Người ta nói, tại làng nghề bánh chưng Tranh Khúc, không khí Tết đến sớm hơn những nơi khác. Đó là khi nhà nhà bắt đầu tất bật gói bánh, trong sân nhà lãng đãng khói bay từ nồi luộc bánh, đầu làng cuối ngõ thơm mùi lá dong, gạo nếp, hòa quyện với hương ngọt của đỗ xanh, vị ngậy của nhân thịt.

Thấy bánh chưng xanh là thấy Tết đến gần

Người làng Tranh Khúc miệt mài bên lá dong, gạo nếp, đậu xanh

Tranh Khúc từ lâu đã nổi tiếng bởi nghề làm bánh chưng truyền thống. Từ khoảng 23 tháng Chạp là người làng hối hả vào "vụ Tết".

Ghé thăm gia đình người thợ lâu năm Nguyễn Văn Bảy, cả nhà ông đang luôn tay luôn chân tạo thành dây chuyền sản xuất nhịp nhàng. Người xếp lá, người chuẩn bị nhân, người gói bánh.

Sân nhà nào cũng xanh mướt màu lá dong

Từng chiếc lá dong được xếp gọn gàng để sẵn sàng gói bánh

Nhà nhà tất bật chuẩn bị nguyên liệu, hối hả gói bánh

Theo ông Bảy, làng Tranh Khúc không có bí quyết làm bánh đặc biệt, tuy nhiên, chất lượng bánh đến từ sự cầu kỳ, tỉ mỉ trong khâu chọn nguyên liệu. Để làm được chiếc bánh chưng ngon và đẹp, người làm phải chọn lá dong xanh, đều lá, gạo nếp thường là loại nếp cái hoa vàng, đậu xanh được nấu chín trước khi nấu, bọc bên ngoài nhân thịt lợn đã ướp sẵn. Một điều đặc biệt của bánh chưng Tranh Khúc là bánh 8 góc, người dân gói bánh bằng tay, không dùng khuôn nhưng chiếc bánh vẫn vuông vắn, sắc cạnh và đều tăm tắp. Bánh chưng Tranh Khúc xưa luộc theo phương thức truyền thống bằng bếp củi và bếp than, nay nhiều gia đình đã sử dụng nồi hơi, bếp điện, thuận tiện hơn và tốn ít thời gian hơn. Bánh được đun trong thời gian 8 - 10 tiếng. Thành phẩm cuối cùng là những chiếc bánh chưng nóng hổi, thơm lừng, có màu xanh bắt mắt.

Nhân bánh làm từ thịt lợn ướp bọc trong đậu xanh nấu nhuyễn, tạo nên sự thơm ngậy hài hòa

Thịt lợn làm nhân bánh ngon nhất là thịt ba chỉ

Bánh 8 góc gói bằng tay vẫn đều tăm tắp

Ông Bảy cho biết: "Những ngày này, cả gia đình từ lớn đến bé đều bắt tay vào làm việc từ sớm. Không khí làm bánh tất bật hơn bao giờ hết bởi lượng sản phẩm phục vụ cho Tết nhiều gấp hàng chục lần so với ngày thường".

Bánh chưng gói xong được mang đi luộc bằng nồi hơi với số lượng lớn

Bánh được đun trong thời gian 8 - 10 tiếng, từng chiếc bánh vuông vắn, đều màu

Người Tranh Khúc làm bánh quanh năm, nếu như ngày thường mỗi nhà chỉ làm 100 - 200 chiếc bánh thì vào dịp cận Tết, nhu cầu thị trường tăng cao, số lượng tăng lên 1.000 - 2.000 chiếc mỗi ngày. Bánh chưng Tranh Khúc cung cấp cho các cửa hàng, siêu thị và một phần do khách hàng đặt làm. Bình thường giá bánh ổn định ở mức 25.000đ - 30.000đ/chiếc. Vào những ngày cuối năm, sản phẩm phục vụ cho Tết Nguyên đán yêu cầu bánh to, dày, đầy đặn để cúng tổ tiên, vì vậy người làng làm bánh ở mức giá 40.000đ - 50.000đ/chiếc.

Hiện nay tại Tranh Khúc có 116 hộ gia đình làm nghề truyền thống, gói bánh quanh năm. Tuy nhiên, vào dịp cuối năm thì mọi ngõ ngách đều thơm mùi bánh chưng, nhà nhà trong làng dù ít dù nhiều đều gói bánh phục vụ Tết cổ truyền. Người làng đã mang bánh chưng Tranh Khúc đi khắp Hà Nội, đến các tỉnh gần xa và phục vụ cả bà con kiều bào ăn Tết tại nước ngoài.

Không biết có từ bao giờ nhưng ngày nay, bánh chưng Tranh Khúc đã trở thành thương hiệu nức tiếng gần xa

Ông Nguyễn Hồng Đức - Phó Chủ tịch UBND xã Duyên Hà - cho biết, từ năm 2011 khi làng bánh chưng Tranh Khúc được UBND TP. Hà Nội công nhận làng nghề truyền thống, UBND xã Duyên Hà đã xây dựng nhiều phương án hỗ trợ làng nghề phát triển, trong đó đặc biệt chú trọng hỗ trợ các gia đình trong khâu đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. "Bởi những giá trị kinh tế và giá trị truyền thống của làng nghề bánh chưng, xã Duyên Hà sẽ luôn chú trọng hỗ trợ bà con làm nghề để làng nghề ngày càng phát triển" - ông Đức nhấn mạnh.