Vấn nạn nhức nhối từ đồ uống có cồn bất hợp pháp

Đó là thông tin được đưa ra tại toạ đàm “Đồ uống có cồn bất hợp pháp - Thực trạng và giải pháp” diễn ra chiều ngày 9/1/2023 tại Hà Nội. Tọa đàm do Hiệp hội Bia Rượu Nước giải khát Việt Nam (VBA), phối hợp với Tiểu ban Rượu vang và Rượu mạnh của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocharm) tổ chức

GS.TS. Nguyễn Văn Việt - Chủ tịch VBA phát biểu tại tọa đàm

Phát biểu tại tọa đàm, GS.TS. Nguyễn Văn Việt - Chủ tịch VBA cho biết, đồ uống có cồn phi chính thức và bất hợp pháp luôn là vấn đề nhức nhối, ở Việt Nam lượng rượu phi chính thức nằm ngoài sự quản lý của nhà nước chiếm tới 63% tổng khối lượng lít cồn nguyên chất được tiêu thụ tại Việt Nam.

Không chỉ tại Việt Nam, khu vực ASEAN cũng được dự báo là khu vực có mức tiêu thụ rượu bia không kiểm soát tăng cao vào năm 2025. Với xu hướng tiêu thụ vô cùng lớn như vậy, các sản phẩm phi chính thức sẽ gây ra nhiều tổn thất đáng kể về kinh tế, xã hội đối với người tiêu dùng, doanh nghiệp, và cả ngân sách nhà nước- TS. Nguyễn Văn Việt cho hay.

Trong khi đó, theo đánh giá, các chính sách chưa hướng tới giải quyết vấn đề gốc rễ này, chưa có giải pháp toàn diện. Doanh nghiệp mong muốn các công cụ quản lý nhà nước, đặc biệt chính sách quản lý thị trường hay chính sách thuế đạt được các tiêu chí phù hợp, hiệu quả, công bằng, tạo điều kiện để doanh nghiệp chân chính phát triển bền vững.

Rượu giả, rượu kém chất lượng vẫn chưa được xử lý triệt để

Chia sẻ tại buổi Tọa đàm, ông Nguyễn Đức Lê - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết: trong năm 2022, lực lượng quản lý thị trường của Tổng cục đã kiểm tra và xử lý riêng về mặt hàng rượu là 336 vụ, phạt tiền 4.272.000.000 đồng; Số lượng hàng hóa vi phạm 6.470 chai rượu nhập lậu; 1.277 chai không rõ nguồn gốc xuất xứ; 4.285 chai vi phạm nhãn; 2.745 chai vi phạm hợp quy; 13.353 chai vi phạm khác.

Các đại biểu thảo luận tại tọa đàm

Đối với mặt hàng bia, đã xử lý 101 vụ, phạt tiền 1.104.000.000 đồng, số lượng hàng hóa vi phạm: 272.616 chai bia nhập lậu; 1.360 chai quá hạn sử dụng; 39.300 chai không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Ông Nguyễn Đức Lê cũng cho biết, tình trạng rượu giả, rượu không đảm bảo chất lượng lưu thông trên thị trường vẫn chưa được ngăn chặn triệt để, gây thất thu thuế cho nhà nước, tạo nên sự cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp chân chính và đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Ông Lê phân tích, nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do việc sản xuất, buôn bán đồ uống có cồn bất hợp pháp tồn tại do lợi nhuận cao mang lại. Cùng với đó, thói quen mua hàng khá dễ tính của người tiêu dùng như mua hàng không lấy hóa đơn, chứng từ, không kiểm tra tem, nhãn,... đối với đồ uống có cồn.

