Buổi làm việc giữa Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cùng đoàn công tác của Bộ Công Thương với lãnh đạo tỉnh Lào Cai kéo dài gần 4 giờ đồng hồ, ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp từ các Cục, Vụ chức năng của Bộ Công Thương; cũng như tiếp nhận các đề xuất từ các tập đoàn doanh nghiệp... để hướng tới mục tiêu thúc đẩy hoạt động sản xuất công nghiệp, thương mại cũng như thúc đẩy phát triển ngành năng lượng, khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Cửa ngõ kết nối Việt Nam và các nước ASEAN với Trung Quốc

Phát biểu kết luận tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá, Lào Cai là tỉnh biên giới, được xem như “phên dậu của Tổ quốc” với hơn 182 km đường biên giới trên đất liền với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc); giữ vị trí chiến lược quan trọng về chính trị, quân sự, đối ngoại của đất nước.

Đáng chú ý, Lào Cai nằm ở vị trí trung tâm khu vực trung du, miền núi phía Bắc; thuộc khu vực 2 hành lang kinh tế lớn (Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh và Lào Cai - Hà Nội - Lạng Sơn), Lào Cai được xác định là cửa ngõ kết nối Việt Nam và các nước ASEAN với Trung Quốc.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, Lào Cai còn là nơi “sông đầu nguồn, núi tuyệt đỉnh” với các địa danh du lịch nổi tiếng, đã có thương hiệu (như Sa Pa, đỉnh Phan Xi Păng, Bắc Hà); có cửa khẩu quốc tế lớn; hạ tầng giao thông kết nối phát triển đa phương thức cả về đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không (cảng hàng không Sa Pa sẽ được khởi công xây dựng trong thời gian tới); giàu tài nguyên khoáng sản với nhiều loại khoáng sản quý, chất lượng cao và trữ lượng lớn (apatit, sắt, đồng,…); cùng với nền văn hóa đa dạng, có bản sắc riêng, độc đáo của 25 dân tộc. Lào Cai có nhiều điều kiện thuận lợi và hội tụ đầy đủ tiềm năng, lợi thế để trở thành một cực tăng trưởng của vùng và cả nước, nhất là về phát triển công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản; kinh tế cửa khẩu, giao thương hàng hóa, dịch vụ logistics; du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa…

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, thời gian qua, tỉnh Lào Cai đã khai thác tương đối tốt các tiềm năng, lợi thế để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, vươn lên trở thành tỉnh thuộc top đầu trong vùng với tốc độ tăng trưởng khá cao và cơ cấu kinh tế tương đối tích cực khi tỷ trọng ngành công nghiệp và thương mại, dịch vụ hiện chiếm gần 80% GRDP của tỉnh.

7 tháng đầu năm nay 2024, các chỉ số chính trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại của tỉnh tiếp tục đạt kết quả tích cực, tăng cao hơn cùng kỳ năm trước và cao hơn mức tăng chung của cả nước. Nổi bật là chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 10,7% (cả nước tăng 8,47%), đứng thứ 8 trong vùng và thứ 24 cả nước; tổng mức bán lẻ hàng hóa, dịch vụ tăng 14,2% (cả nước tăng 8,7%), đứng thứ 8 trong vùng. Kim ngạch xuất khẩu (theo số liệu của Tổng cục Thống kê) tăng ấn tượng tới 112% (cả nước tăng 15,7%). Kim ngạch nhập khẩu tăng 50% (cả nước tăng 18,5%).

Bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng thẳng thắn nêu rõ những thách thức, khó khăn mà tỉnh Lào Cai cần tập trung khắc phục trong thời gian tới

Bên cạnh những kết quả đạt được, lĩnh vực Công Thương của tỉnh còn có những hạn chế, khó khăn cần tập trung khắc phục.

Thứ nhất, sản xuất công nghiệp mặc dù có mức tăng trưởng khá cao nhưng chưa bền vững; cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp còn thiếu cân đối, tỷ trọng công nghiệp chế biến còn thấp; trong khi tỷ trọng của công nghiệp khai thác cao.

Thứ hai, kinh tế cửa khẩu, hoạt động xuất nhập khẩu còn phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc, chưa mở rộng sang nhiều thị trường khác; việc tận dụng cơ hội mở cửa thị trường từ các Hiệp định thương mại tự do, nhất là các FTA thế hệ mới mà nước ta là thành viên của các doanh nghiệp còn hạn chế.

Thứ ba, thị trường nội địa sức mua thấp.

Thứ tư, hệ thống phân phối, hạ tầng thương mại phát triển chưa đồng bộ, quy mô còn hạn chế.

Thứ năm, thời gian qua, tỉnh phải tập trung khắc phục những hạn chế, sai phạm tích tụ từ những năm trước, đã được các cơ quan chức năng chỉ ra, phần nào ảnh hưởng đến tâm lý CBCC trong thực thi công vụ.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị tỉnh Lào Cai làm tốt hơn nữa công tác quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, tạo động lực và dự địa phát triển kinh tế địa phương

Tạo động lực và dư địa phát triển kinh tế địa phương

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá cao tầm nhìn và hoạch định của địa phương trong hướng phát triển của địa phương trong những năm tới. Những nhiệm vụ giải pháp “1 trục, 2 cực, 3 vùng, 4 trụ, 5 giải pháp” - phương châm đáng tham khảo.

Đưa ra các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới, dưới góc độ ngành Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị tỉnh quan tâm, chú trọng chỉ đạo các nhiệm vụ, nội dung:

Trước hết, tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế xã hội năm 2024 và những năm tiếp theo, nhất là một số chính sách mới có hiệu lực thi hành, như: Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và các Nghị định có liên quan về giá đất, về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; Các quy định mới về giảm 2% thuế VAT, chính sách miễn, giảm, gia hạn thời hạn nộp thuế, phí, lệ phí, tiền sử dụng đất; Đặc biệt là các chính sách đột phá mới được ban hành trong lĩnh vực năng lượng như cơ chế mua bán điện trực tiếp, cơ chế phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu... tạo động lực và dư địa phát triển kinh tế địa phương.

Thứ hai, Quy hoạch tỉnh Lào Cai được phê duyệt từ khá sớm so với các địa phương khác (tháng 3/2023). Tuy nhiên, Quy hoạch vùng mới được phê duyệt tháng 5/2024 và nhiều Quy hoạch ngành quốc gia được phê duyệt cùng thời điểm hoặc sau khi Quy hoạch của tỉnh được phê duyệt; bởi vậy chắc chắn sẽ có những nội dung chưa được cập nhật một cách đầy đủ, đồng bộ trong Quy hoạch của tỉnh.

Do vậy, "tỉnh cần chủ động rà soát, cập nhật và đề nghị cấp có thẩm quyền điều chỉnh, bổ sung nhằm bảo đảm phù hợp, liên thông với Quy hoạch tổng thể quốc gia, Quy hoạch vùng và các Quy hoạch ngành quốc gia. Đồng thời, rà soát, bổ sung Quy hoạch, Quy hoạch sử dụng đất của địa phương, phù hợp với Quy hoạch tỉnh để có đầy đủ cơ sở pháp lý, sẵn sàng tiếp nhận, triển khai các dự án đầu tư, tạo động lực tăng trưởng mới" - Bộ trưởng Nguyễn Hông Diên đề nghị.

Thứ ba, tỉnh Lào Cai khẩn trương triển khai thực hiện các quy hoạch ngành quốc gia thuộc lĩnh vực năng lượng, khoáng sản trên địa bàn. Theo đó, đến năm 2030, trên địa bàn tỉnh được quy hoạch: 28 MW điện mặt trời mái nhà; 30 MW điện sinh khối; 1MW điện rác; 25 dự án thủy điện nhỏ với tổng công suất 223,5MW; 1 dự án Nhà máy Nhiệt điện đồng phát Đức Giang, công suất 100MW; 11 dự án lưới điện; 26 điểm mỏ khoáng sản (chì, kẽm, sắt, đồng, Molipden, vàng, đất hiếm, grafit, quarzit, thạch anh, vermiculit); 3 dự án chế biến đất hiếm.

Bộ trưởng đề nghị UBND tỉnh tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ lựa chọn các nhà đầu tư đủ năng lực để triển khai thực hiện các dự án nêu trên, bảo đảm đưa dự án vào vận hành đúng tiến độ theo quy hoạch được duyệt, góp phần chủ động nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất công nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương.

Thứ tư, đẩy mạnh cơ cấu lại ngành công nghiệp theo hướng hiện đại, quy mô lớn, công nghiệp xanh, tuần hoàn, phát triển bền vững.

Trong đó, tập trung phát triển công nghiệp chế biến khoáng sản, xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm luyện kim, hóa chất lớn của cả nước; trong đó, ưu tiên thu hút đầu tư khai thác và chế biến sâu khoáng sản, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu đầu vào cho các ngành sản xuất hóa chất, phân bón, cơ khí chế tạo và điện tử, đồng thời giảm thiểu tác động vào môi trường, bảo đảm phát triển bền vững.

Cùng với đó, chú trọng phát triển công nghiệp chế biến sâu một số sản phẩm nông sản có thế mạnh của tỉnh (như chè, quế, dược liệu…) nhằm nâng cao giá trị xuất khẩu và đáp ứng yêu cầu các thị trường khó tính (như Mỹ, châu Âu).

Quan tâm phát triển các nguồn năng lượng sạch và phát triển công nghiệp hỗ trợ gắn với lợi thế sẵn có của địa phương. Đặc biệt, tỉnh cần đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nội ngành công nghiệp, nhất là ngành chế biến, chế tạo theo hướng đẩy mạnh các nhóm ngành, sản phẩm công nghiệp ứng dụng công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn, công nghệ sạch và sản xuất hàng xuất khẩu.

