Xuất khẩu tăng 27%

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2021, xuất khẩu hoa của Việt Nam đạt 61,8 triệu USD, tăng 27% so với 2020. Trong đó, hoa hồng có mức tăng trưởng mạnh nhất trên 100%. Tiếp đến là hoa ly, cúc, lan hồ điệp tăng trưởng 16% đến 52%. Hoa cúc, lan, hoa hồng có độ bền cao và giá cả cạnh tranh hơn nhiều so với hoa Hà Lan. Vì vậy, hoa của Việt Nam ngày càng được chuộng ở thị trường thế giới. Ngoài thị trường chính là Trung Quốc, Nhật Bản, Australia, Đài Loan, gần đây Singapore, Malaysia, Hồng Kồng cũng đẩy mạnh nhập hoa từ Việt Nam.

Nhà kính trồng hoa Cúc xuất khẩu của Dalat Hasfarm

Riêng đối với thị trường Nhật Bản, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) dẫn số liệu thống kê từ Cơ quan Hải quan Nhật Bản cho biết, Việt Nam là thị trường cung cấp mặt hàng hoa lớn thứ 6 cho Nhật Bản trong tháng 01/2022, đạt 352,1 triệu Yên (tương đương 2,8 triệu USD), tăng 19,3% so với tháng 01/2021. Tỷ trọng nhập khẩu từ Việt Nam chiếm 7,7% tổng trị giá nhập khẩu, tăng 0,2 điểm phần trăm so với tháng 01/2021.

Theo các chuyên gia trong ngành, tuy hoa cúc là quốc hoa của Nhật Bản nhưng điều kiện khí hậu và chi phí nhân công cao khiến việc trồng hoa cúc ở Nhật Bản không phát triển mạnh. Ngược lại, Việt Nam đang có những lợi thế rất đặc biệt cùng với lợi thế về khoảng cách đã giúp hoa cúc Việt Nam dễ dàng đến Nhật Bản hơn.

Cách nào gia tăng thị phần?

Cuộc sống phát triển, nhu cầu sử dụng hoa ngày càng tăng và dự tính quy mô thị trường thế giới mỗi năm có thể đạt 15 tỷ USD. Trong khi đó, Việt Nam mới chỉ xuất khẩu hoa được vài chục triệu USD/năm, như vậy tiềm năng và dư địa để khai thác thị trường xuất khẩu còn rất lớn.

Tuy nhiên, việc gia tăng thị phần xuất khẩu đang phải đối diện với cả những khó khăn khách quan và chủ quan. Tại Việt Nam, mỗi năm sản xuất khoảng 1 tỷ cành hoa cúc nhưng 90% tiêu thụ nội địa. Để xuất khẩu được sang Nhật Bản, hoa Việt Nam cần vượt qua khoảng 1.000 chỉ tiêu về chất lượng.

Australia là một trong những thị trường truyền thống quan trọng đối với sản phẩm hoa xuất khẩu của Việt Nam suốt 23 năm qua. Sản lượng xuất khẩu mỗi năm đạt gần 30 triệu cành hoa/lá trang trí, mang lại doanh thu 5,2 triệu USD/năm. Một trong những điều kiện kiểm dịch thực vật của Australia là hoa trước khi nhập khẩu phải được xử lý triệt mầm bằng thuốc có hoạt chất glyphosate.

Hoạt chất metsulfuron methyl được thay thế cho glyphosate để xử lý mầm hoa cúc cắt cành trước khi xuất khẩu sang Australia kể từ ngày 1/3/2022. Tuy nhiên, sau khi bắt đầu xuất khẩu trở lại hoa cúc cắt cành sang Australia, hai bên sẽ tiếp tục theo dõi an toàn và hiệu quả của mersulfuron methyl trên lô hàng thực tế xuất khẩu trong 6 tháng tiếp theo để đánh giá hiệu lực thực tế của hoạt chất này.

Một vấn đề nữa được các chuyên gia nhắc đến đó là sản phẩm hoa xuất khẩu bắt buộc phải có bản quyền giống. Tuy nhiên, theo Hiệp hội hoa Đà Lạt, đây cũng là khó khăn lớn nhất của ngành hoa hiện nay. Giống hoa không có bản quyền hầu hết là giống cũ được nhân bản trái phép với chất lượng thấp.

Việc lấy giống sao chép hoặc nhập tiểu ngạch để trồng hoa xuất khẩu nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng uy tín thương mại và sức cạnh tranh của hoa Việt Nam khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Tại Nhật Bản, số lượng người dân đến từ các nước châu Á hiện đang sinh sống và làm việc lên tới 10 triệu người, đồng thời số lượng người Việt Nam tăng rất nhanh trong những năm qua, ước tính gần 500.000 người trong năm 2021.

Do vậy, hàng rau quả nhập khẩu nói chung và mặt hàng hoa nói riêng từ Việt Nam ngày càng được biết đến rộng rãi, được cả người Nhật Bản, cộng đồng người Việt Nam và người dân các nước châu Á khác đón nhận và tiêu thụ tốt tại thị trường Nhật Bản. Đây là những tín hiệu tích cực cho thấy hàng rau quả nói chung và mặt hàng hoa của Việt Nam còn nhiều tiềm năng để tăng thị phần tại thị trường Nhật Bản trong thời gian tới.

Tại cuộc họp lần thứ 3 Nhóm công tác về Thương mại thuộc khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Đối tác kinh tế Việt Nam – Australia diễn ra cuối tháng 9/2021, Australia và Việt Nam thống nhất tiếp tục thúc đẩy tiến trình mở cửa, tạo thuận lợi trong xuất khẩu cho các hàng hóa nông, thủy sản có thế mạnh của nhau như tôm tươi nguyên con, chanh leo, hoa tươi cắt cành của Việt Nam; quả đào và xuân đào của Australia. Cơ hội cho xuất khẩu hoa tươi cắt cành của Việt Nam vào thị trường Australia là rất lớn.

Về phát triển thị trường, cùng với định mở rộng các thị trường đã có ở châu Á để tận dụng ưu thế về khoảng cách địa lý, chi phí vận chuyển thấp, dễ bảo quản... Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, trong thời gian tới sẽ hợp tác với các đối tác khác để thúc đẩy việc xuất khẩu hoa cắt cành và lá trang trí của Việt Nam sang các thị trường khác, góp phần phát triển bền vững ngành hoa của Việt Nam.

Ngành hoa hiện mang tính thời trang rất cao, đòi hỏi người sản xuất phải cập nhật liên tục xu hướng và các giống hoa mới. Bên cạnh đó, yếu tố môi trường và sức khỏe con người ngày càng được đề cao nên hoa không chỉ đẹp, bắt mắt mà phải an toàn, sạch. Trong khi đó, hoa tươi của Việt Nam ngày càng được ưa chuộng nhưng chất lượng chưa đồng đều.

Do đó, để có được vị thế riêng và dễ dàng trong xuất khẩu, các chuyên gia trong ngành cho rằng, bên cạnh việc đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, Việt Nam cũng cần đẩy mạnh xã hội hóa, thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao; trong đó có trồng hoa công nghệ cao cũng như nghiên cứu chọn tạo khâu giống.