Khó kiểm soát chặt chẽ

TMĐT phát triển mang lại nhiều lợi ích, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, người tiêu dùng mua sắm tiện lợi với giá rẻ hơn, giúp doanh nghiệp đa dạng kênh phân phối, tiếp cận thị trường, giảm chi phí… Tuy nhiên, chính yếu tố trực tuyến đã và đang tạo ra những thách thức cho cơ quan kiểm tra, kiểm soát.

Ông Trần Hữu Linh - Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) - cho biết, do tính chất của TMĐT người mua và người bán không gặp nhau, dẫn đến việc không cần cửa hàng, không biết kho hàng nằm ở đâu. Đáng lưu ý, địa điểm hoạt động kinh doanh online nằm lẫn trong nhà dân, khu chung cư, nên lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận, kiểm tra, xử lý. Ngay cả khi kiểm tra, xác minh được kho hàng, cũng khó xác minh chủ kho hàng ấy.

Ngoài ra, khi xử lý các vụ TMĐT, phải có chứng cứ cụ thể, nhưng hiện nay, 99% các giao dịch trên mạng không có hóa đơn, chứng từ. Bên cạnh đó, kinh doanh qua mạng xã hội như facebook chưa được kiểm soát hiệu quả, nhất là đối với các mạng xã hội chưa có đại diện pháp luật tại Việt Nam.

Cần nhiều đơn vị “chung tay”

Tình trạng kinh doanh hàng giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ được bày bán công khai trên các website, sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội đến mức báo động, gây ảnh hưởng đến xã hội và niềm tin của người tiêu dùng. Theo ông Đặng Hoàng Hải - Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương), bình quân mỗi năm, Bộ Công Thương tiếp nhận trên 1.500 khiếu nại, yêu cầu của người tiêu dung; trong đó trên 50% liên quan đến các giao dịch trực tuyến. Các khiếu nại này chủ yếu về chất lượng hàng hóa, hàng nhận được không giống với quảng cáo, thông tin sai về xuất xứ...

Để xử lý gian lận trên TMĐT, ông Trần Hữu Linh cho rằng, cần xác định đúng bản chất, cá nhân hiện diện trên môi trường trực tuyến và sự tham gia của nhiều đơn vị như QLTT, an ninh mạng, thông tin truyền thông. Bộ Công Thương sớm có kế hoạch kiểm tra, kiểm soát trên TMĐT. Tổng cục QLTT đã đề xuất Bộ sửa đổi văn bản, quy phạm pháp luật để quy định tăng trách nhiệm của các chủ sàn giao dịch TMĐT với người bán hàng trên đó và cung cấp thông tin đầy đủ hơn. Bộ cũng đề nghị sửa đổi Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về TMĐT tạo hành lang pháp lý bảo vệ người tiêu dùng…

Thời gian gần đây, các cục QLTT địa phương thường xuyên tăng cường nhân mối trinh sát, theo dõi các đường dây, vận chuyển, tàng trữ hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ để mua bán, kinh doanh trên sàn TMĐT hoặc lợi dụng mạng xã hội để bán hàng vi phạm pháp luật. Nhiều vụ việc đã bị lực lượng QLTT phát hiện và xử lý. Đơn cử, Cục QLTT Gia Lai vừa xử phạt 59,5 triệu đồng đối với 2 cá nhân đã có hành vi sử dụng mạng xã hội facebook để bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu và không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Hay, các đội QLTT thuộc Cục QLTT Lạng Sơn liên tiếp xử phạt facebook cá nhân rao bán thực phẩm, dược liệu, mỹ phẩm không có hóa đơn, chứng từ, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Trước đó, lực lượng QLTT TP. Hồ Chí Minh đã tạm giữ hơn 7.600 sản phẩm tại Hệ thống Ansan Cosmetics có dấu hiệu kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ và có những vi phạm về TMĐT…