Tập trung rà soát, hoàn thiện các cơ chế chính sách của địa phương, bảo đảm đồng bộ, khả thi; thúc đẩy đầu tư công để dẫn dắt, huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là hạ tầng giao thông kết nối và hạ tầng các khu, cụm công nghiệp để đẩy mạnh thu hút đầu tư vào tỉnh, nhất là các dự án sản xuất công nghiệp, thương mại-dịch vụ.

Chủ động triển khai Luật Đất đai 2024 để phát triển quỹ đất sạch, đủ lớn, tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư có năng lực về tài chính, công nghệ và kinh nghiệm quản lý, triển khai các dự án lớn, tạo "cú huých", tác động lan tỏa phát triển mạng lưới doanh nghiệp vệ tinh địa phương.

Là địa phương có tỷ lệ che phủ rừng khá cao (gần 60%), đề nghị tỉnh cần chú trọng khai thác tốt thế mạnh này để hình thành và phát triển thị trường mua bán tín chỉ Carbon giúp các doanh nghiệp trong tỉnh, trong Vùng có chứng chỉ xanh cho sản xuất và xuất khẩu.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng lưu ý, Lào Cai là một trong những địa phương có diện tích rừng lớn trong cả nước nên trong định hướng sản xuất và xuất khẩu gỗ, sản phẩm gỗ của tỉnh cần lưu ý quy định chống phá rừng của châu Âu, sẽ áp dụng với nhà nhập khẩu lớn từ tháng 1/2025 và doanh nghiệp nhỏ từ tháng 6/2025; theo đó châu Âu sẽ cấm nhập khẩu các sản phẩm được sản xuất trên đất có nguồn gốc từ phá rừng và gây suy thoái rừng thuộc 7 nhóm hàng nông sản (chăn nuôi gia súc, ca cao, cà phê, dầu cọ, cao su, đậu nành, gỗ và sản phẩm từ gỗ), vì vậy sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình phát triển ngành công nghiệp chế biến lâm sản, dược phẩm, đồ gỗ của tỉnh.

Thứ năm, về phát triển thương mại, Bộ trưởng đề nghị tỉnh cần chú trọng hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng tốt các cơ hội từ các FTA mà Việt Nam là thành viên, nhất là các FTA thế hệ mới để phát triển sản xuất để mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hóa.

Đồng thời, chủ động xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với nhu cầu và năng lực của doanh nghiệp; đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong xúc tiến thương mại nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp mở rộng thị trường, phát triển các mặt hàng và thị trường xuất khẩu mới.

Lào Cai có thế mạnh về phát triển du lịch nghỉ dưỡng và du lịch văn hóa, du lịch sinh thái Vì vậy, tỉnh cần đẩy mạnh phát triển thương mại gắn với du lịch, xem đây là hình thức xuất khẩu tại chỗ hiệu quả nhất.

Chú trọng đầu tư hạ tầng logistics, kho bãi, nhất là ở Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai, tạo thuận lợi cho phát triển lưu thông hàng hóa và khai thác hiệu quả kinh tế cửa khẩu, góp phần xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm kết nối giao thương giữa Việt Nam và các nước ASEAN với vùng Tây Nam - Trung Quốc.

Củng cố, phát triển các kênh phân phối hàng hóa theo hướng văn minh, hiện đại; kết hợp hài hòa giữa phát triển các loại hình thương mại truyền thống gắn với phát triển thương mại điện tử. Đẩy mạnh xây dựng, quảng bá hình ảnh, thương hiệu ngành hàng, sản phẩm đặc trưng của địa phương.

Quan tâm hơn cho đầu tư phát triển hạ tầng thương mại ở nông thôn, nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển thương mại giữa thành thị và nông thôn. Đồng thời, đề nghị tỉnh khẩn trương triển khai Chương trình kích cầu tiêu dùng từ nay đến cuối năm theo Chỉ thị mới của Thủ tướng Chính phủ.

Về các kiến nghị, đề xuất của tỉnh, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, trong buổi làm việc, UBND tỉnh Lào Cai đã đề xuất 13 kiến nghị liên quan đến các lĩnh vực năng lượng, khoáng sản, phát triển thị trường trong nước, xuất nhập khẩu, logistics và sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Công Thương.

"Bộ Công Thương với chức năng nhiệm vụ quyền hạn hoàn toàn ủng hộ, hỗ trợ hết mình, đồng hành cùng Lào Cai thúc đẩy phát triển kinh tế" - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh và cho biết, sau buổi làm việc này, Bộ sẽ văn bản hoá kết luận chính thức, trong đó có việc giải đáp cụ thể những kiến nghị, đề xuất của tỉnh để làm cơ sở cho địa phương triển khai thực hiện.

Ngoài ra, có một số kiến nghị khác liên quan đến chức năng của các Bộ, ngành khác và thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương sẽ tổng hợp, chuyển đến các Bộ, ngành liên quan để xem xét, giải quyết theo thẩm quyền.