Liên quan đến hội nhập ATIGA, với vai trò là Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam đã và đang tiếp tục thúc đẩy các chương trình hợp tác và đảm bảo thực hiện đúng cam kết hội nhập trong khu vực. Việc chính thức xóa bỏ hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường từ các nước ASEAN kể từ ngày 1/1/2020 cho thấy, Việt Nam đã nghiêm túc tuân thủ Điều 20 của Hiệp định ATIGA mà các nước ASEAN đã ký kết từ năm 2009.

Theo cam kết tại ATIGA, lẽ ra Việt Nam sẽ phải xóa bỏ hàng rào hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường từ ngày 01/01/2018. Tuy nhiên, do mặt hàng đường liên quan đến ngành sản xuất quan trọng trong nước của Việt Nam, ảnh hưởng đến khoảng 1,5 triệu người nông dân trồng mía và lao động trong trong ngành mía đường ở nhiều địa phương trong nước, thể theo nguyện vọng của các doanh nghiệp mía đường và người nông dân trồng mía, Bộ Công Thương đã đề xuất Chính phủ đề xuất với ASEAN cho hoàn thực thi ATIGA trong vòng 2 năm. Theo đó, các nước ASEAN đã linh hoạt, đồng ý để cho Việt Nam hoãn thực thi xóa bỏ hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường 2 năm, tới ngày 1/1/2020, qua đó giúp các doanh nghiệp mía đường và người nông dân trồng mía Việt Nam có thêm thời gian thích ứng với hội nhập khu vực.

Sản xuất, chế biến đường trong nước. Ảnh minh họa

Trước khi chính thức bãi bỏ hàng rào thuế quan nhập khẩu đường từ ASEAN, để giúp các doanh nghiệp mía đường và người nông dân chủ động chuẩn bị tốt các phương án sản xuất, kinh doanh, quản lý trước khi đối mặt với áp lực cạnh tranh từ việc hội nhập ATIGA, ngày 20/02/2019, Bộ Công Thương đã có Văn bản số 1034/BCT-XNK, đề nghị Hiệp hội Mía đường Việt Nam thông báo rộng rãi tới các doanh nghiệp thành viên, người nông dân trồng mía về thời hạn Việt Nam chính thức thực thi cam kết ATIGA kể từ ngày 01/01/2020.

Song song với đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức lại sản xuất đối với ngành mía đường để có năng suất, chất lượng, hiệu quả tốt hơn, phù hợp với quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, Bộ Công Thương cũng đã và đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để triển khai các giải pháp nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện để cho ngành mía đường phát triển trong bối cảnh mới.

Kinh nghiệm từ các nước Indonesia, Philipine đã thực thi cam kết ATIGA trước Việt Nam từ năm 2015, năng lực cạnh tranh của ngành mía đường cũng không hơn Việt Nam, song các nước này vẫn có khả năng duy trì và phát triển ngành mía đường trong nước. Phương châm của Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn... đưa ra là, Việt Nam quyết tâm hội nhập ASEAN và thực hiện đúng những cam kết với khu vực. Đồng thời, sẽ không bỏ rơi người nông dân cũng như các doanh nghiệp mía đường mà định hướng, hỗ trợ và thúc đẩy ngành mía đường phát triển và cạnh tranh sòng phẳng với ngành mía đường khu vực cũng như trên thế giới. Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đang chủ trì, phối hợp với các Bộ, Ngành có liên quan để nghiên cứu các phương án khả thi nhằm hài hòa hóa quan hệ quốc tế, khắc phục những khó khăn phát sinh để thúc đẩy ngành mía đường trong nước tiếp tục phát triển.