Tạo thuận lợi cho thương mại điện tử phát triển

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Lê Xuân Thành cho biết, để nắm bắt cơ hội của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0), Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16 - CT/TTg, ngày 4/5/2017 về tăng cường năng lực tiếp cận CMCN 4.0. Chiến lược chuyển đổi số quốc gia và nhiều cơ chế, chính sách và giải pháp phát triển ngành công nghiệp phù hợp với CMCN 4.0 và gần đây là Quyết định số 999-QĐ/TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 12/8/2019 phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ. Đặc biệt tháng 9/2019 vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết về “Một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia CMCN 4.0”. Điều này thể hiện quyết tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước tập trung lãnh đạo, chỉ đạo để Việt Nam tận dụng có hiệu quả những cơ hội từ Cuộc CMCN 4.0.

Ngành thương mại điện tử Việt Nam đang có mức tăng trưởng cao vào khoảng 25% và lượng doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này ngày càng nhiều; Hàng loạt website thương mại điện tử mới xuất hiện; các quỹ đầu tư, các tập đoàn thương mại điện tử nước ngoài đẩy mạnh mua cổ phần, bỏ tiền đầu tư vào các sàn, các trang web thương mại điện tử trong nước. Thị trường thương mại điện tử đang ngày càng trở nên nhộn nhịp hơn khi có nhiều doanh nghiệp mới tham gia thị trường như Shopee, SIdeal…. cạnh tranh với các sàn thương mại điện đã hoạt động nhiều năm như như Lazada, Tiki, Sendo, Zalora…,

Theo ông Lê Xuân Thành, có 4 xu hướng thương mại điện tử tại Việt Nam được dự đoán tiếp tục tăng trưởng và phát triển. Cụ thể, số lượng người dùng ứng dụng di động gia tăng. Với sự phát triển toàn diện hạ tầng viễn thông 3G, 4G, sắp tới là 5G và các thiết bị di động, đặc biệt là smartphone với hơn 64 triệu người sử dụng tại Việt Nam, cùng với dịch vụ ngân hàng điện tử phát triển (fintech). Vì vậy, xu hướng thương mại điện tử trên nền tảng số, nền tảng di động là điều tất yếu.

Bên cạnh đó, số lượng bán hàng trực tuyến ngày một gia tăng và giá sản phẩm là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới quyết định mua hàng của người tiêu dùng. Sự bùng nổ về Internet giúp người tiêu dùng nhanh chóng tiếp cận được nhiều nguồn thông tin, nhiều nhà cung cấp và có nhiều lựa chọn khi mua hàng, đồng thời nhiều trang thương mại điện tử mới cũng như nhiều nhà bán lẻ mới gia nhập vào thị trường thương mại điện tử.

“Ngoài ra, sự bùng nổ của thương mại qua mạng xã hội. Một xu hướng tất yếu khi nhu cầu của thương mại mạng xã hội, mua hàng trực tuyến qua các trang mạng xã hội đang ngày một gia tăng” - ông Lê Xuân Thành nhận định.

Khẳng định thương mại điện tử phát triển nhanh trong những năm qua, ông Đặng Hoàng Hải - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, doanh thu bán lẻ từ lĩnh vực thương mại điện tử trong năm 2018 đạt từ 8,5 đến 9 tỷ USD, tăng so với mức dự báo 7 tỷ USD trước đây. Vì thế, doanh thu bán lẻ năm 2025 có thể sẽ khả quan hơn lên tới mức 33 tỷ USD, đây được coi là điểm sáng trong phát triển thương mại điện tử Việt Nam để thúc đẩy phát triển kinh tế số.

Bộ Công Thương với hành động cụ thể

Tuy nhiên, tiềm năng cho lĩnh vực này là rất lớn nhưng việc tận dụng vẫn chưa đúng mức. Ông Đặng Hoàng Hải lý giải, phần lớn doanh nghiệp thương mại điện tử trong nước vẫn đứng ngoài cuộc, theo thống kê của Bộ Công Thương có tới 82% các doanh nghiệp của ngành đang ở vị trí mới nhập cuộc với thương mại điên tử, trong đó 61% còn đứng ngoài cuộc và 21% doanh nghiệp bắt đầu có các hoạt động chuẩn bị đầu tiên. Điểm trung bình toàn ngành là 0,53 điểm (so với mức 5 điểm), tương đương với mức sẵn sàng đầu tiên là mức 0 hay chưa có sự chuẩn bị nào. 5 ngành có số điểm đánh giá tính sẵn sàng cao nhất là dầu khí, sản phẩm điện tử, sản xuất xe có động cơ, điên - khí đốt - nước và hóa chất. Đáng lưu ý, 3 ngành chủ lực của ngành công thương là cơ khí, dệt, may và da giày là những ngành có điểm đánh giá thấp nhất. Tuy nhiên, trừ các doanh nghiệp ngành dầu khí có sự bứt phá so với các ngành khác, sự khác biệt giữa các ngành nêu trên và các ngành còn lại không lớn và cả 17 nhóm ngành ưu tiên khảo sát đều thuộc nhóm đứng ngoài cuộc CMCN 4.0.

Trước thực trạng này, ông Nguyễn Nam Thắng - Phó Giám đốc Trung tâm Fintech, Tổng công ty Truyền thông VNPT-Media - cho hay, phần lớn hoạt động thương mại điện tử diễn ra ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh (chiếm 70% giao dịch) và một số tỉnh năng động liền kề nên các vùng miền khác còn rất nhỏ. Nguyên nhân do niềm tin của người tiêu dùng chưa cao, thói quen sử dụng tiền mặt vẫn lớn cũng như cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ.

Thời gian tới, để thương mại điện tử phát triển thúc đẩy kinh tế số, theo ông Đặng Hoàng Hải, Bộ Công Thương sẽ tập trung vào những mục tiêu chính gồm: Xây dựng kết cấu hạ tầng; tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức; đào tạo phát triển nguồn nhân lực; phát triển các sản phẩm, giải pháp; tư vấn xây dựng kế hoạch ứng dụng thương mại điện tử; hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực quản lý, tổ chức hoạt động phát triển thương mại điện tử.

Về mặt định hướng và chính sách, ngành Công Thương cũng ưu tiên hàng đầu với mục tiêu đổi mới các ngành sản xuất với các công nghệ đột phá từ cuộc CMCN 4.0 đó là hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và nhanh chóng hấp thu, phát triển các công nghệ của CMCN 4.0; hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng triển khai các công nghệ của CMCN 4.0 vào trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp; xây dựng mô hình chuyển đổi số, phát triển nhà máy số trong các ngành có tiềm năng.

Bên cạnh đó, nhiều hoạt động thuộc Chương trình phát triển thương mại điện tử quốc gia cũng tiếp tục tập trung thực hiện như: Nghiên cứu và xây dựng mô hình thanh toán thương mại điện tử; xây dựng giải pháp bán hàng trực tuyến; xây dựng hệ thống giám sát và quản lý hoạt động thương mại điện tử trên môi trường trực tuyến; xây dựng giải pháp đào tạo trực tuyến về thương mại điện tử; nghiên cứu giải pháp thẻ thanh toán…. nhằm hỗ trợ doanh nghiệp các địa phương tận dụng tối đa những lợi ích mà thương mại điện tử đem lại trong việc quảng bá sản phẩm, định vị thương hiệu, kết nối khách hàng và tìm kiếm thị trường để mở rộng mạng lưới kinh doanh, đồng thời tạo điều kiện song song phát triển kinh tế số.