Lực lượng quản lý thị trường Quảng Bình thu giữ hơn 2.000 chai rượu ngoại nhập lậu vận chuyển trên xe thư báo vào cuối tháng 12.2022

Một vấn đề rất quan trọng đó chính là công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng rượu, bia thủ công còn nhiều khó khăn và các chế tài còn chưa triệt để. Việc sản xuất rượu, bia thủ công đơn giản, nhất là mặt rượu thủ công được thực hiện chủ yếu tại các hộ gia đình (hầu hết ở khu vực nông thôn). Việc mua bán đối với mặt hàng này cũng được thực hiện một cách dễ dàng. Trong khi đó, nguyên nhân từ các vụ ngộ độc rượu lại chủ yếu đến từ việc sử dụng, lạm dụng mặt hàng này trong đời sống sinh hoạt của người dân.

Công tác kiểm tra, xử lý về hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ của các lực lượng chức năng chưa nhận được sự phối hợp, cung cấp thông tin nhận biết hàng thật, hàng giả của một số doanh nghiệp sản xuất, chủ sở hữu quyền; chi phí giám định cao, thời gian giám định dài nên ảnh hưởng đến hiệu quả công tác kiểm tra, xử lý vi phạm.

Từ thực trạng trên, ông Nguyễn Đức Lê đưa ra một số giải pháp trong thời gian tới nhằm chấn chỉnh tình trạng này. Thứ nhất là hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến sản xuất, kinh doanh rượu, bia, đặc biệt là các quy định quản lý đối với rượu sản xuất thủ công; tăng cường nguồn lực và phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa các cơ quan quản lý nhà nước, chú trọng vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý địa phương; và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật…

Thứ hai, UBND các cấp phải làm sao tuyên truyền đến xã phường, làm sao cho doanh nghiệp sản xuất đến người dân nắm được pháp luật cũng như điều cần biết khi mua đồ uống có cồn, mua sản phẩm chính hãng, có địa chỉ rõ ràng. Các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh rượu phải đổi mới chất lượng sản phẩm, mẫu mã và phải tự biết bảo vệ mình, nên áp dụng công nghệ tiên tiến truy suất nguồn gốc được.

Ông Nguyễn Đức Lê cũng nhấn mạnh, cần làm sao để các sản phẩm rươụ bia chính hãng có truy suất nguồn gốc, để người dân, cơ quan quản lý nắm được quy trình từ nhà máy đến cửa hàng, siêu thị đi qua những buớc nào, ai chịu trách nhiệm, điều này thể hiện sự minh bạch và góp phần ngăn chặn, đẩy lùi hàng giả hàng nhái.

Tại buổi tọa đàm, Liên minh các doanh nghiệp rượu quốc tế tại Châu Á – Thái Bình Dương- APISWA đã trình bày những phát hiện chính trong “Báo cáo về kinh doanh đồ uống có cồn bất hợp pháp, Thông lệ quốc tế tốt nhất và những bài học kinh nghiệm” mới được công bố cuối tháng 9/2022.

Đại diện Ủy ban Rượu vang và Rượu mạnh của Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu- WSSC và APISWA cùng chia sẻ, với tư cách là những hiệp hội và liên minh thương mại hoạt động vì lợi ích của các công ty trong lĩnh vực rượu vang, rượu mạnh tại thị trường quốc tế và khu vực châu Á - Thái Bình Dương, theo đó đặc biệt đề cao trách nhiệm bảo vệ người tiêu dùng và đồng hành với các cơ quan hữu quan trong việc tăng cường kiểm soát hoạt động kinh doanh đồ uống có cồn bất hợp pháp.

Báo cáo của APISWA đề xuất 4 khuyến nghị tới các cơ quan hữu quan của Việt Nam, dựa trên những thực tiễn tốt nhất trong ASEAN. Theo đó cần tăng cường hợp tác và phối hợp ở cấp thực thi; xây dựng các chính sách thuế có tác dụng hạn chế buôn bán bất hợp pháp; xây dựng luật pháp đầy đủ để bảo vệ sự an toàn của người tiêu dùng; xây dựng niềm tin và nhận thức của người tiêu dùng trực tuyến.

Ngoài ra, báo cáo còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường phối hợp giữa các quốc gia, trong khu vực và quốc tế.