Ngày 23/9, tại phiên họp pháp luật chuyên đề tháng 9/2022, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Kế hoạch giám sát chi tiết và đề cương các báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng”.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp

Đoàn giám sát dự kiến giám sát trực tiếp tại 14 bộ, ngành, và 12 địa phương. Cụ thể, các Bộ, ngành gồm: Tài chính, Kế hoạch - Đầu tư, Y tế, Nội vụ, Lao động - Thương binh và Xã hội, Quốc phòng, Công an, Giáo dục và Đào tạo, Thông tin - Truyền thông, Văn hóa - Thể thao - Du lịch, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

12 tỉnh, thành phố gồm: Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hưng Yên, Quảng Ninh, Yên Bái, Nghệ An, Huế (hoặc Đà Nẵng), Kon Tum, Phú Yên, An Giang (hoặc Đồng Tháp), Cần Thơ, Tây Ninh (hoặc Bà Rịa - Vũng tàu).

Theo Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường, trong bối cảnh vụ Việt Á đang có tác động rất lớn, do đó cần tập trung giám sát các nguồn lực, việc huy động nguồn lực chống dịch ở cả trong và ngoài nước. Theo đó, cần có các tổ đi sâu đi sát để nắm thông tin về việc huy động nguồn lực ở nhiều nơi.

“Như vừa rồi các tổ giám sát về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đi địa phương cũng có rất nhiều vấn đề, đi mấy đợt mới ra được chứ đi thoảng qua thì không hiệu quả. Nên chăng thành lập các tổ như vậy, còn lãnh đạo đến chỉ để kết luận thôi. Tránh nghe một chiều báo cáo mà không có thông tin nhiều chiều” - ông Cường cho hay.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, nói đến giám sát của Quốc hội cuối cùng là nói đến trách nhiệm giải trình. Trách nhiệm giải trình ở đây được hiểu là đối tượng được giám sát đã thực hiện đúng chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước chưa?.

“Mặt nào tốt, mặt nào tồn tại yếu kém và trách nhiệm của anh thế nào? Trách nhiệm ở đây là trách nhiệm chính trị, trách nhiệm theo quy định pháp luật, trách nhiệm hành chính. Kể cả sai phạm thì có đề xuất cơ quan khác biện pháp xử lý”- Chủ tịch Quốc hội nói và yêu cầu giám sát tối cao của Quốc hội phải đề cao trách nhiệm giải trình. Quốc hội sẽ kết luận bằng nghị quyết sau giám sát, để cơ quan hành pháp giải tỏa hết trách nhiệm giải trình, giám sát không làm thay cơ quan điều tra, thanh tra, kiểm toán.

Theo Chủ tịch Quốc hội, đoàn giám sát không nên đi sâu vào kiểm đếm các con số mà tận dụng kết quả của cơ quan thanh tra, kiểm toán để xem những vấn đề gì cần làm rõ thêm, sâu hơn.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, trong huy động các nguồn lực để chống dịch có nguồn lực trong nước, nguồn lực nước ngoài, thì tập trung vào các vấn đề trong nước. Ở trong nước, thì vấn đề test, kit các cơ quan kiểm toán, thanh tra đã làm, do đó trong giám sát nên tập trung vào vấn đề vắc xin qua cơ chế covax, việc phân phối sử dụng, mua như thế nào, có đúng không?

Theo Chủ tịch Quốc hội, cần đi sâu hơn đánh giá vắc xin, vật tư y tế trong nước quản lý và sử dụng thế nào? “Tôi thấy có loại vắc xin sản xuất trong nước xin cấp phép khẩn cấp nhưng đến giờ chả thấy gì. Kết quả nghiên cứu, sản xuất sử dụng vắc xin trong nước như thế nào vì vấn đề tự cường trong phòng, chống dịch rất quan trọng. Tôi thấy kiểm toán, thanh tra vẫn chưa đi sâu vào cái này” - Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Việc tự lực, tự cường trong công tác phòng chống dịch rất quan trọng, chúng ta phải xem thực hiện đến đâu. Nhất là đây là vấn đề mà Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra chưa làm rõ. Vì thế trong giám sát làm sao để tránh chồng chéo, trùng lắp. Như vậy, sẽ tránh được lãng phí nguồn lực và không cần thiết.

Bên cạnh đó, cần xem xét việc quản lý, sử dụng nguồn lực nhà nước, ngân sách trung ương, ngân sách địa phương, ngân sách dự phòng. Còn nguồn viện trợ qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã có báo cáo đánh giá nên hệ thống lại để đề xuất giải pháp tới đây cho tốt hơn.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, xem xét việc tổ chức y tế xã, phường, các CDC như thế nào? phải theo tinh thần của Nghị quyết 19. Có ý kiến, phường nào có cơ sở khám chữa bệnh của trung ương hay quận thì không nhất thiết có trung tâm y tế xã, phường. Vì thế, chúng ta cần đi sâu vào theo tinh thần sắp xếp của Nghị quyết 19.

Qua giám sát, phải trả lời rõ những vấn đề về đầu tư cho y tế cơ sở dự phòng và các trung tâm CDC sắp xếp theo Nghị quyết 19. Trước đây có địa phương có hơn 10 trung tâm tầm soát dịch bệnh, kể cả thú y thì giờ sắp xếp, sát nhập ra sao. Ngoài ra, cần kiểm tra việc sử dụng Quỹ khám chữa bệnh. Việc lấy Quỹ khám chữa bệnh làm y tế dự phòng là không đúng.

Theo Chủ tịch Quốc hội, cần phân tích, đánh giá rủi ro trong từng lĩnh vực để đánh giá chính sách trong thực hiện gắn với giải trình. Đồng thời, phải điều phối, tránh chồng chéo cơ quan thanh tra, kiểm tra và các cuộc giám sát khác.