứ trình Quốc hội xem xét, quyết định, vừa đảm bảo thẩm quyền Quốc hội, vừa đảm bảo linh động trong tổ chức thực hiện.