Theo Sở Công Thương tỉnh Cà Mau, Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch Điện VIII) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với nhiều nội dung quan trọng. Trong đó, mục tiêu phát triển điện gió theo Quy hoạch điện VIII đến năm 2030 lên đến 27.880 MW. Tuy vậy, với xuất phát điểm như hiện tại mới chỉ có hơn 5.000 MW điện gió đang vận hành sẽ là con số mang nhiều thách thức, cần phải đưa ra nhiều giải pháp để đạt được mục tiêu.

Một dự án điện gió. Ảnh minh họa

Chỉ ra những thách thức này, đại diện Sở Công Thương tỉnh Cà Mau cho biết: Vừa qua trong thời tiết nắng nóng, miền Bắc xảy ra tình trạng thiếu điện cục bộ; nước ta đang phải đối mặt với thừa nguồn nhưng thiếu điện. Điều này xảy ra, theo Sở Công Thương Cà Mau là do lưới điện chưa được đầu tư hoàn thiện, đồng bộ để đảm bảo yêu cầu truyền tải. Thêm vào đó Nhà nước chỉ khuyến khích đầu tư nguồn điện cung cấp điện tại chỗ, hạn chế truyền tải đi xa để giảm tổn thất.

“Trung tâm phụ tải tập trung nhiều ở các khu vực miền Trung và miền Bắc nhưng nguồn điện sản xuất tại các khu vực này không đáp ứng kịp nhu cầu phụ tải; trong khi đó, miền Nam có nhiều tiềm năng phát triển nguồn điện đặc biệt là năng lượng tái tạo, năng lượng xanh nhưng lại xa trung tâm phụ tải”- đại diện Sở Công Thương Cà Mau phân tích.

Ngoài ra, ngành điện đang phải đối mặt với suy giảm nhanh về khả năng cung cấp nhiên liệu/năng lượng sơ cấp trong nước cho các dự án nguồn điện lớn, quan điểm là phải nâng cao tính tự chủ của ngành điện, giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu, nên vấn đề lớn đặt ra là phải sản xuất nguồn năng lượng mới. Với tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo (điện gió trên bờ 221.000 MW; điện gió ngoài khơi 600.000 MW); theo Quy hoạch điện VIII, ước tính nguồn điện gió ngoài khơi dùng để sản xuất năng lượng mới đến năm 2035 khoảng 15.000 MW và đến năm 2050 khoảng 240.000 MW.

Để thực hiện nhanh lộ trình chuyển đổi này cần có thêm nhiều cơ chế về sản xuất điện không nối lưới, cơ chế sản xuất năng lượng mới (về giá, về thị trường) để kích thích các hình thức đầu tư. Điển hình như ở Cà Mau với nguồn điện năng lượng tái tạo rất lớn, điện gió khoảng 12.018 MW; điện mặt trời khoảng 2.846 MW. Tuy nhiên, theo thông tin về Kế hoạch thực hiện Quy hoạch Điện VIII thì công suất nguồn điện nối lưới cho phép thực hiện ở Cà Mau chỉ khoảng 1.200 MW nhưng trong đó có gần 1.000 MW là các dự án đang triển khai được chuyển tiếp thực hiện, lượng công suất tăng thêm rất ít so với tiềm năng. “Đã có nhà đầu tư đến tỉnh đánh giá tiềm năng năng lượng tái tạo để đề xuất thực hiện dự án sản xuất năng lượng mới (Hydro xanh và Amoniac xanh). Nhà đầu tư có nhiều, tiềm năng cũng dồi dào nhưng cơ chế lại hạn chế, chưa theo kịp được xu hướng quy hoạch phát triển”- đại diện Sở Công Thương Cà Mau thông tin.

Từ các vấn đề khó khăn nêu trên, Sở Công Thương Cà Mau kiến nghị Bộ Công Thương sớm hoàn thiện và ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư triển khai dự án. Trong đó xem xét cân đối phân bổ công suất giữa vùng phụ tải cao và vùng tiềm năng lớn; xem xét ghi nhận cho Cà Mau phát triển thêm nguồn với 41 dự án mới (trong đó 29 dự án điện gió trên bờ, gần bờ và ngoài khơi tổng công suất 7.712 MW; 10 dự án gồm điện khí và các nguồn điện khác tổng công suất 11.934 MW; điện gió và điện mặt trời không nối lưới mà để sản xuất Hydro và xuất khẩu điện tổng công suất 4.950-11.450 MW; các nhà máy sản xuất Hydro tổng công suất 82.248 tấn/năm) và các dự án đã thi công hoàn thành chưa vận hành, các dự án đang triển khai xây dựng, các dự án đã được các cấp phê duyệt quy hoạch trước khi Quy hoạch điện VIII được phê duyệt tổng công suất 900MW vào Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII.

Cùng với đó, Sở này kiến nghị các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, ban hành thêm các quy định về phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới; đặc biệt là năng lượng điện năng lượng tái tạo không nối lưới tự dùng để sản xuất hoặc xuất khẩu, trong đó quy định rõ và đồng bộ giữa các hạng mục đầu tư.