Cà phê, hồ tiêu, và nhiều nông sản chủ lực khác của Việt Nam đang đối diện với nguy cơ bị hạn chế đáng kể khi xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) từ năm 2025, do khu vực này dự kiến sẽ tăng cường các biện pháp giám sát an toàn thực phẩm. Điều này có thể gây ra những thách thức không nhỏ cho ngành nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là khi EU đưa ra các quy định mới về kiểm dịch động thực vật (SPS) đối với thực phẩm nhập khẩu.

Theo các báo cáo gần đây từ Văn phòng SPS Việt Nam thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban thư ký Ủy ban SPS của Tổ chức Thương mại hế giới (WTO) đã gửi đến các thành viên EU đề xuất mức dư lượng tối đa (MRL) đối với một số hoạt chất. Những quy định này đang được đưa ra lấy ý kiến trong tháng 8 năm 2024 và dự kiến sẽ được áp dụng từ tháng 2/2025.

Cụ thể, một số hoạt chất mới đã được thiết lập mức dư lượng tối đa (MRL) và một số hoạt chất cũ được điều chỉnh mức dư lượng, với mức giảm hàng trăm lần so với quy định hiện hành. Những thay đổi này sẽ khiến việc xuất khẩu nông sản Việt Nam vào EU gặp nhiều khó khăn hơn.

Trong danh mục các sản phẩm chịu ảnh hưởng có nhiều mặt hàng nông sản quan trọng như cà phê, hồ tiêu, gạo, sầu riêng, chuối, xoài, và các loại rau như hành, tỏi, ớt. Đây là những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang thị trường EU và đã đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu của nước ta trong nhiều năm qua.

EU siết chất lượng nông sản nhập khẩu sẽ là cơ hội cho những doanh nghiệp làm ăn bền vững. Ảnh: Vietnamplus

Đặc biệt, hai loại nông sản có giá trị xuất khẩu lớn là cà phê và trà sẽ gặp thách thức lớn khi mức dư lượng tối đa cho phép (MRL) đối với một số hoạt chất trong dự thảo mới của EU giảm từ 0,05ppm xuống chỉ còn 0,01ppm. Điều này đồng nghĩa với việc các nhà xuất khẩu cà phê và trà của Việt Nam phải đối mặt với việc kiểm soát chặt chẽ hơn về chất lượng sản phẩm trước khi đưa vào thị trường EU.

Không chỉ dừng lại ở cà phê và trà, hoạt chất Zoxamide, một loại hoạt chất được sử dụng rộng rãi trong nông nghiệp, cũng sẽ bị thắt chặt quy định. Ví dụ, đối với sản phẩm đậu bắp xuất khẩu sang EU, mức dư lượng tối đa cũ là 0,02ppm, nhưng trong dự thảo mới chỉ cho phép 0,01ppm. Ngoài ra, đối với các loại rau như rau diếp, xà lách, và cải bó xôi, mức dư lượng từ 30ppm theo quy định cũ cũng giảm mạnh xuống còn 0,01ppm.

Những thay đổi này không chỉ là thách thức đối với các doanh nghiệp xuất khẩu mà còn ảnh hưởng lớn đến nông dân và các đơn vị sản xuất trong nước. Các quy định khắt khe hơn từ EU sẽ buộc các doanh nghiệp phải đầu tư nhiều hơn vào công nghệ và quy trình sản xuất để đáp ứng các tiêu chuẩn cao này. Điều này đồng nghĩa với việc chi phí sản xuất có thể tăng lên, làm giảm lợi nhuận cho các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản.

Để vượt qua những thách thức này, Việt Nam cần phải nhanh chóng thích ứng và nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng các yêu cầu mới của EU. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các doanh nghiệp, nông dân, và các cơ quan chức năng trong việc cải thiện quy trình sản xuất, kiểm soát chặt chẽ chất lượng và đảm bảo tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm.

Việc nắm bắt thông tin về các thay đổi trong chính sách của EU và chuẩn bị sẵn sàng để thích ứng sẽ là chìa khóa để các sản phẩm nông sản của Việt Nam tiếp tục duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu sang EU. Chỉ có như vậy, Việt Nam mới có thể đảm bảo được vị thế của mình trên thị trường quốc tế, đồng thời bảo vệ lợi ích kinh tế của các doanh nghiệp và người nông dân trong nước.