Thiếu và yếu

Không chỉ là ngành xuất khẩu mũi nhọn của đất nước mà dệt may còn tạo ra nhiều việc làm cho người lao động nhất hiện nay. Bà Phùng Thị Hạnh - Trưởng phòng đào tạo, Đại học Dệt may Hà Nội - cho biết, ngành dệt may hiện có khoảng 2,5 triệu lao động, trong đó 80% là nữ. Dự báo đến năm 2025, ngành này cần thêm hơn 130.000 lao động có trình độ đại học, cao đẳng. Con số này sẽ tăng lên trên 210.000 vào năm 2030.

Tuy nhiên, nguồn nhân lực tại nhiều DN dệt may không đáp ứng được cả về số lượng và chất lượng. Số lao động đã qua đào tạo mới chiếm khoảng 25%, còn tới 75% chưa qua đào tạo hoặc chỉ được đào tạo dưới ba tháng. "Tỷ lệ lao động dệt may không đáp ứng được yêu cầu của cuộc CMCN 4.0 rất cao" - bà Phùng Thị Hạnh chia sẻ.

Theo các chuyên gia, dưới tác động của CMCN 4.0, với trọng tâm là ứng dụng các công nghệ số, kỹ thuật số, trong tương lai, rất nhiều khâu trong chuỗi giá trị ngành dệt may sẽ được sử dụng máy móc, thiết bị, công nghệ hiện đại, tự động hóa cao, rô bốt… thay cho sức lao động của con người. Đơn cử, ở khâu sản xuất sợi, cách đây 10 năm, DN cần sử dụng tới 110 lao động để vận hành một nhà máy có quy mô 10 ngàn cọc sợi, nhưng khi áp dụng công nghệ 4.0 vào sản xuất thì số lượng nhân lực giảm còn 25 - 35 lao động để vận hành nhà máy có quy mô tương tự.

Điều đáng ngại hơn, tại không ít DN, cán bộ quản lý, kỹ thuật, công nghệ được lựa chọn, cất nhắc từ những công nhân tiên tiến, có tay nghề tốt nhưng chưa được bồi dưỡng về kỹ năng quản lý, con người, đặc biệt là khả năng ứng dụng công nghệ trong sản xuất, khiến nguồn nhân lực ngành may mặc đã thiếu lại yếu.

Phải tạo ra con người 4.0

Chia sẻ tại Hội thảo "Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành dệt may đáp ứng nhu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4", diễn ra mới đây, nhiều ý kiến cho rằng, để duy trì sự phát triển cũng như tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, ngành dệt may không còn cách nào khác phải đầu tư nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để nắm bắt những công nghệ tiên tiến.

Theo TS. Tạ Văn Cánh - Phó trưởng khoa Kinh tế - Trường Đại học Dệt may Hà Nội, để đáp ứng được CMCN 4.0, đòi hỏi nguồn nhân lực dệt may phải có kỹ năng thiết kế sản phẩm sử dụng công nghệ 3D, có khả năng vận hành dây chuyền tự động hóa cao bằng rô bốt công nghiệp…

Để đạt được những yêu cầu đó, theo ông Cánh, việc đào tạo bắt buộc với tất cả các nhà quản trị từ cấp phòng trở lên, yêu cầu về kiến thức công nghiệp 4.0, nhà máy dệt may thông minh; tập trung phát triển kỹ năng xây dựng văn hóa DN bảo đảm minh bạch, tôn trọng nhân viên…

Cùng quan điểm này, ông Phạm Xuân Hồng - Chủ tịch Hội Dệt May Thêu Đan TP. Hồ Chí Minh - khẳng định, vấn đề đào tạo hiện chưa đáp ứng được yêu cầu của cách mạng công nghệ. Vì vậy, song song với quá trình đầu tư công nghệ mới, DN cần chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực thì mới khai thác được tốt các cơ hội thị trường cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh. Hiện nay, Hội Dệt May Thêu Đan TP Hồ Chí Minh đã kết hợp với Sở Công Thương, Trung tâm Xúc tiến Thương mại TP phối hợp với Trung tâm đào tạo của đối tác Singapore mở các lớp huấn luyện cho lực lượng quản lý, nhân viên kỹ thuật để có thể áp dụng và vận hành công nghệ mới kể cả việc huấn luyện người lao động nhằm nâng cao kỹ năng đối với các lĩnh vực đang đầu tư.