Theo lịch sử ghi lại, xã Tân Lập, (huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình) là vùng đất cổ thuộc Bổng Điền trang dưới thời Hùng Vương dựng nước. Nơi sinh ra Thánh Mẫu Quế Hoa, người tài sắc vẹn toàn, uy dũng đã tham gia chiến đấu dưới cờ khởi nghĩa của Hai Bà Trưng và được phong làm Tướng quân Quế Hoa, Quế Hoa công chúa. Các triều đại phong kiến đều có sắc chỉ ban phong cho đình - đền Bổng Điền phụng thờ các vị thần hoàng làng và Quế Hoa công chúa nhằm ca ngợi công lao to lớn của các ngài đã linh ứng thánh thần phù trợ hộ quốc, giúp dân. Nhân dân đã lập Đình tôn thờ Nhị vị Đại vương: Tĩnh Bộ Tướng Công và Tạp Bộ Tướng Công thời Vua Hùng Duệ Vương. Bên cạnh đó nhân dân cũng lập Đền thờ Thánh Mẫu Quế Hoa, nữ tướng thời Hai Bà Trưng, để tưởng niệm người con ưu tú của quê hương và hàng năm mở hội.

Lễ hội truyền thống Bổng Điền diễn ra trong 4 ngày, từ ngày 20 - 23/4/2024 tại Khu di tích đình - đền Bổng Điền, xã Tân Lập (huyện Vũ Thư, Thái Bình)

Vẫn như mọi năm, lễ hội truyền thống Bổng Điền năm nay diễn ra trong 4 ngày, từ ngày 20 - 23/4/2024 (tức ngày 12 - 15/3 âm lịch) tại khu di tích đình - đền Bổng Điền để chào đón du khách thập phương và nhân dân đến chiêm bái cảnh sắc, tham quan, tế, lễ thánh.

Lễ hội truyền thống Bổng Điền là dịp để nhân dân xã Tân Lập và du khách thập phương hướng về cội nguồn, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp và quan tâm bảo vệ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa.

Ngày 22/4, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Trần Văn Tâm - Chủ tịch xã Tân Lập cho biết: Điểm nhấn đáng ghi nhận khi mùa lễ hội năm nay đó là ban tổ chức, ban quản lý lễ hội đã có sự tăng cường lực lượng phục vụ khách đến lễ, dự hội; làm tốt việc thu gom đồ lễ, vệ sinh di tích; công tác tổ chức cũng bảo đảm trang trọng, tiết kiệm, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, thuần phong mỹ tục. Tệ nạn và những biến tướng ở lễ hội có chiều hướng giảm mạnh, góp phần đưa lễ hội Bổng Điền và nhu cầu đi lễ đầu năm của người dân dần trở về với những giá trị văn hóa truyền thống.

Những tín hiệu tích cực kể trên có được là nhờ sự chỉ đạo thường xuyên lãnh đạo huyện Vũ Thư, nhất là sự phối hợp chặt chẽ cùng làm từ các lực lượng Công an huyện đến công an xã; sự vào cuộc thực sự trách nhiệm của các ban tổ chức, ban quản lý lễ hội và ý thức của mỗi người dân khi tham gia các lễ hội. Các doanh nghiệp, cá nhân tham gia dịch vụ phải ký cam kết với ban tổ chức lễ hội, thực hiện việc niêm yết công khai giá bán các mặt hàng, các phí phục vụ tại lễ hội.

"Nghiêm cấm các hoạt động mê tín, dị đoan như: bói toán, xóc thẻ; tàng trữ, buôn bán, sử dụng văn hóa phẩm cấm lưu hành; tổ chức trò chơi có tính chất cá cược, đánh bạc dưới mọi hình thức. Nhờ đó, lễ hội năm nay đã có những chuyển biến mạnh mẽ theo hướng an toàn, lành mạnh, văn minh", ông Tâm nhấn mạnh.

Lễ hội truyền thống Bổng Điền năm 2024, vẫn được tổ chức theo nghi thức truyền thống như: Lễ thỉnh kinh, lễ rước kiệu, lễ rước nước,... và các trò chơi dân gian vẫn được duy trì như những năm trước. Đặc biệt trong lễ hội năm nay, xã Tân Lập sẽ tổ chức đón nhận Bằng Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và tổ chức giới thiệu, quảng bá sản phẩm OCOP của huyện Vũ Thư.

Điểm đặc sắc của lễ hội truyền thống Bổng Điền là nghi lễ rước nước. Trong ngày hội, dân làng Bổng Điền sẽ làm lễ rước nước trên sông để tưởng nhớ về cuộc đời của Đức Thánh Mẫu. Qua nghi lễ đó, ngoài ý nghĩa lấy nước thiêng trong ngày lễ hội, còn ẩn sâu trong đó là tín ngưỡng cầu nước, cầu mưa của cư dân nông nghiệp lúa nước, cầu mong 1 năm mưa thuận gió hoà, gặp nhiều điều may mắn.

Trải qua bao cơn binh lửa, qua nhiều lần trùng tu sửa chữa khu di tích đình - đền Bổng Điền vẫn là nơi thực hành tín ngưỡng và tổ chức lễ hội hàng năm của cư dân làng xã. Trong tâm thức của người dân xã Tân Lập nói riêng và cư dân vùng châu thổ sông Hồng nói chung nữ tướng Quế Hoa đã trở thành vị Thánh Mẫu có quyền năng siêu phàm. Dân làng thờ cúng và suy tôn bà làm thần chủ của cộng đồng, là chỗ dựa tinh thần cho nhân dân trong vùng.

Trước đó, ngày 10/11/2023, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ra quyết định số 4319 đưa lễ hội Bổng Điền, xã Tân Lập, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, góp phần thiết thực vào việc giữ gìn sự phong phú, đa dạng của kho tàng của di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam.